Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Popken over het bericht dat het JSF-project opnieuw honderden miljoenen duurder uitvalt

Antwoord van Staatssecretaris Visser (Defensie) (ontvangen 18 december 2019).

Vraag 1

Bent u bekend met het feit dat uw dramatisch wanbeleid wederom in de spotlights staat,
ditmaal vanwege het bericht dat de vliegende Titanic opnieuw honderden miljoenen duurder
uitvalt?1

Antwoord 1

Ik ben bekend met het artikel waar uw Kamer aan refereert.

Vraag 2

Vindt u het geen ode aan de domheid dat geen vaste prijs is bedongen en valutarisico's
niet zijn weggecontracteerd? Zo nee, waarom niet? Hoe verhoudt deze gang van zaken
zich met de doelmatige besteding van overheidsgelden en de te berachten zorgvuldigheid
conform het aanbestedingsrecht?

Antwoord 2

Het Amerikaanse F-35 Joint Program Office (JPO) onderhandelt namens alle partners in het F-35 programma met de industrie over
de stuksprijzen. Deze stuksprijzen in dollars zijn in de afgelopen jaren voor alle
partners gedaald en het is de algemene verwachting dat de stuksprijs van de toestellen
in de komende jaren verder daalt en/of stabiliseert.

Zodra financiële verplichtingen worden aangegaan, sluit Defensie conform de Regeling
Financieel Beheer van het Rijk (artikel 2.4) termijnvalutacontracten af om het valutarisico
te beheersen. Om financiële mee- en tegenvallers in de wisselkoers op te vangen, heeft
Defensie de zogeheten reservering «reserve valutaschommelingen». Wisselkoerstegenvallers
worden vanuit deze reservering gedekt, wisselkoersmeevallers komen ten gunste van
deze reservering. De reserve was niet voldoende om de totale geraamde valutategenvaller
voor de planperiode van 15 jaar op de Defensiebegroting 2020 te compenseren en is
volledig uitgeput. Het kabinet onderzoekt op welke manier de schokbestendigheid van
de Defensiebegroting tegen valutaschommelingen verder kan worden vergroot.

Vraag 3

Bewijzen de vele prijsstijgingen, tezamen met het blijven investeren in slecht buitenlands
materiaal (onder andere de vliegende Titanic), dat het materiaalbeleid door en door
verrot is en mogelijk beheerst wordt door perverse prikkels (zoals bijvoorbeeld vriendjespolitiek)?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

Defensie investeert in personeel en in de materiële versterking van de krijgsmacht,
zodat Defensie nog beter in staat is de grondwettelijke taken uit te voeren. In het
door de Minister-President ingediende Nationaal Plan is (Kamerstuk 28 676, nr. 308) aangegeven om door middel van investeringen de slagkracht van de krijgsmacht te
versterken. De aanschaf van additionele F-35 jachtvliegtuigen is één van de geïdentificeerde
prioriteiten. Bij investeringen staat Defensie altijd het best mogelijke materieel
voor de beste prijs voor.

Zoals in de twintigste voortgangsrapportage project Verwerving F-35 (Kamerstuk 26 488, nr. 451) gemeld, ontwikkelt de stuksprijs van de F-35 in dollars zich tot op heden gunstig.
Als de raming voor de investeringen voor 37 F-35 jachtvliegtuigen (inclusief de risicoreservering)
wordt afgezet tegen het beschikbare investeringsbudget is er momenteel sprake van
een positief saldo van € 115 miljoen.

Vraag 4

Schaamt u zich niet dat Defensie blijft investeren in een verouderd bouwpakket dat
bij het minste of geringste roest, terwijl de samenleving schreeuwt om grensbewaking
en degelijk materiaal?

Antwoord 4

Nederland verwerft 37 plus 9 additionele vijfde generatie F-35 jachtvliegtuigen. De
aanschaf van in totaal 46 F-35 vliegtuigen draagt bij aan de versterking van de Nederlandse
krijgsmacht, zodat Defensie beter in staat is de grondwettelijke taken uit te voeren.
In 2013 heeft Defensie de kosten-batenanalyses uit 2001 en 2008 geactualiseerd, waaruit
bleek dat de F-35 nog steeds het beste product voor de beste prijs is. Dit is tevens
door de Algemene Rekenkamer gevalideerd (Kamerstuk 33 763 nr.2.

Vraag 5

Bent u bereid het JSF-project in de burn pit te gooien en de investeringen terug te
vorderen, desnoods door inzet van juridische middelen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Nederland is sterk gecommitteerd aan het F-35 programma. Met het Nationaal Plan (Kamerstuk
28 676, nr. 308) heeft het kabinet de politieke intentie uitgesproken om structureel te investeren
in een aantal prioritaire capaciteiten die aansluiten bij de capaciteitendoelstellingen
van de NAVO. Met de capaciteiten van de Nederlandse F-35 vliegtuigen geven we invulling
aan meerdere doelstellingen van de NAVO. De aanschaf van additionele F-35 jachtvliegtuigen
is één van de geïdentificeerde prioriteiten.

Vraag 6

Kunt u bovenstaande vragen apart beantwoorden, ook indien samenhang bestaat tussen
de vragen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Ja.