Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Futselaar over het bericht dat veel numerus fixus-opleidingen helemaal niet vol zitten

Antwoord van Minister Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) (ontvangen
26 september 2019).

Vraag 1

Wat is uw reactie op het artikel «Veel numerus fixus-opleidingen zitten helemaal niet
vol»?1

Antwoord 1

Lege plekken bij numerusfixusopleidingen ontstaan om verschillende redenen. Studenten
kunnen zich voor meerdere opleidingen aanmelden, en uiteindelijk besluiten om voor
een andere (numerusfixus)opleiding te kiezen. Lege plekken kunnen ook ontstaan doordat
studenten niet aan de vooropleidingseisen voldoen, omdat zij bijvoorbeeld gezakt zijn
voor het centraal examen. Een student die niet voldoet aan de vooropleidingseisen
of voor een andere opleiding kiest moet zich uitschrijven, zodat de beschikbare plek
vrijkomt voor de student met het laagste rangnummer, dat wil zeggen de eerstvolgende
op de lijst. Het uitschrijven van de student gebeurt op verzoek van de student en
kan de instelling niet uit eigen beweging doen. Op dit moment komt het geregeld voor
dat studenten zich niet uitschrijven, waardoor er lege plekken ontstaan. Dat is onwenselijk
omdat er andere geschikte studenten voor de opleiding zijn. Ik wil deze situatie voorkomen
en daarom bied ik instellingen de ruimte om lege plekken bij numerusfixusopleidingen
tegen te gaan. In het Wetsvoorstel taal en toegankelijkheid, dat uw Kamer onlangs
heeft ontvangen, heb ik aangekondigd dat een instelling meer studenten kan inschrijven
dan het maximum aantal dat het instellingsbestuur in verband met de beschikbare capaciteit
heeft vastgesteld. Daarbij geldt de expliciete voorwaarde dat als alle studenten hun
plaatsingsbewijs accepteren, de instelling alle studenten moet toelaten tot de opleiding.

Vraag 2

Bent u het met de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) eens dat de numerus fixus wordt
misbruikt om studenten binnen te halen die nominaal afstuderen en dat van een capaciteitsprobleem
minder sprake lijkt te zijn?

Antwoord 2

Zie antwoord op vraag 3.

Vraag 3

In hoeverre kan er gesproken worden over opleidingen die onterecht een numerus fixus
hanteren? Welke stappen gaat u hiertegen ondernemen? In hoeverre verwacht u dat de
Wet Taal en toegankelijkheid dit probleem geheel gaat ondervangen?

Antwoord 3

Er zijn mij geen signalen bekend dat instellingen een numerus fixus instellen om studenten
te selecteren die nominaal afstuderen.

Ik vind het belangrijk dat instellingen terughoudend zijn bij de inzet van een numerus
fixus, omdat het de toegankelijkheid van het hoger onderwijs en de keuzevrijheid van
de student beperkt. Het legt een beperking op de toegankelijkheid van het hoger onderwijs
en de keuzevrijheid van de student. Een numerus fixus is in mijn optiek dan ook een
ultimum remedium. Ik verwacht dat een instelling met een capaciteitsprobleem voor
een bepaalde opleiding eerst zelf op zoek gaat naar andere oplossingen om het capaciteitsprobleem
op te lossen, bijvoorbeeld door samen te werken met andere instellingen. Als er geen
adequate oplossingen zijn, dan vind ik het gebruik van een numerus fixus gerechtvaardigd.
In het eerder genoemd wetsvoorstel kondig ik maatregelen aan om de toegankelijkheid
van het hoger onderwijs (verder) te waarborgen door het aantal numerusfixusopleidingen
in het hoger onderwijs terug te brengen. Dat doe ik onder andere door de introductie
van het toestemmingsvereiste. Dat houdt in dat een instelling die een numerus fixus
instelt vooraf toestemming moet hebben verkregen van de Minister van Onderwijs, Cultuur
en Wetenschap. De instelling dient aan te tonen dat er daadwerkelijk sprake is van
een capaciteitsprobleem dat niet op korte termijn kan worden opgelost.

Vraag 4

Deelt u de mening dat studenten hierdoor in hun keuzevrijheid geraakt worden, terwijl
dat helemaal niet nodig is?

Antwoord 4

Zie mijn antwoord op vraag 1.

Vraag 5

In hoeverre is er sprake van een vergelijkbare situatie bij de hogescholen? Kunt u
een overzicht geven, vergelijkbaar met hetgeen de NOS heeft gemaakt voor wat betreft
hbo-opleidingen?

Antwoord 5

Bijgevoegd treft u een overzicht aan van de opleidingen met een numerus fixus in het
hoger onderwijs.2