Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Dam, Von Martels en Palland over het bericht 'Brandweer dreigt alle vrijwilligers kwijt te raken'

Antwoord van Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 6 november 2019).

Vraag 1

Kent u het bericht «Brandweer dreigt alle vrijwilligers kwijt te raken»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u de situatie omtrent de vrijwillige brandweer in Overijssel schetsen? Zijn er
genoeg vrijwilligers? Zijn er problemen ten aanzien van de werving van vrijwilligers
voor de brandweer in Overijssel?

Antwoord 2

De provincie Overijssel kent twee veiligheidsregio’s, te weten IJsselland en Twente.
De veiligheidsregio IJsselland heeft mij gemeld over voldoende vrijwilligers te beschikken.
Deze regio geeft aan met de werving nog geen problemen te ondervinden, maar dat het
in kleinere gemeenten wel moeilijker is dan voorheen. De veiligheidsregio Twente heeft
mij gemeld op sterkte te zijn en via wervingscampagnes voldoende vrijwilligers te
kunnen aantrekken.

Vraag 3

Kunt u nogmaals uitleggen hoe de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (Wnra)
ervoor zorgt dat de brandweer haar vrijwillige karakter dreigt te verliezen?

Antwoord 3

Het klopt niet dat de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (Wnra) ervoor zorgt
dat de brandweer haar vrijwillige karakter dreigt te verliezen. In het kader van de
voorbereiding van de Wnra is aan het licht is gekomen dat de huidige rechtspositie
van de brandweervrijwilligers in strijd is met Europese wet- en regelgeving.

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat u uw uiterste best doet om het vrijwillige karakter bij de brandweer
te behouden? Zo ja, hoe doet u dat?

Vraag 5

Kunt u aangeven hoe andere initiatieven – zoals Young Fire & Rescue teams uit Volendam
– een oplossing kunnen zijn voor het werven van brandweervrijwilligers? Kunnen zulke
initiatieven eraan bijdragen dat het vrijwillige karakter van de brandweer en mogelijk
andere hulpdiensten behouden blijft? Zo ja, hoe bevordert u dat?

Antwoord 5

Jazeker; samen met het Veiligheidsberaad zet ik alles op alles om binnen het kader
van de Europese wet- en regelgeving het vrijwillige karakter bij de brandweer te behouden.
Samen hebben we met dat doel een Denktank aan het werk gezet die op basis van eerder
door ons ingewonnen juridische adviezen werkt aan mogelijke oplossingen.

Behoud van vrijwilligheid en nieuwe impulsen geven aan de werving van vrijwilligers
bij de brandweer is ook het centrale thema van het programma Vrijwilligheid. Dit programma,
een initiatief van het Veiligheidsberaad, de Raad van Brandweercommandanten, de Vakvereniging
brandweervrijwilligers, het Instituut Fysieke Veiligheid en mijn ministerie, ondersteun
ik financieel. Jaarlijks is dat in de periode 2018–2021 een bijdrage van € 0,5 mln.
uit de Regeerakkoordgelden.

Deelname aan het initiatief Young Fire & Rescue team Markermeergebied vergroot de
kans dat jongeren doorstromen naar maatschappelijk betrokken organisaties, bijvoorbeeld
als vrijwilliger. Dit initiatief is een samenwerkingsverband van tal van hulpverleningsdiensten
zoals Brandweer, Politie en Rode Kruis. Naast dit team kent de veiligheidsregio Zaanstreek
Waterland ook twee specifiek op de brandweer gerichte jeugdkorpsen. Nederland kent
tal van teams jeugdbrandweer. Naar mededeling van de Raad van Brandweercommandanten
zijn dat er circa 150 met in totaal ongeveer 3.500 jeugdleden, waarvan regelmatig
leden doorstromen naar de vrijwillige brandweer. Initiatieven die bijdragen aan de
aanwas van vrijwilligers passen binnen het programma vrijwilligheid en juich ik toe.

Vraag 6

Kunt u aangeven wat de brandweer doet om het vrijwilligersbestand uit te breiden met
mensen met een meer diverse achtergrond, zoals vrouwen of mensen met een niet-Nederlandse
achtergrond?

Antwoord 6

In verschillende veiligheidsregio’s zijn er regionale initiatieven gestart om een
meer divers samengesteld personeelsbestand te krijgen, ook vanuit het belang om goed
in verbinding te staan met de samenleving. Bij de brandweer raakt dat aan zowel de
repressieve taak als aan de preventieve taak. In het kader van personeelswerving,
maar ook tijdens voorlichtingsbijeenkomsten wordt vaker stil bij het belang van diversiteit.

Binnen het financieel gesteunde programma Vrijwilligheid – zie antwoord op vraag 4
en 5 – is ook aandacht voor diversiteit en wordt gekeken naar manieren om meer vrijwilligers
met een niet-Nederlandse achtergrond en vrouwen aan te trekken. Het Veiligheidsberaad
en ik hechten hieraan grote waarde.

Vraag 7

Kunt u aangeven wie allemaal zitting heeft in de in het bericht genoemde denktank
die is opgericht om tot een oplossing hieromtrent te komen? Kunt u daarnaast aangeven
waarom de Vakvereniging Brandweer Vrijwilligerslieden niet aangesloten is bij deze
denktank? Hoe wordt de Vakvereniging anderszins betrokken bij de besluitvorming?

Antwoord 7

Aan de denktank nemen afgevaardigden op bestuurlijk en ambtelijk niveau deel namens
het Veiligheidsberaad, de Brandweerkamer van de VNG en het Ministerie van Justitie
en Veiligheid. Zoals ik uw Kamer in mijn brief van 15 oktober 2019 heb geïnformeerd,
hebben het Veiligheidsberaad en ik er in eerste instantie voor gekozen om in de gezamenlijkheid
van de 25 werkgevers – de besturen van veiligheidsregio’s – en mij als stelselverantwoordelijke
aan de slag te gaan om de contouren van mogelijke oplossingen te bepalen. De betrokkenheid
van personeel en vakorganisaties in overleggen over die contouren en de verdere invulling
daarvan, is natuurlijk van groot belang. Ik zal u naar verwachting in januari 2020
informeren over de uitkomst van de overleggen tussen de werkgevers en de vakorganisaties.

Vraag 8

Wanneer denkt u dat u een besluit omtrent de Wnra en de vrijwillige brandweer kunt
nemen?

Antwoord 8

Op verzoek van de veiligheidsregio’s is in de Aanpassingswet Wnra2 een bepaling opgenomen3 die regelt dat de inwerkingtreding van de Wnra voor het personeel van de veiligheidsregio’s,
met uitzondering van het personeel dat werkzaam is ten behoeve van een regionale ambulancevoorziening,
uitgesteld wordt tot een bij koninklijk besluit te bepalen tijdstip. Belangrijk voor
het moment van inwerkingtreding is de lopende discussie over het onderscheid tussen
vrijwilligers en beroeps bij de brandweer. Als daarin duidelijkheid is gebracht, zal
worden bepaald wanneer de uitzonderingsbepaling kan komen te vervallen.