Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Nispen over de erkenning van gevangenisstraffen uit andere EU-landen

Antwoord van Minister Dekker (Rechtsbescherming) (ontvangen 2 juli 2019). Zie ook
Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018–2019, nr. 3253.

Vraag 1

Bent u bekend met de zaak van de Nederlander de heer H., die in Hongarije is veroordeeld
tot een gevangenisstraf waarvan de overname van de executie van die straf door Nederland,
waarmee Nederland inmiddels heeft ingestemd, door Hongarije wordt geweigerd?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2, 5

Klopt het dat op grond van de Wet wederzijdse erkenning en tenuitvoerlegging vrijheidsbenemende
en voorwaardelijke sancties (de WETS) uitgangspunt is dat lidstaten van de Europese
Unie (EU) mee moeten werken aan de tenuitvoerlegging van een gevangenisstraf in het
land van herkomst van de veroordeelde?

Welke weigeringsgronden hebben EU-lidstaten op grond waarvan voorkomen wordt dat Nederlanders
in het eigen land hun gevangenisstraf uit mogen zitten?

Antwoord 2, 5

Kaderbesluit 2008/909/JBZ (het Kaderbesluit) strekt ertoe de resocialisatie te bevorderen
van veroordeelden die zijn veroordeeld tot een vrijheidsbenemende sanctie in een andere
lidstaat binnen de Europese Unie dan waar zij onderdaan van zijn en/of voorafgaand
aan hun veroordeling rechtmatig verbleven.2 Dit wordt bewerkstelligd door de tenuitvoerlegging van die sanctie over te dragen
aan laatstbedoelde lidstaat.

In het Kaderbesluit wordt het uitgangspunt gehanteerd dat lidstaten verplicht zijn
een vonnis van een staat van veroordeling te erkennen na ontvangst van een verzoek
daartoe. Dit is evenwel alleen het geval indien de veroordeelde onderdaan is van eerstgenoemde
lidstaat en daar ook woonde voorafgaand aan de veroordeling. Er bestaat in beginsel
geen verplichting voor de staat van veroordeling om een verzoek tot erkenning in te
dienen. Dit is alleen anders indien een veroordeelde door de staat waarvan hij onderdaan
is, ter fine van strafvervolging, is overgeleverd aan de staat van veroordeling en
hierbij een terugkeergarantie is afgegeven. Van belang hierbij is nog dat – met uitzondering
van zaken met een terugkeergarantie – het voor een staat van veroordeling mogelijk
is om op elk moment, tot aan de daadwerkelijke overdracht van de veroordeelde, een
verzoek tot overdracht in te trekken. Hiervoor hoeft geen sprake te zijn van een specifieke
omstandigheid. Gedacht hierbij kan worden aan de situatie waarin de staat van tenuitvoerlegging
aangeeft dat na overdracht de strafduur zal worden aangepast en de staat van veroordeling
de aangepaste strafduur onvoldoende recht vindt doen aan het gepleegde delict.

De WETS betreft de implementatie van bovengenoemd Kaderbesluit in Nederland en geeft
daarmee weer hoe de Nederlandse procedures rondom overname en overdracht van sancties
zijn georganiseerd. Er kan dan ook niet worden gesteld dat de WETS Nederland verplicht
tot erkenning en tenuitvoerlegging van sancties.

Vraag 3, 6

Klopt het dat de WETS-procedure in deze zaak heel erg lang heeft geduurd en dat Hongarije
uiteindelijk in deze kwestie de overname van de executie van de gevangenisstraf door
Nederland weigert?

Komt het vaker voor dat de veroordelende lidstaat het niet eens is met de aanpassing
van de straf door Nederland, met als gevolg dat de overname niet door gaat?

Antwoord 3, 6

Zoals reeds in het antwoord op de vragen 2 en 5 kort is aangestipt, kan op grond van
het Kaderbesluit een straf door de staat van tenuitvoerlegging worden aangepast. Dit
is ten eerste het geval indien de duur van de opgelegde vrijheidsbenemende sanctie
het wettelijke strafmaximum voor het desbetreffende strafbare feit in de staat van
tenuitvoerlegging overstijgt. Ten tweede kan dit aan de orde zijn indien de aard van
de opgelegde sanctie onverenigbaar is met het recht van de staat van tenuitvoerlegging.
In die gevallen dient de duur van de straf te worden aangepast om het buitenlandse
vonnis in Nederland ten uitvoer te kunnen leggen. Het komt voor dat, net als in de
bedoelde casus, een staat van veroordeling de overdracht niet wenst voort te zetten
op het moment dat de strafduur wordt verlaagd naar het Nederlandse strafmaximum. Ik
beschik niet over cijfers die aantonen hoe vaak dit voorkomt. Ten aanzien van voormelde
casus is nog relevant te melden dat mij niet is gebleken dat deze procedure erg lang
heeft geduurd.

Vraag 4

Hoe lang duren deze procedures gemiddeld en hoe lang mogen deze procedures naar uw
mening maximaal duren?

Antwoord 4

In de WETS zijn verschillende termijnen opgenomen. Zo heeft de beoogde staat van tenuitvoerlegging
negentig dagen na ontvangst van het verzoek de tijd om een beslissing te nemen over
de erkenning van de rechterlijke uitspraak. Daarnaast moet de veroordeelde, na erkenning
van de beslissing, binnen dertig dagen naar de uitvoerende lidstaat worden overgebracht.
Deze termijnen gelden, met dien verstande dat het eventueel overschrijden van deze
termijnen niet betekent dat een verplichting tot erkenning komt te vervallen. De gestelde
termijnen brengen mee dat is voorzien in een erkenningsprocedure die in beginsel binnen
deze termijn kan worden afgerond. Dat dit niet altijd mogelijk is, door bijvoorbeeld
de noodzaak om aanvullende informatie op te vragen bij de veroordelende lidstaat of
wegens het opstellen van een sociale rapportage bij terugkeergaranties, blijkt wel
uit het feit dat in de jaren 2016 en 2017 slechts in circa de helft van de zaken die
door Nederland zijn overgedragen aan andere lidstaten binnen de daarvoor gestelde
termijn zijn afgerond.

Vraag 7

Welke gevolgen heeft een dergelijke opstelling van de staat van veroordeling voor
de resocialisatieperspectieven van een veroordeelde wanneer deze uiteindelijk in Nederland
terugkeert?

Antwoord 7

Indien een Nederlander in het buitenland wordt opgepakt op verdenking van een strafbaar
feit, wordt deze door een medewerker van de Nederlandse ambassade bezocht en geïnformeerd
over het bestaan van Bureau Buitenland. Dit onderdeel van Reclassering Nederland werkt
op vrijwillige basis en begeleidt verdachten en veroordeelden die onderdaan zijn van
Nederland en die na hun detentie terugkeren naar Nederland. Lokaal woonachtige Nederlandse
reclasseringsvrijwilligers bezoeken deze verdachten en veroordeelden in opdracht van
Reclassering Nederland. De begeleiding is gericht op het beïnvloeden van de kans op
recidive en op het beperken van detentieschade. Dit wordt bewerkstelligd door te helpen
met het reflecteren op het eigen gedrag, na te denken over de toekomst, versterken
van het sociale netwerk in Nederland en het aansporen tot het inwinnen van informatie
over alles wat zij moeten regelen als zij vrijkomen. In het geval dat een veroordeelde,
om welke reden dan ook, zijn gehele sanctie ondergaat in het buitenland, speelt Bureau
Buitenland ook een rol in die zin dat de veroordeelde verwezen wordt naar de gemeentelijke
nazorg en eventueel reguliere hulpverleningsorganisatie, waarbij – indien de veroordeelde
daar toestemming voor heeft gegeven – ook informatie over de veroordeelde wordt overgedragen.
Alhoewel het uiteraard behulpzaam bij de resocialisatie is als een veroordeelde een
gedeelte van zijn sanctie in Nederland ondergaat, ben ik van mening dat door de inzet
van Bureau Buitenland en de nazorg door gemeenten een veroordeelde goed in staat wordt
gesteld om op een goede wijze in de Nederlandse maatschappij terug te keren.

Vraag 8

Wat gaat u doen om ervoor te zorgen dat andere lidstaten van de EU, op grond van de
bestaande afspraken, er aan meewerken dat straffen die door Nederland erkend zijn
ook in Nederland ten uitvoer gelegd kunnen worden? Bent u bereid over deze kwestie,
en indien nodig ook in soortgelijke gevallen, uw buitenlandse ambtgenoten hierop aan
te spreken?

Antwoord 8

Zoals is opgenomen in het antwoord op de vragen 2 en 5 bestaat er geen verplichting
voor een staat van veroordeling om een verzoek tot overdracht in te dienen en is het
mogelijk om een dergelijk verzoek in te trekken, behoudens de gevallen waarin eerdergenoemde
terugkeergarantie aan de orde is. Uit het enkele feit dat er geen verzoek wordt ingediend,
dan wel een verzoek wordt ingetrokken kan dan ook niet worden geconcludeerd dat de
lidstaten het Kaderbesluit niet naar behoren uitvoeren. Ik zie dan ook geen aanleiding
om hierover te spreken met mijn ambtsgenoten. De centrale autoriteit overlegt overigens
op regelmatige basis over individuele gevallen met de bevoegde autoriteiten van de
lidstaten.