Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Kuzu en Öztürk over de kilometerslange files bij de grensovergangen van Turkije, Bulgarije, Servië, Hongarije, Griekenland en Kroatië, en de intimidatie die reizigers ervaren

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 17 oktober 2019).

Vraag 1

Bent u bekend met de kilometerslange files bij de Europese grensovergangen en dat
daarmee vooral EU-ingezetenen de dupe zijn van de extreem lange wachttijden aan de
grenzen?

Antwoord 1

Het is bekend bij het Kabinet dat er lange files kunnen staan bij verscheidene Europese
grensovergangen.

Vraag 2, 3 en 4

Bent u bereid om bij de Servische, Turkse, Hongaarse, Kroatische, Griekse en Bulgaarse
overheden informatie in te winnen over de vraag hoe het kan dat de wachttijden bij
de grensovergangen nog altijd aanhouden en ze hierop aan te spreken? Zo nee, waarom
niet?

Heeft u zicht op de vraag in hoeverre betreffende landen beschikken over voldoende
capaciteit en wordt de beschikbare capaciteit voldoende ingezet? Zo nee, bent u bereid
dat alsnog te achterhalen?

Deelt u de mening dat het er alle schijn van heeft dat de capaciteit soms bewust niet
wordt opgeschroefd? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2, 3 en 4

De grenscontroles van de autoriteiten van Servië, Turkije, Hongarije, Kroatië, Griekenland
en Bulgarije spelen een belangrijke rol bij het tegengaan van terrorisme, grensoverschrijdende
criminaliteit en illegale migratie. In dit verband is het van belang dat deze controles
op een zorgvuldige en effectieve wijze worden uitgevoerd. Dit kan gevolgen hebben
voor de wachttijden bij de grensovergangen van de betreffende landen, waar veel verkeer
is. Zo is de grensovergang tussen het Bulgaarse Kapitan Andreevo en het Turkse Kapikule
één van de drukste landgrensovergangen ter wereld. De betreffende landen ontvangen
al geruime tijd ondersteuning vanuit de EU om de personele en technische capaciteit
van de betrokken instanties te vergroten. Daarnaast verleent Frontex ondersteuning
bij de uitvoering van de grensbewaking.

Het Kabinet heeft geen aanwijzingen dat betrokken landen de beschikbare capaciteit
niet inzetten.

Vraag 5

Welke middelen ontvangen de betreffende landen via de Europese Commissie ter ondersteuning
van het grensbeheer en zijn deze middelen effectief?

Antwoord 5

De Commissie publiceert op haar website een overzicht van de financiële middelen die
lidstaten ter beschikking hebben gekregen op het gebied van asiel- en migratiemanagement,
inclusief grensbewaking.1 Ten aanzien van de steun aan Turkije verwijs ik u kortheidshalve naar een overzicht
van de steun die Turkije ontvangt in het kader van het toetredingsproces.2

Vraag 6, 7, 8 en 9

Deelt u de mening dat sinds de invoering van de systematische checks van EU-burgers
door de grenswachten van de Europese lidstaten aan de buitengrenzen van de Europese
Unie, de wachttijden aan de grens voor vakantiegangers enorm zijn opgelopen? Zo nee,
waarom niet?

Vindt u dat het belang van de systematische check opweegt tegen de opgelopen wachttijden?
Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Bent u bereid om in Europees verband aan te dringen op het bewerkstelligen van aanzienlijk
kortere wachttijden bij grensovergangen naar of uit Europese landen? Zo nee, waarom
niet?

Bent u bereid om in Europees verband aan te dringen op het drastisch verbeteren van
de capaciteit aan de Europese grensovergangen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6, 7, 8 en 9

In de afgelopen jaren is de Europese Unie geconfronteerd met steeds veranderende vormen
van terrorisme, criminaliteit en migratiestromen. Naar aanleiding van deze ontwikkelingen
zijn de grenscontroles van Europese unieburgers aan de buitengrenzen van de Schengenlanden
verscherpt. In dit verband is de systematische controle van de EU-burgers ingevoerd.
Voor Nederland is het van belang dat er een goede balans bestaat tussen mobiliteit
en veiligheid. Het is daarom niet uit te sluiten dat er wachtrijen kunnen ontstaan.
Om deze situatie zoveel mogelijk te voorkomen is de mogelijkheid gecreëerd om een
deel van de systematische checks van EU-burgers op basis van een administratieve controle
uit te voeren. Daarbij mogen de EU-lidstaten relevante databases raadplegen op basis
van voorafgaand verkregen passagiersgegevens. Daarnaast is het ook mogelijk om de
systematische check van EU-burgers uit te voeren door gebruik van automatische selfservice
grenspassages. Door beide procedures ondervinden de reizigers minder last, zonder
daarbij afbreuk te doen aan de veiligheid.

Verder is het ook mogelijk dat de Schengenlidstaten voor een beperkte duur over kunnen
gaan tot niet systematische controles, als blijkt dat systematische controles in de
praktijk leiden tot disproportionele lange wachtrijen, en mits er geen sprake is van
een situatie waarbij de veiligheid in het geding is. Voor deze tijdelijke gerichte
controles van EU-burgers gelden wel strikte criteria.

Ook de niet Schengenlanden kunnen gebruik maken van innovatieve instrumenten om de
grensovergangen zo effectief en efficiënt mogelijk te houden.

Op basis van het voorgaande zijn er voldoende maatregelen die Schengen en niet Schengenlidstaten
kunnen nemen om reizigers zo min mogelijk te belasten met deze verscherpte controles
aan de buitengrenzen, en zonder dat deze afbreuk doen aan de (interne) veiligheid
van de lidstaten.

Vraag 10

Bent u bekend met de verplichte desinfectie tegen betaling van voertuigen van EU-ingezeten?

Antwoord 10

Ja.

Vraag 11, 12 en 17

Deelt u de mening dat de Bulgaarse overheid misbruik maakt van de zogenaamde bestrijding
van veterinaire ziekten door voertuigen van EU-ingezetenen verplicht en tegen betaling
te desinfecteren?

Bent u bereid om informatie in te winnen over de vraag of de algemene regels in Bulgarije
met betrekking tot desinfectie, niet op één land of nationaliteit zijn gericht? Zo
ja, wat blijkt hieruit? Zo nee, waarom niet?

Bent u bereid om de Bulgaarse overheid te vragen de pest-desinfectiekosten te schrappen?

Antwoord 11, 12 en 17

In algemene zin is Bulgarije gerechtigd om maatregelen te treffen om de veterinaire
veiligheid te waarborgen aan de buitengrenzen van de Europese Unie. Bulgarije is eveneens
gerechtigd om de kosten die gepaard gaan met die maatregelen door te berekenen aan
diegenen die daaraan onderworpen zijn. Navraag bij de Bulgaarse grensautoriteiten
leert dat het ontsmetten van voertuigen momenteel verplicht is voor alle voertuigen
die Bulgarije binnenkomen via de grensovergangen met Turkije en Roemenië. Deze maatregel
houdt volgens de Bulgaarse autoriteiten onder meer verband met een uitbraak van Mond-en-Klauwzeer
in Turkije en met een uitbraak van Afrikaanse Varkenspest in Roemenië. Daarmee is
er geen indicatie dat het beleid rondom voertuigdesinfectie discriminatoir van aard
is, en ziet het Kabinet geen grond om de Bulgaarse overheid te vragen om de pest-desinfectiekosten
te schrappen.

Vraag 13

Vindt u dat de Bulgaarse overheid met deze desinfectie inbreuk maakt op Europese grondbeginselen
zoals het vrij verkeer van personen? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 13

De Europese regelgeving geeft aan welke maatregelen lidstaten moeten treffen ten behoeve
van de gezondheid van dieren. Deze regels laten lidstaten de ruimte om aanvullende
nationale maatregelen te treffen. Wanneer dergelijke aanvullende maatregelen consequenties
kunnen hebben voor het vrije verkeer van goederen of diensten, geldt als eis dat de
maatregelen noodzakelijk, doeltreffend en evenredig zijn met het te dienen doel, en
dat een dwingende reden van algemeen belang wordt gediend. Ontsmetting van personenwagens
is geen Europees verplichte maatregel. Het is in eerste instantie aan de Europese
Commissie, en uiteindelijk aan het Hof van Justitie, om te oordelen of deze maatregel
verenigbaar is met het vrije verkeer van goederen of diensten.

Vraag 14

Heeft u zicht op de gemiddelde wachttijden aan de Bulgaarse grens tijdens de zomerperiode?
Zo nee, bent u bereid dat alsnog te achterhalen?

Antwoord 14

Nederland houdt geen statistieken bij over de gemiddelde wachttijden aan de Europese
buitengrenzen. Deze fluctueren gedurende het seizoen en zijn onderhavig aan externe
invloeden. Van de Bulgaarse autoriteiten heeft de Nederland vernomen dat er in de
zomer van 2019 op drukke dagen 10.000 voertuigen en 30.000 mensen de Turks-Bulgaarse
grens hebben gepasseerd. Dat is een toename van 30% in vergelijking met dezelfde periode
in 2018.

Vraag 15

Heeft u zicht op het aantal klachten over wachttijden als gevolg van deze regels en
over corruptie bij de uitvoering daarvan? Zo nee, bent u bereid dat alsnog te achterhalen?

Antwoord 15

De Nederlandse ambassade in Sofia heeft in 2019 geen meldingen over wachttijden ontvangen
maar wel drie klachten over onbehoorlijk gedrag aan de Turks-Bulgaarse grens. Deze
klagers is aangeraden om de klachten eveneens kenbaar te maken bij de Bulgaarse autoriteiten
via de speciaal daartoe in het leven geroepen klachtenlijn van de Bulgaarse autoriteiten.

Vraag 16

Kunt u navraag doen bij de Nederlandse ambassade in Bulgarije, over de vraag hoe vaak
zij de Bulgaarse autoriteiten in algemene zin over de klachten hebben benaderd? Zo
nee, waarom niet?

Antwoord 16

De Nederlandse ambassadeur in Sofia heeft het afgelopen jaar de klachten over de grensovergang
besproken met de Bulgaarse autoriteiten. Hierbij is eveneens het rapport van Europarlementariër
Kati Piri met klachten over de Bulgaars-Turkse grens onder de aandacht gebracht. Daarnaast
is de situatie op de grens een terugkerend onderwerp bij het gestructureerd overleg
van Europese consulaire medewerkers met de Bulgaarse autoriteiten, waar vertegenwoordigers
van de Nederlandse ambassade aan deelnemen.