Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Jasper van Dijk en Futselaar over medewerkers van Sandd die geen baan krijgen bij PostNL

Antwoord van Staatssecretaris Keijzer (Economische Zaken en Klimaat), mede namens
de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (ontvangen 11 februari 2020).

Vraag 1

Vindt u het aanvaardbaar dat een meerderheid van de 16.000 Sandd-medewerkers hun baan
kwijtraakt per 1 februari, maar niet aan de slag kan bij PostNL?1
2
3

Antwoord 1

Zoals ik in mijn antwoorden op schriftelijke vragen van het lid Moorlag van 23 december
2019 (Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2019–2020, nrs. 1205 en 1206) reeds heb aangegeven, ben ik van mening dat de consolidatie tussen PostNL en Sandd
met behoud van zoveel mogelijk banen gepaard moet gaan. Aan de vergunning voor de
overname heb ik dan ook het voorschrift verbonden dat PostNL zich moet houden aan
toezeggingen aan de ondernemingsraden van Sandd, waarbij onder meer is vastgelegd
dat alle bezorgers van Sandd de mogelijkheid wordt geboden om in dienst te komen als
postbezorger bij PostNL. In mijn antwoord op vraag 2 ga ik in op de acties die PostNL
heeft ondernomen om aan postbezorgers en ondersteunend personeel een passend aanbod
te doen.

Vraag 2

Deelt u de mening dat PostNL – in de geest van de afspraak die u met hen maakte –
een werkbaar banenaanbod had moeten doen aan de werknemers van Sandd?

Antwoord 2

Ik deel de mening dat PostNL een passend aanbod moet doen aan de postbezorgers van
Sandd. Voor het behoud van zoveel mogelijk banen is het van belang dat de aard van
de werkzaamheden, tijden en standplaats van het banenaanbod waar mogelijk aansluiten
bij de wensen van werknemers van Sandd. Tegelijkertijd is het baanaanbod van PostNL
niet onbegrensd. Dit hangt onder andere samen met de mogelijkheden in de praktijk
voor PostNL (zoals de locaties van de sorteercentra) en met het belang van het behoud
van een financieel gezonde postdienstverlening tegen de huidige kwaliteitsstandaard
in een sterk krimpende markt.

Ik heb van PostNL begrepen dat het zich op verschillende manieren heeft ingespannen
om ten aanzien van gewerkte uren en standplaats een passend banenaanbod te doen aan
de postbezorgers van Sandd. Alle bezorgers van Sandd hebben een aanbod gekregen, en
mensen die niet reageerden zijn vervolgens telefonisch benaderd. Om zoveel mogelijk
mensen te bereiken zijn daarnaast inloopspreekuren en bijeenkomsten georganiseerd
op alle locaties van Sandd en zijn speciale open dagen op sorteerlocaties en het PostNL-hoofdkantoor
gehouden. Overigens hebben niet alleen bezorgers met een arbeidsovereenkomst, maar
ook de postbezorgers die op basis van een overeenkomst van opdracht werkzaam waren
voor Sandd een arbeidsovereenkomst aangeboden gekregen. Dit vind ik positief.

PostNL heeft mij gemeld dat het matchen van medewerkers van Sandd aan PostNL niet
vanaf het begin vlekkeloos is verlopen. Naar aanleiding van initiële klachten heeft
PostNL verschillende herstelacties ingezet. Toen bijvoorbeeld bleek dat voor een bepaalde
groep (ongeveer 1.300 mensen) door een administratieve fout was uitgegaan van een
te laag aantal uren voor het nieuwe contract bij PostNL is dit door PostNL hersteld.
Van circa 1–1,5% van de groep postbezorgers bleek dat ze bij Sandd postbezorging combineerden
met andere werkzaamheden, zoals chauffeursdiensten. Omdat men alleen een aanbod kreeg
voor de gewerkte uren voor postbezorging tot maximaal 25 uur per week, zoals bij PostNL
gebruikelijk is, werd dit als een onvoldoende aanbod ervaren. In deze gevallen is
een combinatiebaan aangeboden (bijvoorbeeld postbezorging en postvoorbereiding), wat
in belangrijke mate lijkt te hebben geleid tot indiensttreding bij PostNL. Ook is
bij een langere reisafstand aangeboden om van een PostNL-busservice gebruik te maken.
Bij schrijnende gevallen, waarbij het aanbod qua dagen en uren niet te combineren
is met bijvoorbeeld zorgtaken, zoekt PostNL naar een passende oplossing. Als mensen
niet in dienst kunnen of willen treden bij PostNL dan kunnen zij gebruik maken van
de sociale regeling.

Tot slot is het goed om te vermelden dat de vakbonden FNV en BVPP onlangs te kennen
hebben gegeven dat zij vinden dat PostNL na de overname van Sandd het maximale heeft
geprobeerd om de bezorgers aan nieuw werk te helpen4.

Vraag 3

Hoeveel mensen van Sandd hebben na 1 februari geen baan meer? Was u op de hoogte van
dit hoge aantal op het moment dat het overnamebesluit werd genomen?

Antwoord 3

Op het moment van schrijven is de stand van zaken als volgt: bij Sandd werkten circa
11.000 postbezorgers. Van deze postbezorgers heeft circa 40 procent geen interesse
getoond in een aanbod om bij PostNL te komen werken. De redenen hiervoor kunnen divers
zijn. Zoals ook toegelicht in mijn besluit tot verlening van een vergunning op grond
van artikel 47 van de Mededingingswet5 ging ik er destijds reeds vanuit dat een deel van het personeel van Sandd niet binnen
de PostNL-organisatie werkzaam wil zijn, bijvoorbeeld omdat Sandd een grotere mate
van vrijheid geeft ten aanzien van bezorgtijden of vanwege geografische redenen (het
sorteercentrum van Sandd is in Apeldoorn, het dichtstbijzijnde sorteercentrum van
PostNL is in Zwolle). Voor die mensen kan de sociale regeling aantrekkelijk zijn.
Mogelijk speelt bij een deel van deze groep ook mee dat de arbeidsmarkt gunstig is,
waardoor er alternatieven aanwezig zijn. Dit blijkt ook uit het feit dat meer dan
100 bedrijven via banenmarkten interesse hebben getoond in medewerkers van Sandd.

Van de ongeveer 6.600 bezorgers die wel interesse hebben getoond in een aanbod van
PostNL hebben op dit moment circa 4.000 bezorgers dit aanbod geaccepteerd (een percentage
van ongeveer 60%). Dit aantal kan nog verder oplopen, omdat het proces nog niet volledig
is afgerond en er bij PostNL nog veel vacatures beschikbaar zijn.

Voor de ongeveer 1.800 niet-postbezorgers van Sandd is afgesproken dat zij met voorrang
konden solliciteren bij PostNL op de beschikbare vacatures. Ongeveer 700 mensen hebben
van deze mogelijkheid gebruik gemaakt en gesolliciteerd op een baan bij PostNL. Deze
sollicitatieprocessen zijn nog gaande. PostNL verwacht op dit moment een baan aan
te kunnen bieden aan ongeveer 300 tot 400 mensen. Het feit dat het grootste deel van
de niet-bezorgers niet heeft gesolliciteerd, lijkt erop te wijzen dat men op zoek
is naar een andere baan die wellicht beter bij persoonlijke behoeftes aansluit. PostNL
organiseert ook voor hen banenmarkten.

Hoeveel medewerkers over zouden gaan van Sandd naar PostNL was op voorhand niet te
voorzien omdat zowel de werkgever als de werknemer moet instemmen met het aangaan
van een nieuwe arbeidsovereenkomst. Ten tijde van de besluitvorming inzake de aanvraag
tot toepassing van artikel 47 zijn hier dan ook geen verwachtingen over uitgesproken.
In plaats daarvan waren alle inspanningen erop gericht te zorgen dat bezorgers van
Sandd die dat wilden ook daadwerkelijk een baan bij PostNL zouden krijgen.

Vraag 4

Waarom zijn de vakbonden niet betrokken bij het maken van een sociaal plan?

Antwoord 4

Sandd heeft voorafgaand aan de overname besloten om deze afspraken te maken met haar
medezeggenschap. De vakbonden hebben wel hun steun uitgesproken voor de overname van
Sandd door PostNL. Een overweging van de vakbonden is daarbij geweest dat Sandd verlies
leed, en dat bij een faillissement geen sprake zou zijn geweest van een sociale regeling6.

Vraag 5

Waarom heeft u als randvoorwaarde voor de overname niet gesteld dat de banen en rechten
van het personeel gewaarborgd moesten zijn (conform bijvoorbeeld de Wet overgang onderneming)?

Antwoord 5

Onderdeel van het vergunningsverzoek van PostNL en Sandd waren de toezeggingen die
door Sandd en PostNL zijn gedaan aan de ondernemingsraden van Sandd op het gebied
van de bescherming van werkenden. Dat waren dus de condities van de beoogde concentratie
waarvoor goedkeuring werd gevraagd en daarmee heb ik getracht de rechten van het personeel
van Sandd zo goed mogelijk te waarborgen. In mijn besluit heb ik het voorschrift opgenomen
dat deze toezeggingen dienen te worden nagekomen. De ACM houdt toezicht op de naleving
van de vergunningvoorschriften.

Vraag 6

Vindt u het ook onaanvaardbaar dat Sandd-medewerkers zeer twijfelachtige banen aangeboden
krijgen, bijvoorbeeld op tijden dat zij niet kunnen of op een andere locatie?

Antwoord 6

Zie het antwoord op vraag 2.

Vraag 7

Wat vindt u ervan dat mensen die voor Sandd werken, aangeven dat zij een aanbod van
PostNL kregen waarbij zij er financieel op achteruit gaan of waarbij zij slechts een
tijdelijk contract krijgen? Valt dit volgens u binnen de afspraken die u heeft gemaakt
met PostNL?

Antwoord 7

Ik heb begrepen dat PostNL eerdere arbeidsovereenkomsten in acht neemt en de keten
van arbeidsovereenkomsten voortzet. Medewerkers die al een contract voor onbepaalde
tijd hadden, krijgen ook bij PostNL een contract voor onbepaalde tijd. Medewerkers
van Sandd met een tijdelijk contract worden op dezelfde manier behandeld als medewerkers
van PostNL, in lijn met wet- en regelgeving. De medewerkers van Sandd die onder een
overeenkomst van opdracht werkten (dus geen arbeidsovereenkomst hadden) hebben allemaal
een contract voor bepaalde tijd aangeboden gekregen van PostNL. Voorts zijn er nog
circa 400 jongeren onder de 21 jaar met veelal kleine contracten die bij PostNL een
jeugdloon krijgen in plaats van een salaris voor volwassenen zoals zij bij Sandd kregen.
Deze groep jongeren zou er door de overname dus op achteruit kunnen gaan.

In antwoord 2 ben ik reeds ingegaan op de groep van 1–1,5% van de medewerkers van
Sandd met een combinatiebaan en de oplossingen die daarvoor geboden zijn. Voor een
deel van deze mensen is het contract bovenop het bezorgcontract nu van tijdelijke
aard, omdat de aanvullende werkzaamheden op termijn zullen vervallen. Mogelijk kunnen
deze mensen op termijn ook andere aanvullende werkzaamheden binnen PostNL vervullen.
Het uitgangspunt is dat zij volledig doorstromen naar een vast contract.

Tot slot wijs ik erop dat bezorgers van Sandd per 1 februari onder de cao voor de
postbezorgers van PostNL vallen. Deze cao kent op het gebied van salaris, loondoorbetaling
bij ziekte en pensioen betere arbeidsvoorwaarden voor postbezorgers dan Sandd bood.
In combinatie met de inspanningen van PostNL om het aantal uren te matchen biedt dit
afdoende waarborgen voor het behoud van werkgelegenheid en goede arbeidsvoorwaarden.

Vraag 8

Wat is uw reactie op de constatering dat ondersteunend personeel van Sandd de kans
heeft gekregen om met voorrang te solliciteren, maar dat dit slechts bij een klein
aantal tot een baan heeft geleid?

Antwoord 8

Er zijn verschillende acties opgezet om ondersteunend personeel aan te moedigen om
op vacatures bij PostNL te solliciteren. Zo zijn er bijeenkomsten georganiseerd op
alle locaties van Sandd om vacatures extra onder de aandacht te brengen en mensen
aan te moedigen om te solliciteren. Ook is bij een langere reisafstand aangeboden
om van een PostNL busservice gebruik te maken.

In antwoord 3 ben ik ingegaan op mogelijke redenen waarom ondersteunend personeel
niet in dienst van PostNL kan of wil treden. In die gevallen kunnen zij aanspraak
maken op de sociale regeling.

Vraag 9

Wat gaat er gebeuren met de 3.000 bezorgers en 450 mensen ondersteunend personeel
die voor franchisenemers van Sandd werken?

Antwoord 9

Dat is op het moment van schrijven helaas nog niet geheel duidelijk. In lijn met mijn
eerdere beantwoording van de schriftelijke vragen van het lid Moorlag7 vind ik het van groot belang dat de postbezorgers bij de franchisenemers van Sandd
die zonder werk komen te zitten zo snel mogelijk elders aan de slag kunnen. PostNL
is inmiddels in gesprek met de franchisenemers over vervangend werk binnen PostNL.
Ook probeert PostNL middels regionale advertenties de aandacht te vestigen op beschikbare
vacatures. Ik hoop in ieder geval dat de mensen die werk zoeken op korte termijn een
passende baan kunnen vinden tussen de vacatures die er zijn, bij PostNL en bij andere
bedrijven.

Vraag 10 en 11

Wat vindt u van de uitspraak van de Vereniging Franchisenemers van Sandd (VFS): «We
beschuldigen Sandd tevens van contractbreuk, waardoor onze mensen zonder enige vorm
van transitievergoeding en begeleiding op straat komen te staan per 1 maart 2020»?
Wilt u hierbij ingaan op de juridische positie van de franchisenemers en van het personeel?

Gaat u zich inzetten voor een sociaal plan voor mensen die via franchisenemers voor
Sandd werken?

Antwoord 10 en 11

Het is niet aan mij om te treden in individuele contracten tussen Sandd en deze franchisenemers.
Bij een geschil is het aan de civiele rechter om daarover te oordelen. Daarbij is
relevant te vermelden dat de VFS begin januari 2020 PostNL en Sandd heeft gedagvaard.

Voor het personeel van franchisenemers dat een arbeidsovereenkomst heeft is de reguliere
bescherming zoals het recht op een transitievergoeding van toepassing. Voor het grootste
deel van de postbezorgers bij deze franchisenemers geldt echter dat zij op basis van
een overeenkomst van opdracht werkten en dat zij daardoor geen aanspraak kunnen maken
op deze bescherming voor werknemers. Voor postbezorgers van de franchisenemers van
Sandd die zonder werk zitten is het van belang dat zij zo snel mogelijk elders aan
de slag kunnen. Zoals tevens in antwoord 9 is aangegeven, is PostNL in gesprek met
de franchisenemers om te bezien of er voor deze postbezorgers mogelijkheden zijn om
ander werk te vinden binnen PostNL. Met beide partijen houd ik contact over het verloop
van deze gesprekken.

Vraag 12

Hoe heeft u zich ervan verzekerd dat zowel Sandd als haar franchisenemers voldoen
aan de norm van 80% arbeidsovereenkomsten? Gaat u hierop handhaven, aangezien de arbeidsrechtelijke
gevolgen (zoals WW en transitievergoeding) bij bedrijfsbeëindiging voor een werknemer
onder arbeidsovereenkomst gunstiger zijn dan voor een zzp’er?

Antwoord 12

De ACM heeft in 2018 onderzoek gedaan naar de naleving door Sandd en andere postvervoerbedrijven
van de norm van 80% arbeidsovereenkomsten. De uitkomst hiervan was dat geen overtreding
is vastgesteld. Daarbij is relevant te vermelden dat de franchisenemers van Sandd
alle als postvervoerbedrijven geregistreerd staan bij de ACM en het Tijdelijk besluit
postvervoerders 2011 (Tbp) in beginsel ook voor deze partijen geldt. Echter, de norm
van 80% arbeidsovereenkomsten uit het Tbp is van toepassing op postvervoerbedrijven
met een relevante omzet van € 2 miljoen of meer. Dit kan verklaren waarom in voorkomende
gevallen de betreffende postvervoerders met minder dan 80% van de postbezorgers een
arbeidsovereenkomst hebben, zonder dat sprake is van een overtreding van het Tbp.

Vraag 13

Hoe kon het gebeuren dat Sandd een deel van zijn medewerkers onder het minimumloon
heeft betaald?8

Antwoord 13

Uit het onderzoek van de Inspectie SZW kwam naar voren dat het bedrijf het personeel
uitbetaalde volgens zogeheten normuren. Het bedrijf heeft na vordering van de Inspectie
SZW geen stukken overgelegd waaruit blijkt hoeveel uur de medewerkers die in het onderzoek
zijn betrokken, daadwerkelijk werkten. Deze registratie is een verplichting krachtens
de Wet minimumloon. Omdat het bedrijf geen gegevens kon overleggen over de daadwerkelijke
gewerkte uren van de medewerkers was het niet mogelijk voor de Inspectie SZW om na
te gaan of het minimumloon werd betaald, of dat de medewerkers werden onderbetaald.
De door de Inspectie SZW opgelegde boete had hierop betrekking. Ik heb begrepen dat
Sandd hiertegen in bezwaar is gegaan.

Vraag 14

Wat onderneemt u om ervoor te zorgen dat de betreffende Sandd-medewerkers alsnog het
minimumloon uitbetaald krijgen over de jaren dat zij onder het minimumloon betaald
zijn? Welke juridische mogelijkheden zijn hiervoor?

Antwoord 14

Aangezien niet kon worden vastgesteld of het minimumloon is betaald, is het niet mogelijk
op individuele basis de betaling van het minimumloonbedrag af te dwingen. Deze omstandigheid
heeft de Inspectie SZW verdisconteerd in de hoogte van de opgelegde boete. Werknemers
die vermoeden dat zij zijn onderbetaald kunnen civiele loonvorderingen indienen bij
de werkgever. In geval van een nieuwe melding kan de Inspectie SZW opnieuw een onderzoek
instellen.

Vraag 15

Bent u bereid in gesprek te gaan met PostNL over genoemde misstanden, zoals de slechte
voorwaarden waaronder mensen een nieuwe baan krijgen aangeboden?

Antwoord 15

Ik houd contact met PostNL over de situatie ten aanzien van de werkgelegenheid. Op
basis van deze gesprekken is mijn indruk dat PostNL veel doet om zoveel mogelijk banen
met goede arbeidsvoorwaarden voor medewerkers van Sandd te behouden. Ik word in deze
indruk gesterkt door wat de vakbonden hierover vorige week in de media hebben gezegd.