Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Wassenberg over het bericht ‘Deel naar Spanje verhuisde konikpaarden is ziek’

Antwoord van Minister Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) (ontvangen 6 september
2019).

Vraag 1

Kent u het bericht «Deel naar Spanje verhuisde konikpaarden is ziek»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat een deel van de konikpaarden uit de Oostvaardersplassen die
zijn uitgezet in een natuurgebied in Spanje, ziek is? Zo ja, wat hebben de paarden
opgelopen, hoeveel dieren zijn er ziek en wanneer en hoe kan dit gebeurd zijn? Zo
nee, waarom bent u daar niet van op de hoogte?

Antwoord 2

Uit een audiobericht van de nieuwe eigenaar heb ik begrepen dat er 20 paarden in mindere
conditie zijn en 40 paarden in goede conditie. Dit is inclusief de 20 in 2016 overgeplaatste
paarden van FREE Nature. Of de 20 paarden in mindere conditie ziek zijn, of alleen
mager, weet ik niet. Bij ons is niet bekend of alle dieren die in mindere conditie
zijn, afkomstig zijn uit de Oostvaardersplassen. Een aantal van de konikpaarden heeft
vermoedelijk last van een veelvoorkomende parasiet, de Strongylus. Die parasiet hebben
zij waarschijnlijk opgelopen in het gebied zelf, aangezien de dieren pas sinds juli
vermagerd zijn. De dieren zijn voor vertrek gecontroleerd door een dierenarts. Hierbij
zijn geen ziekten of andere mankementen geconstateerd, op een oogwond bij één van
de paarden na, waar het dier geen last van heeft.

Staatsbosbeheer heeft conform afspraken met de provincie Flevoland en de adviezen
van de commissie-Van Geel ervoor gezorgd dat het aantal dieren in de Oostvaarderplassen
is teruggebracht. Daarbij is uitgebreid naar mogelijke gebieden gekeken en na zorgvuldige
afweging dit gebied in Spanje uitgekozen. De paarden zijn met de uiterste zorg daar
naar toe gebracht. Hoewel Staatsbosbeheer na de overdracht in maart 2019 formeel geen
verantwoordelijkheid meer heeft voor de dieren, wil Staatsbosbeheer natuurlijk wel
dat de paarden een goed leven hebben in Spanje.

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat de eigenaar van de stichting Paleolítico Vivo, aan wie de paarden
zijn overgedragen, Staatsbosbeheer om geld en hooi heeft gevraagd? Zo ja, heeft Staatsbosbeheer
aan dit verzoek voldaan? Zo nee, waarom bent u hier niet van op de hoogte?

Antwoord 3

Staatsbosbeheer heeft van de directeur, oprichter en verantwoordelijke voor het beheer
van het betreffende natuurgebied een mail ontvangen, begin augustus, waarin hij vraagt
om hooi of geld. Daarover zijn in de overeenkomst met Paleolítico Vivo geen afspraken
gemaakt. Staatsbosbeheer heeft wel advies aangeboden. Om de verplaatsing voor de paarden
soepel te laten verlopen is in maart een voorraad hooi meegeleverd door Staatsbosbeheer.
Dit in verband met het tijdstip van de verhuizing. Doordat een aantal dieren drachtig
was, moest de verhuizing plaatsvinden voor medio maart. Later zouden de paarden te
kwetsbaar zijn in verband met hun jongen, het verschil in temperatuur te groot of
de overgang naar ander voedsel te onwennig.

Vraag 4

Zijn er afspraken gemaakt met de stichting Paleolítico Vivo over het bijvoeren van
de paarden bij te weinig voedselaanbod? Zo ja, welke afspraken zijn er gemaakt en
hoe kan het dat het hooi in Spanje kennelijk op is en de stichting in Spanje geen
nieuwe voorraad kan betalen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

Nee. Er zijn geen afspraken gemaakt omtrent het bijvoeren van de dieren. Uit ervaring
met een eerdere overplaatsing van konikpaarden naar het gebied door FREE Nature is
gebleken dat de paarden daar goed behandeld werden. Uit het veldbezoek begin 2019
weet Staatsbosbeheer dat er wordt bijgevoerd in tijden van voedselschaarste. In tijden
van grote droogte kan het zijn dat er hooitekorten in Spanje ontstaan en de prijzen
navenant stijgen.

Vraag 5

Hoe is het mogelijk dat de stichting waaraan Staatsbosbeheer de konikpaarden heeft
overgedragen, kennelijk om geld verlegen zit?

Antwoord 5

Het is mij niet duidelijk of de stichting op dit moment om geld verlegen zit of uit
andere overwegingen heeft gehandeld.

Vraag 6

Op basis van welke criteria werd deze stichting geschikt bevonden als nieuwe eigenaar?

Antwoord 6

Er zijn weinig geschikte gebieden in West-Europa waar de paarden heen kunnen. De meeste
gebieden kampen zelf met de noodzaak tot uitplaatsing. Afstand en draagkracht van
het gebied waren belangrijke criteria, verder is rekening gehouden met Natuurlijk Areaal, Kwaliteit leefgebied, Voldoende ruimte voor een levensvatbare populatie
en Genetische samenstelling populatie. Voor meer informatie over deze criteria verwijs ik u naar het rapport van Wageningen
Environmental Research (2018)2 dat opgesteld is in opdracht van de provincie Flevoland. De stichting heeft verder
ruime ervaring met een variëteit aan natuurlijke begrazing en heeft al eerder konikpaarden
overgenomen uit Nederland in 2016. Er is tussen 18 en 20 februari 2019 een veldbezoek
geweest door een dierenarts en een ecoloog die de geschiktheid van het gebied hebben
beoordeeld. Die beoordeling is positief uitgevallen. Er zijn semi-natuurlijke omstandigheden
beschikbaar, waarbij de paarden in familieverband kunnen leven.

Vraag 7

Is de financiële situatie van de stichting daarbij afgewogen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Nee. Daar was geen aanleiding toe. Uit de gesprekken met de ontvangende stichting
bleek niet dat er financiële moeilijkheden zouden kunnen ontstaan. Bovendien heeft
de ontvangende stichting een zorgplicht die zij bewust is aangegaan.

Vraag 8

Klopt het dat Staatsbosbeheer in het contract met de stichting Paleolítico Vivo heeft
laten optekenen dat zij na een halfjaar en na een jaar zou horen hoe het met de paarden
gaat?

Antwoord 8

Ja.

Vraag 9

Kunt u verklaren waarom Staatsbosbeheer wel informatie wil ontvangen over het welzijn
van de dieren maar vervolgens, wanneer de paarden ziek en mager blijken te zijn, naar
de stichting in Spanje wijst om het op te lossen?

Antwoord 9

Zoals in vraag 2 al is beantwoord, wil Staatsbosbeheer ondanks de overdracht van de
formele verantwoordelijkheid wel dat de paarden een goed leven hebben in Spanje. Daarom
heeft Staatsbosbeheer uit algemene betrokkenheid bij het welzijn van de paarden deze
zin opgenomen in het contract.

Vraag 10

Kunt het contract met de stichting Paleolítico Vivo aan de Kamer doen toekomen? Zo
nee, waarom niet?

Antwoord 10

Het contract is reeds door Staatsbosbeheer op zijn website geplaatst en u vindt het
in de bijlage3.

Vraag 11

Kunt u verklaren waarom de paarden erg mager zijn en er kennelijk in het Spaanse natuurgebied
midden in de zomer «niet genoeg voedsel te vinden is»?4

Antwoord 11

Nee, we weten helaas niet wat de oorzaken hiervoor zijn. Er wordt momenteel onderzoek
gedaan door lokale dierenartsen om meer over de feitelijke toestand van de paarden
te weten te komen. Staatsbosbeheer blijft hierover in contact met de Stichting Paleolítico
Vivo. Volgens deskundigen kunnen er vele oorzaken bestaan voor de conditie van de
paarden. In het eerder aangehaalde WER-rapport5 (blz. 16) wordt het volgende vermeldt: «Voor de paarden is overbevolking nog lang
niet aan de orde, de kudde behoeft juist versterking met wilde dieren, temeer daar
de ambitie is om het gebied te vergroten». Er was voor Staatsbosbeheer bij het maken
van de afspraken voor de overdracht hierdoor geen reden te denken dat er voedseltekorten
zouden ontstaan.

Vraag 12

Op basis van welke criteria is het gebied in Spanje gekozen als geschikt gebied om
de paarden uit te zetten?

Antwoord 12

Zie het antwoord op vraag 6.

Vraag 13

Is daarbij rekening gehouden met slechte weersomstandigheden zoals extreme droogte
in de zomer, waardoor er mogelijk te weinig voedsel te vinden is voor de paarden?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 13

Ja. Dit zou echter geen probleem moeten zijn voor het gebied en de konikpaarden, ook
gezien de ervaringen met de daar reeds levende kuddes.

Vraag 14

Is daarbij rekening gehouden met voldoende beschuttingsmogelijkheden voor de paarden?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 14

Het gebied bestaat hoofdzakelijk uit open bos met ondergroei van gras en op verschillende
open plekken heide. Dit biedt veel afwisseling in leefgebied met beschuttingsmogelijkheden,
mochten de paarden daar behoeften aan hebben. Dit is in lijn met het eerder aangehaalde
WER-rapport.

Vraag 15

Op welke manier wordt het welzijn van de paarden gemonitord?

Antwoord 15

De monitoring van het welzijn is vanaf de formele overdracht de verantwoordelijkheid
van de stichting Paleolítico Vivo.

Vraag 16

Zijn er afspraken gemaakt met de stichting over het verzorgen van de paarden bij ziekte
en wordt er toezicht gehouden door een onafhankelijke dierenarts? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 16

Er zijn geen formele afspraken gemaakt hoe met ziekte wordt omgegaan. Dit is nu de
verantwoordelijkheid van de stichting Paleolítico Vivo. Daarvoor geldt Spaanse wet-
en regelgeving. Twee lokale dierenartsen zijn standaard op afroep beschikbaar. Waar
nodig kan Staatsbosbeheer met kennis en advies bijstaan.

Vraag 17

Zijn er afspraken gemaakt met de stichting over het eventueel uit hun lijden verlossen
van heel zieke of magere dieren die niet zullen overleven? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 17

Nee. Het is aan de stichting Paleolítico Vivo om beleid te bepalen wat te doen bij
zieke of zwakke dieren. Zij hebben ruime ervaring met natuurlijke begrazing en handelen
naar eigen verantwoordelijkheid en inzicht binnen het kader van de Spaanse wet- en
regelgeving. Uit rapporten bleek dat Paleolítico Vivo in het verleden ernstig zieke
dieren uit hun lijden verloste.

Vraag 18

Is er sprake van jacht in het gebied en zijn er afspraken gemaakt om te voorkomen
dat deze dieren zullen worden bejaagd? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 18

Het gebied is omgeven door een raster en goed te beheersen. In de overdrachtsovereenkomst
is opgenomen dat de dieren een semi-wild bestaan krijgen voor de rest van hun natuurlijke
levensduur. Hieruit blijkt dat jacht op de dieren niet is toegestaan. Wanneer hier
niet aan voldaan wordt, dient de stichting € 1.000,- boete te betalen per dier.

Vraag 19

Indien bovenstaande afspraken niet gemaakt zijn, op welke manier is de overplaatsing
dan in het belang van het welzijn van de paarden geweest?

Antwoord 19

Het verminderen van het aantal grote grazers waaronder de paarden is geadviseerd door
de commissie Van Geel en overgenomen door provinciale staten van Flevoland. Doel van
het terugbrengen van het aantal grazers is om de graasdruk in de Oostvaardersplassen
te verminderen zodat de graslanden kunnen herstellen, de vegetatieontwikkeling meer
dynamiek krijgt en er ruimte is om andere herstelmaatregelen te nemen, bijvoorbeeld
voor het bereiken van de N2000 doelen. Binnen de verschillende mogelijkheden om het
aantal paarden terug te brengen is gekozen voor verplaatsen naar andere gebieden om
deze paarden in de nabije toekomst een goed leven te geven.

Vraag 20

Deelt u de mening dat de paarden een stressvol transport, ziekte en vermagering met
alle gevolgen van dien, bespaard zouden zijn gebleven wanneer de oorspronkelijke verbindingszones
en migratiemogelijkheden in de Oostvaardersplassen mogelijk gemaakt zouden zijn en
de dieren genoeg ruimte en beschutting geboden was? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 20

De verbindingszone is er niet gekomen. Over de mogelijke gevolgen kan ik niet speculeren.

Vraag 21

Kunt u deze vragen één voor één beantwoorden, zonder naar eerdere antwoorden te verwijzen?

Antwoord 21

Alle vragen zijn beantwoord. Waar relevant, is verwezen naar het antwoord op eerdere
vragen.