Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Moorlag over de bescherming van consumenten bij een faillissement van een energieleverancier

Antwoord van Minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) (ontvangen 25 november
2019). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2019–2020, nr. 430.

Vraag 1

Kent u het bericht «Consumentenbond wil bescherming tegen faillissement energiebedrijf»1 en herinnert u zich de antwoorden op de eerdere vragen van het lid Moorlag over dit
onderwerp?2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat consumenten te weinig zicht hebben op de financiële gezondheid
van een energieleverancier? Zo ja, hoe kan dat verbeterd worden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2

Zie beantwoording onder vraag 5.

Vraag 3 en 4

Deelt u de mening dat de Autoriteit Consument en Markt (ACM) als toezichthouder te
laat op de hoogte kan komen van een dreigend faillissement van een energiebedrijf
en te laat kan ingrijpen? Zo ja, hoe komt dat? Zo nee, waarom niet?

Deelt u de mening dat de ACM ruimere bevoegdheden moet krijgen om eerder en dieper
in de cijfers van de energieleveranciers te kunnen kijken en strengere toetredingseisen
te stellen? Zo ja, hoe gaat u hiervoor zorgen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3 en 4

De energiemarkt is een geliberaliseerde markt waarin consumenten tussen tientallen
leveranciers kunnen kiezen. In een geliberaliseerde markt kan een leverancier failliet
gaan. Het faillissement van een energieleverancier brengt voor consumenten vervelende
consequenties met zich mee, zoals onzekerheid over de energielevering en ook financiële
consequenties. Tegelijkertijd is leveringszekerheid voor consumenten zo’n groot publiek
belang dat er regelgeving is om de leveringszekerheid te borgen, juist in geval van
een faillissement. Daarom is gegarandeerd dat een consument nooit zonder elektriciteit
of gas zit op het moment dat zijn energieleverancier failliet gaat. Dit is geregeld
in de Elektriciteitswet 1998, de Gaswet en de Besluiten vergunning levering gas- en
elektriciteit aan kleinverbruikers.

Daarnaast zijn eisen gesteld om als energieleverancier op de consumentenmarkt te kunnen
opereren. De energieleverancier die aan een consument levert, moet beschikken over
een vergunning. De eisen die aan deze vergunning gesteld worden zien op de benodigde
organisatorische, financiële en technische kwaliteiten voor een goede uitvoering van
de taak van een energieleverancier. Met andere woorden; er wordt getoetst of de aanvrager
de consument goed kan bedienen. Met de vergunningseisen is bedoeld te voorkomen dat
bedrijven zich te lichtvaardig aanmelden voor deze taak en bijvoorbeeld onvoldoende
kennis hebben van de energiemarkt. Ook na vergunningverlening zijn energieleveranciers
verplicht om aan deze vergunningvereisten te blijven voldoen. De ACM houdt toezicht
op deze drie aspecten. De consument kan bij de ACM ConsuWijzer klachten indienen of
vragen stellen over bijvoorbeeld tijdigheid van facturering en jaarafrekening, dit
kan ook signalen opleveren voor de ACM. Daarnaast vraagt de ACM in het najaar aan
leveranciers of zij voldoende geëquipeerd zijn voor het komende jaar. Onlangs heeft
de ACM vergunninghouders aangeschreven dat indien zij voorzien of behoren te voorzien
dat zij niet langer in staat zullen zijn om de plicht tot levering aan kleinverbruikers
na te komen of indien zij een surseance van betaling of een faillissement aanvragen,
dit onverwijld te melden bij de ACM.3

Mede naar aanleiding van de motie Beckerman e.a.4 over eisen aan energieleveranciers, wordt onderzocht in de aanloop naar de nieuwe
Energiewet of aan de levering aan kleinverbruikers strengere eisen moeten worden gesteld.
Dit zal mogelijk tot een aanscherping van de vergunningseisen en het toezicht door
ACM daarop leiden.

Vraag 5

Deelt u de mening dat gedupeerden na een faillissement van hun energieleverancier
gecompenseerd moeten worden, bijvoorbeeld uit een op te richten waarborgfonds, voor
schade die zij ondervinden vanwege teveel betaalde energiebelasting, btw en netwerkkosten?
Zo ja, hoe gaat u hiervoor zorgen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2 en 5

Consumenten kunnen er van uitgaan dat alle leveranciers die aan hen leveren, in het
bezit zijn van een leveringsvergunning. Dit betekent dat de ACM voor verlening van
de vergunning heeft getoetst of de leverancier voldoet aan de organisatorische, financiële
en technische kwaliteiten voor een goede uitvoering van zijn taak.

Bij een faillissement van een leverancier verliest de consument eventueel een deel
van het voorschotbedrag (inclusief doorberekende netwerkkosten en belastingen), een
eventueel betaalde waarborgsom en eventueel een toegezegde (cashback) bonus. Dit is
echter inherent het gevolg van het faillissementsrechtelijk stelsel. Ten aanzien van
de netwerkkosten kan het voorkomen dat de netbeheerder bij een faillissement van de
energieleverancier al een of twee maanden niet zijn netwerkkosten van de leverancier
betaald heeft gekregen. De Tarievencode elektriciteit en de Tarievencode gas bepalen
dat dan deze gemiste inkomsten inclusief btw (maximaal 2 maanden) verwerkt mogen worden
in de toekomstige tarieven van alle afnemers van die betreffende netbeheerder. Op
deze manier worden deze kosten omgeslagen op alle afnemers van de regionale netbeheerders.

Ten aanzien van het compenseren van consumenten voor vooruitbetaalde termijnbedragen
bij een faillissement van een energieleverancier uit bijvoorbeeld een waarborgfonds
heb ik in de beantwoording van eerdere Kamervragen over de gevolgen van faillissementen
van energiebedrijven voor consumenten5 toegelicht welke grote risico’s ik zie bij een dergelijk fonds in de energiesector.
Deze risico’s acht ik nog steeds reëel en de mogelijke gevolgen ervan op de energiemarkt
acht ik niet in proportie tot de gevolgen van een faillissement van een energieleverancier.