Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Regterschot en Rudmer Heerema over de berichten ‘Neergeschoten vrouw in Alkmaar teisterde buurt al jaren: “Tweehonderd meldingen gemaakt”’ en ‘Door politie doodgeschoten vrouw (48) liep in Alkmaar met hamer en mes op agenten af’

Antwoord van Staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport), mede namens
de Minister van Justitie en Veiligheid (ontvangen 24 januari 2020). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2019–2020, nr. 1075.

Vraag 1

Bent u bekend met de nieuwsberichten «Neergeschoten vrouw in Alkmaar teisterde buurt
al jaren: «Tweehonderd meldingen gemaakt»»1 en «Door politie doodgeschoten vrouw (48) liep in Alkmaar met hamer en mes op agenten
af»?2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 5

Klopt het bericht dat al eerder honderden meldingen gedaan zijn bij de woningbouw,
politie, GGZ en crisisdienst over de situatie van deze mevrouw? Zijn bij andere instanties
ook meldingen gedaan? Zo nee, hoeveel meldingen zijn er gedaan? Zo ja, wat is precies
gedaan met de meldingen? Hoe zijn de gemeente en partners met deze situaties omgegaan?

Bent u het ermee eens dat, als beter was geluisterd naar de klachten van de buren,
de gemeente en alle instanties waar meldingen gedaan zijn, al veel eerder hadden kunnen
ingrijpen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, waarom is dit niet gebeurd?

Antwoord 2 en 5

Het klopt dat er eerder meldingen zijn gedaan over mevrouw bij diverse instanties.
De in de media genoemde «honderden meldingen» herken ik niet op basis van informatie
die is aangeleverd door de gemeente Alkmaar in afstemming met de woningbouw, politie,
verslavingszorg en ggz (waaronder ook de crisisdienst valt). Het is niet gebruikelijk
om gedetailleerd in te gaan op een individuele casus, zoals deze. Er liepen meerdere
interventies en verschillende instanties waren al betrokken bij mevrouw. Voor zover
nu te beoordelen valt, is er door zowel politie als de verslavings- en geestelijke
gezondheidszorg gehandeld volgens de landelijke richtlijnen.

Hoewel er al veel gebeurde, is het incident niet voorkomen. De problematiek van sommige
personen is dermate complex dat incidenten helaas niet altijd te voorkomen zijn. Wat
– naast het uiteindelijke incident – een specifiek punt van aandacht is, is dat de
naasten en omwonenden onvoldoende het gevoel hebben gehad dat er geluisterd werd naar
hun signalen door de betrokken partijen. Ook was het voor hen onvoldoende duidelijk
dat er concrete acties ondernomen werden om mevrouw te helpen. Ik poog hierin ook
verbetering te brengen. Zo hebben familie en naasten met de invoering van de Wet verplichte
geestelijke gezondheidszorg (Wvggz), die per 1 januari 2020 in werking is getreden,
meer mogelijkheden tot inspraak en betrokkenheid. Zowel bij de voorbereiding, de uitvoering
en de beëindiging van verplichte zorg.

Vraag 3

Over hoeveel personen die in Alkmaar verward gedrag vertonen zijn meldingen gedaan?
Hoeveel van deze personen die verward gedrag vertonen lopen nog vrij rond op straat
en bij hoeveel van deze meldingen is daadwerkelijk ingegrepen? Bij hoeveel meldingen
wordt sowieso ingegrepen? Kunt u per staffel van 25 meldingen aangeven om hoeveel
personen het gaat en wat de aard van de meldingen is? Hoeveel van deze personen die
verward gedrag vertonen, hebben agressief gedrag?

Antwoord 3

In het onderstaande wordt een overzicht gegeven van het aantal incidenten dat door
de politie in de gemeente Alkmaar in de afgelopen 5 jaar is geregistreerd onder de
code E33 (overlast door verward/overspannen persoon) waarbij één of meer personen
met verward gedrag (conform de RIVM-definitie) waren betrokken:

aantal incidenten E33

jaar

gemeente

2015

2016

2017

2018

2019

totaal

Alkmaar

315

445

648

740

593

2.741

In de afgelopen 5 jaar waren bij de in totaal 2.741 incidenten in de gemeente Alkmaar
1.125 unieke personen betrokken. Het is op basis van de beschikbare gegevens niet
mogelijk om gedetailleerder in te gaan op de aard van de meldingen.

Vraag 4

Hoe is het mogelijk dat bij een persoon met verward gedrag, ook na meerdere meldingen
vanuit haar omgeving, niet is ingegrepen? Zou u daar een verklaring voor kunnen geven?
Welke maatregelen bent u bereid te treffen om beter met meldingen om te gaan om herhaling
te voorkomen?

Antwoord 4

De meldingen die gedaan zijn, hebben er onder andere toe geleid dat mevrouw verschillende
vormen van zorg en ondersteuning heeft gekregen. Zo liepen er meerdere interventies
en waren er verschillende instanties, zoals de woningbouw, politie en verslavingszorg,
betrokken bij mevrouw.

In meer algemene zin is het goed om op te merken dat de groep personen met verward
gedrag een brede doelgroep is met diverse problematiek. In deze groep zitten onder
andere mensen met dementie, mensen met psychosociale problemen of een verstandelijke
beperking en mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen. Het is belangrijk om
te benadrukken dat het grootste deel van de groep personen met verward gedrag niet
gevaarlijk is voor zichzelf of voor anderen en geen overlast veroorzaakt.

Dit laat uiteraard onverlet dat het van belang is om wanneer er een melding wordt
gedaan over een acute situatie of een strafbaar feit deze serieus genomen wordt. Wanneer
een burger of instantie een melding maakt bij de politie, dient er daarom in de meldkamer
een goede triage te worden uitgevoerd. De triage dient om te bepalen welke hulp en
of ondersteuning passend bij de betreffende situatie gepast is. In de brief «stand
van zaken persoonsgerichte aanpak voor kwetsbare personen» (die op 10 december jl.
naar uw Kamer is gestuurd),3 is aangegeven dat onze ambitie voor 2020 is om bij iedere melding, waarbij het vermoeden
bestaat van ernstige problematiek, een goede triage uit te voeren en zo passende hulp
en ondersteuning te kunnen bieden.

Vraag 6

Wie is verantwoordelijk voor het helpen en oppakken van personen met verward gedrag
die een dreiging zijn voor de openbare orde?

Antwoord 6

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 4 is het vanwege de diversiteit van de problematiek
van de groep personen met verward gedrag belangrijk om maatwerk te bieden bij een
melding en per persoon te kijken wat het beste werkt. Wanneer er een melding verward
gedrag (E33) gedaan wordt, is het zoals eerder beschreven van belang dat politie en
zorgpartners een goede triage uitvoeren. Op die manier kan bepaald worden welke hulp
door welke partij het meest passend is bij de situatie. Als er sprake is van een openbare-ordeverstoring
of van een gevaarlijke situatie kan politie-ingrijpen nodig en/of gewenst zijn. Personen
met verward gedrag die geen strafbaar feit hebben gepleegd en geen veiligheidsrisico
zijn, vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de politie, maar hebben een zorgbehoefte,
waarin door andere partijen voorzien moet worden.

Vraag 7

Kunt u aangeven welke acties u heeft ondernomen sinds in 2018 is de eindrapportage
«Op weg naar een persoonsgerichte aanpak» gepresenteerd? In hoeverre heeft de gemeente
Alkmaar deze aanpak verder geïmplementeerd en geborgd?

Antwoord 7

Recent hebben wij zoals gezegd de brief over de stand van zaken persoonsgerichte aanpak
voor kwetsbare personen naar uw de Kamer gestuurd.4 In deze brief beschrijven we de huidige stand van zaken rond de aanpak van personen
met verward gedrag en wordt geschetst waar we de komende tijd op gaan inzetten. Wat
betreft de gemeente Alkmaar geldt dat zij in 2017 samen met de overige gemeenten in
Noord-Holland Noord, de ggz, de GGD (OGGZ), politie, OM, de reclassering en vertegenwoordigers
van ervaringsdeskundigen de aanpak van personen met verward gedrag heeft opgepakt.
Sindsdien zijn er verschillende trajecten ingezet om ketensamenwerking te verbeteren.
Zo is het Team Complexe Casuïstiek ingesteld, wordt er zo nodig opgeschaald en wordt
er nauw samengewerkt met het Zorg- en Veiligheidshuis. Daarnaast is met behulp van
een subsidie van het Ministerie van JenV op schaal van de Veiligheidsregio Noord-Holland
Noord in 2018 gestart met het project «Aanpak verwarde personen met een veiligheidsrisico».
Dit project beoogt de overlast en het gevaar van deze groep terug te dringen, het
perspectief voor de doelgroep te vergroten en de maatschappelijk kosten, die gepaard
gaan met de inzet voor deze groep te verminderen. In het kader van dit project is
uitgebreid onderzoek verricht naar de verbeterpunten ten opzichte van de huidige aanpak
en is gestart met de ontwikkeling van een langdurige persoonsgerichte aanpak voor
45 geselecteerde personen. Daarnaast is begonnen met het project «Maatwerkvoorzieningen»,
dat beoogt een bijdrage te leveren en de realisatie van (soms onorthodoxe) passende
woon- of verblijfsvoorzieningen van deze doelgroep. Deze aanpak is bestuurlijk geborgd
in de bovenregionale, bestuurlijke commissie Zorg- en Veiligheid waarin zowel burgemeesters
als wethouders samen sturing geven aan de aanpak van zorg- en veiligheidsdossiers.

Vraag 8

Klopt het dat de woningcorporatie meerdere meldingen bij de politie heeft gedaan over
het feit dat deze vrouw al jaren extreem agressief- en verward gedrag vertoonde? Klopt
het dat, zoals in het artikel wordt gemeld, de woningcorporatie in al die jaren geen
gedegen dossier heeft kunnen opbouwen? Zo ja, hoe kan dit? Welke eisen worden aan
een «gedegen dossier» gesteld? Is een dergelijk gedegen dossier noodzakelijk voor
de woningcorporatie of voor de politie om te kunnen handelen?

Antwoord 8

Er is een aantal (schriftelijke) meldingen gedaan bij woningcorporatie Woonwaard.
Voorafgaande hieraan waren er bij de woningcorporatie geen signalen bekend van overlast
door mevrouw. Om deze reden is er eerder ook geen dossier opgebouwd. Met het opbouwen
van een dossier is in september begonnen naar aanleiding van de eerder gememoreerde
(schriftelijke) meldingen.

In zijn algemeenheid geldt dat de volgende eisen worden gesteld aan een gedegen dossier
van een woningcorporatie: hulpverlening is ingeschakeld, er is een schriftelijke waarschuwing
gegeven en de overlast moet extreem en structureel zijn. Hierbij is het van belang
dat al deze stappen gezet worden, want een dergelijk dossier is noodzakelijk voor
de woningcorporatie om een juridische procedure op te starten tegen een huurder. Of
het dossier gedegen genoeg is, is steeds een maatwerkweging van de rechter en is in
dit geval dus niet te beoordelen.

Vraag 9

Bent u het ermee eens dat het zeer zorgwekkend is dat dit soort incidenten voorkomen?
Zo ja, welke maatregelen worden getroffen en welke maatregelen bent u bereid te treffen
om het aantal incidenten terug te dringen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 9

Dit soort incidenten is verdrietig voor de directe betrokkenen en is ook zorgwekkend
vanuit maatschappelijk perspectief. Zoals aangegeven in de beantwoording op vraag
4 en 6 proberen we met alle betrokken partijen in gezamenlijkheid te kijken hoe we
dit soort situaties het beste kunnen aanpakken, om waar mogelijk incidenten te voorkomen.
De komende tijd zullen we, zoals we in de Kamerbrief van 10 december jl. hebben geschetst5, met onverminderd veel ambitie doorgaan om te komen tot een goed werkende aanpak
voor mensen met verward gedrag. We hebben daarbij alle vertrouwen in alle professionals
die zich elke dag inzetten voor deze persoonsgerichte aanpak. Tegelijkertijd is het
ook belangrijk dat we ons realiseren dat incidenten als deze nooit helemaal te voorkomen
zijn, zoals in bovenstaande antwoorden reeds opgemerkt is.

Vraag 10

Klopt de constatering dat gemeentes er allemaal een verschillende aanpak ten aanzien
van verwarde personen op na lijken te houden? Ziet u mogelijkheden om met een landelijke
aanpak voor verwarde personen te komen? Zo ja, welke maatregelen bent u hiervoor bereid
te treffen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 10

De complexiteit van de problematiek van personen met verward gedrag vraagt om maatwerk.
Hierbij moet enerzijds rekening gehouden worden met de specifieke kenmerken van de
persoon in kwestie, maar anderzijds ook met het lokaal beschikbare zorgaanbod. Het
klopt dus dat de aanpak voor personen met verward gedrag per regio en per gemeente
kan verschillen. Eén landelijke aanpak zou ook geen recht doen aan de complexiteit
van de problematiek en onvoldoende ruimte bieden voor lokaal maatwerk. Overigens sluit
dit ook aan bij het advies van het Schakelteam personen met verward gedrag en het
eerder advies van de heer Van der Vlist. Ook zij stellen dat op lokaal en regionaal
niveau de oplossing ligt. We blijven de regio’s en de gemeenten hierbinnen vanuit
onze brede verantwoordelijkheid ondersteunen, moedigen hen aan om van elkaar te leren
en stimuleren het uitwisselen van best practices.