Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Sjoerdsma, Van Ojik, Van Helvert, Voordewind en Ploumen over de Nieuwsuur-uitzending 'Nederlandse regering heeft morele verplichting West-Papoea te helpen'

Antwoord van MinisterBlok (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 30 oktober 2019).

Vraag 1

Bent u bekend met de Nieuwsuur-uitzending «Nederlandse regering heeft morele verplichting
West-Papoea te helpen»?1 En bent u ook bekend met het bericht «Zeker twintig doden bij rellen Indonesische
provincie Papoea»?2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw laatste informatie over het recente optreden van de Indonesische veiligheidsdiensten
in de provincie West-Papoea? Welke informatie heeft u over het aantal doden en gewonden
dat is gevallen als gevolg van het optreden van militairen en politieagenten in deze
provincie de afgelopen weken?

Antwoord 2

Het kabinet heeft met grote zorg geconstateerd dat bij de onlusten in Wamena, Papua,
op maandag 23 september minstens 32 doden en vele tientallen gewonden zijn gevallen.
Over de toedracht is nog veel onduidelijk. Wel is duidelijk dat diverse kanten geweld
hebben gebruikt, en dat aan diverse kanten slachtoffers zijn gevallen. De Indonesische
autoriteiten en de Indonesische mensenrechtencommissie doen onderzoek naar de gebeurtenissen.

Ook was sprake van interetnisch geweld tussen inwoners van Papua die afkomstig zijn
uit andere delen van Indonesië (zogeheten «migranten») en Papua’s. Uit informatie
die voorhanden is over het incident in Wamena op 23 september, blijkt dat de meerderheid
van de dodelijke slachtoffers migranten waren. De groep gewonden bestaat voor ongeveer
de helft uit migranten en de andere helft uit Papua’s. Deze cijfers bevestigen de
complexiteit van de situatie ter plekke.

De Nederlandse ambassade in Jakarta volgt de situatie nauwlettend en bespreekt deze
regelmatig met NGO’s, kennisinstituten, journalisten en overheidsfunctionarissen.
Deze gesprekken bevestigen de complexiteit van de situatie waarin meerdere conflicten
samen lijken te komen.

De Indonesische autoriteiten benadrukken dat de verhoogde aanwezigheid van veiligheidspersoneel
in Papua tijdelijk is, en dat het veiligheidspersoneel nadrukkelijk instructies heeft
gekregen om zich terughoudend op te stellen door alleen defensief te handelen.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u dit optreden van de Indonesische politie en militairen?

Antwoord 3

Het handhaven van de orde en veiligheid is de verantwoordelijkheid van de Indonesische
autoriteiten. Daarbinnen hebben zij de bevoegdheid om veiligheidstroepen te sturen
wanneer zij oordelen dat een situatie hierom vraagt. Proportionaliteit en de mogelijkheid
tot transparant onderzoek achteraf zijn hierbij cruciaal en dit benadrukken wij ook
in onze contacten met Indonesische autoriteiten.

Vraag 4 en 5

Heeft u sinds het uitbreken van deze nieuwe protesten contact opgenomen met de Indonesische
autoriteiten over deze situatie? Welke rol speelt uw ambassade in Jakarta hierin?

Bent u bereid uw ernstige zorgen over te brengen aan de Indonesische autoriteiten,
en er bij hen op aan te dringen dat zij de mensenrechten en de rechten van de Papoea’s
respecteren?

Antwoord 4 en 5

De situatie in Papua, met inbegrip van de mensenrechtensituatie, is vast onderdeel
van de bilaterale dialoog tussen Nederland en Indonesië. Meteen na het uitbreken van
de recente onlusten, heeft Nederland op hoogambtelijk niveau zorg overgebracht over
de ontwikkelingen in Papua. Op 25 september jl. sprak ik met mijn Indonesische collega
Retno Marsudi over de situatie in Papua, waarbij ik het belang van een bezoek van
de VN-Hoge Commissaris voor de Mensenrechten aan Papua heb benadrukt. Minister Marsudi
bevestigde dat de Hoge Commissaris is uitgenodigd. Meest recent heeft Minister-President
Rutte de situatie in Papua tijdens zijn bezoek aan Indonesië op 7 oktober jl. met
Indonesische president Widodo besproken.

De Nederlandse ambassade in Jakarta bespreekt deze situatie, inclusief de recente
ontwikkelingen, geregeld met de Indonesische autoriteiten. In contacten met de Indonesische
autoriteiten benadrukt Nederland dat terughoudendheid en dialoog de beste middelen
zijn om tot een duurzame oplossing te komen.

Vraag 6 en 7

Herinnert u zich uw antwoorden op Kamervragen over het onafhankelijkheidsreferendum
en het Drooglever-rapport3, waarin u aangeeft dat het rapport een academisch werk is, maar u geen eigen oordeel
vormt over deze gebeurtenissen? Bent u bereid alsnog uw analyse hierover te delen,
gezien de Nederlandse rol in deze gebeurtenissen?

Hoe beoordeelt u de uitspraak in deze uitzending dat «De Nederlandse regering [...]
een morele verplichting [heeft] om ons [de Papoea’s] te helpen en serieus naar de
zaak te kijken»? Hoe beoordeelt u de opvatting dat Nederland vanwege het verleden
in de voormalige Nederlandse kolonie Nederlands-Nieuw-Guinea een bijzondere verplichting
heeft om op te komen voor de rechten van deze bevolkingsgroep?

Antwoord 6 en 7

Ik zie geen aanleiding om de lijn in de Kamerbrieven van 22 november 2005, stuk 30
300V, en van 29 april 2016, stuk 2420, te herzien. Het academische onderzoek van professor
Drooglever vormt een nadere bijdrage aan de beschrijving van de eigen geschiedenis
van Papua en het verloop van de gebeurtenissen rond de «Act of Free Choice».

Papua is onderdeel van de Republiek Indonesië en de Nederlandse regering respecteert
de territoriale integriteit van Indonesië volledig. De verplichting om de rechten
van de Indonesische inwoners, waaronder Papua’s, te beschermen ligt in dat kader bij
de Indonesische autoriteiten. Niettemin gaat het lot van de Papua's het kabinet zeker
ter harte en de situatie in Papua is dan ook vast onderdeel van de dialoog tussen
Nederland en Indonesië. Om tot een duurzame oplossing te komen is het belangrijk dat
de centrale autoriteiten en de lokale bevolking gezamenlijk de problemen ter hand
nemen en ontwikkeling in de provincies bevorderen. Ook dit benadrukt het kabinet in
contacten met de Indonesische autoriteiten.