Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Ploumen over het bericht ‘VN-rapport: Bewijs dat Saoedische kroonprins achter moord Khashoggi zit’

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 22 juli 2019).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «VN-rapport: Bewijs dat Saoedische kroonprins
achter moord Khashoggi zit» van 19 juni 2019?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op dit VN-rapport, waarin staat dat de betrokkenheid van kroonprins
Mohammed Bin Salman van Saoedi-Arabië bij de moord op journalist Jamal Khashoggi officieel
nog moet worden onderzocht, maar dat er «geloofwaardig bewijs» is dat Bin Salman schuld
heeft aan de moord?2

Antwoord 2

Het rapport van speciaal rapporteur Callamard over de moord op journalist Jamal Khashoggi
bevat ernstige conclusies. Het rapport spreekt van een moord met voorbedachten rade
waar hoge functionarissen van Saoedi-Arabië verantwoordelijk voor waren. Saoedi-Arabië
heeft niet adequaat gereageerd op het rapport, door de conclusies en aanbevelingen
in hun geheel te verwerpen. Nederland en de EU blijven daarom Saoedi-Arabië oproepen
om volledige medewerking te verlenen aan alle onderzoeken en om alle informatie over
de zaak beschikbaar te maken.

Vraag 3

Heeft u of gaat u contact opnemen met speciaal VN-rapporteur Agnes Callamard die uitgebreid
onderzoek heeft gedaan naar wat er is gebeurd met Khashoggi? Zo ja, wat heeft dit
opgeleverd? En zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

Nederland heeft op 26 juni deelgenomen aan een interactieve dialoog met de Speciaal
Rapporteur Callamard tijdens bij de VN-Mensenrechtenraad. Nederland heeft waardering
uitgesproken voor het grondige rapport. Ook hebben Nederland en de EU de verschrikkelijke
moord op Khashoggi opnieuw sterk veroordeeld en Saoedi-Arabië opgeroepen alle medewerking
te verlenen aan onderzoeken naar de moord en alle beschikbare informatie vrij te geven.

Vraag 4

Deelt u de mening dat op basis van het onderzoek van de speciaal VN-rapporteur de
dood van de journalist een «internationale misdaad is»? Zo ja, wat zijn de gevolgen?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

In haar rapport stelt de Speciaal Rapporteur dat de moord op Jamal Khashoggi in meerdere
opzichten een internationaal misdrijf vormt, onder meer als buitengerechtelijke executie,
en mogelijk als marteling en gedwongen verdwijning (paragraaf 21). Staten zijn op
grond van het volkenrecht verplicht om dergelijke misdrijven te onderzoeken en de
vermeende daders hiervan te vervolgen en te berechten. Deze verplichting rust in de
eerste plaats op de staat die rechtsmacht heeft, bijvoorbeeld omdat het misdrijf op
zijn grondgebied heeft plaatsgevonden of omdat de vermeende dader(s) of het slachtoffer
zijn staatsburger(s) zijn. Daarnaast rust ook op andere staten de verplichting om,
waar mogelijk, mee te werken aan het strafrechtelijk onderzoek. Een vaststelling dat
een internationale norm is geschonden kan alleen plaatsvinden op basis van grondig
en degelijk feitenonderzoek. Zoals de Speciaal Rapporteur zelf stelt moet de strafrechtelijke
verantwoordelijkheid van individuen worden vastgesteld in een strafproces dat aan
alle relevante standaarden voldoet.

Vraag 5 en 6

Op welke termijn gaat u contact opnemen met uw Europese ambtsgenoten om de oproep
van de VN tot meer sancties tegen Saoedi-Arabië en de kroonprins in het bijzonder
te bespreken?

Gaat u de oproep van de VN tot het instellen van meer sancties tegen Saoedi-Arabië
en de kroonprins in het bijzonder met andere internationale collega’s bespreken? Zo
nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn en in welk multilateraal verband gaat u
dit doen?

Antwoord 5 en 6

Direct na het uitkomen van het rapport heeft Nederland contact gehad met Europese
partners om te spreken over het rapport en de stappen voorwaarts. Nederland en de
EU blijven druk uitoefenen op Saoedi-Arabië om volledige openheid te geven over de
zaak en om mee te werken met alle onderzoeken.

Het benodigde draagvlak voor het instellen van VN-sancties tegen Saudi-Arabië vanwege
de moord op journalist Jamal Khashoggi is op dit moment afwezig. Om effectief te zijn
is voor sancties brede internationale steun nodig. Zoals u weet zet Nederland zich
actief in voor een EU mensenrechtensanctieregime dat wereldwijd kan worden ingezet.
Met het creëren van het juiste instrumentarium valt op termijn veel te winnen en dit
heeft daarom op dit moment onze prioriteit.

Vraag 7

Wat is of zijn in uw visie de mogelijke vervolgstap(-pen), nu in het rapport staat
dat het onderzoek van de Saoedi's en de Turken naar de moord op Khashoggi niet onbevooroordeeld
en niet grondig is verricht?

Antwoord 7

Het kabinet, evenals veel gelijkgestemde landen, heeft benadrukt dat er een grote
verantwoordelijkheid op de Saoedische autoriteiten rust om grondig, geloofwaardig
en transparant onderzoek te doen naar de doodsoorzaak en betrokkenen bij de moord
op Jamal Khashoggi te vervolgen. Het rapport van de Speciaal Rapporteur versterkt
deze oproep aan de Saoedische autoriteiten en toont tegelijk aan dat Saoedi Arabië
nog niet voldaan heeft aan zijn internationale verplichtingen in dit opzicht. Het
kabinet zal hier in bilateraal en multilateraal verband op blijven aandringen.