Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Ronnes over het bericht 'Negatieve spaarrente voor consumenten lijkt onvermijdelijk'

Antwoord van Minister Hoekstra (Financiën) (ontvangen 25 september 2019).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht in het Financieele Dagblad van 9 september 2019:
«Negatieve spaarrente voor consumenten lijkt onvermijdelijk»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u het scenario dat burgers wellicht binnenkort moeten betalen om spaargeld
te stallen bij een bank?

Antwoord 2

Ik ben mij ervan bewust dat het de lage rente voor spaarders lastig is. Vooralsnog
is een negatieve rente op spaardeposito’s van consumenten echter niet aan de orde.
Renteverlagingen door centrale banken resulteren niet per se in negatieve rentes op
spaardeposito’s van consumenten. Dit is afhankelijke van de keuzes die commerciële
banken maken. Zoals ik schrijf in antwoord op vragen van het lid Nijboer (PvdA) kunnen
banken er in veel gevallen ook voor kiezen om een negatieve rente op spaardeposito’s
te voorkomen. Daarnaast heeft de ECB maatregelen aangekondigd die een deel van de
door de banken bij de ECB gestalde reserves uitzonderen van de negatieve rente («tiering»),
waardoor de kans op een negatieve rente voor gewone spaarders afneemt.

Het is niet op voorhand te zeggen wat de exacte gedragseffecten van een mogelijke
negatieve rente op spaardeposito’s zullen zijn. Zoals ik schrijf in antwoord op vragen
van het lid Nijboer (PvdA) lijken de macro-economische gevolgen te overzien. Desalniettemin
zal ik de ontwikkelingen in Nederland en de Eurozone vanuit het oogpunt van de financiële
stabiliteit zorgvuldig blijven monitoren.

Vraag 3 en 4

Bent u bekend met het verbod op een negatieve spaarrente zoals dat in België geldt?
Zo ja, ziet u een dergelijk verbod ook als mogelijke maatregel voor Nederland om daarmee
Nederlandse spaarders te beschermen tegen de negatieve effecten van de lage rentestand?

Indien u dit niet als een mogelijke oplossing ziet; wat bent u van plan te doen aan
een mogelijke negatieve spaarrente voor consumenten? Bent u bereid onderzoek te doen
naar een mogelijk verbod op negatieve spaarrente?

Antwoord 3 en 4

België kent in haar inkomstenbelasting een vrijstelling voor rente-inkomsten uit spaardeposito’s
die voldoen aan bepaalde voorwaarden. De fiscale voorwaarden voor spaardeposito’s
zijn vastgelegd in het Wetboek van de Inkomstenbelastingen.2 Voorwaarde is dat de vergoeding van spaardeposito’s bestaat uit een basisrente en
een getrouwheidspremie. Ook mag aan de houder van een spaardeposito geen debetrente
worden gevraagd. Het ligt daarom voor de hand dat spaardeposito’s die banken aanbieden
aan Belgische klanten in de meeste gevallen voldoen aan deze fiscale voorwaarden.

Ik realiseer me dat burgers zich zorgen maken over de dalende rente en dat een verbod
op een negatieve spaarrente als gevolg daarvan wordt genoemd als een mogelijkheid.
Een hard verbod op negatieve rente is echter een zeer forse ingreep in de markt, die
ook nadelen kent. Zo kan het wettelijk verbieden van een negatieve spaarrente ten
koste gaan van de effectiviteit van monetair beleid en in een extreem scenario zelfs
de financiële stabiliteit schaden.3Banken kunnen verder ook op andere manieren kosten doorberekenen aan hun klanten,
wat de effectiviteit van een verbod op negatieve rente mogelijk beperkt.

Het invoeren van een negatieve rente op spaardeposito’s is voor banken een forse stap.
Ik zal met de banken in gesprek gaan over de lage rente en de onrust die bestaat over
een mogelijke negatieve rente op spaardeposito’s. Ook zal ik in die gesprekken het
dilemma aan de orde stellen van het al dan niet ingrijpen door middel van een verbod.
Verder blijf ik de ontwikkelingen in Nederland en de Eurozone zorgvuldig monitoren,
zodat eventuele gedragseffecten tijdig kunnen worden gesignaleerd en er waar nodig
op kan worden ingespeeld.

Daarnaast is het kabinet zich al langer bewust van de zorgen over de dalende rente
voor spaarders. Het kabinet heeft daarom recentelijk voorgesteld het huidige box 3-stelsel
aan te passen zodat het beter aansluit bij het rendement op spaargelden.Daarin is
gekozen om spaargeld af te bakenen door aan te sluiten bij de definitie van een deposito
in de Wft. De komende tijd wordt dit uitgewerkt in een wetsvoorstel, dat voor de zomer
van 2020 aan de Tweede Kamer wordt gestuurd.4

Vraag 5

Ziet u mogelijke weglekeffecten van spaarders die hun spaargeld in België gaan stallen,
wanneer de Nederlandse banken besluiten een negatieve spaarrente te hanteren? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 5

Een negatieve rente op spaardeposito’s van consumenten is vooralsnog niet aan de orde
is. Ik wil daarom ook niet speculeren over mogelijke effecten. Ik volg de ontwikkelingen
nauwgezet. Verder spreek ik geregeld met mijn collega’s in het buitenland over de
regulering van het bankwezen en daarbij zal ik ook dit onderwerp aan de orde stellen.