Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Kuik en Van den Berg over de stijging van het aantal oxycodonverslaafden

Antwoord van Minister Bruins (Medische Zorg) (ontvangen 28 juni 2019).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht dat verslavingsklinieken door het hele land
steeds meer problematische gebruikers van de zware pijnstiller oxycodon waarnemen?1 Hoe duidt u deze ontwikkeling?

Antwoord 1

Ja, ik heb hiervan kennisgenomen. Ik vind deze toename zeer verontrustend.

Vraag 2

Klopt het dat het een relatief nieuwe ontwikkeling is dat tientallen oxycodongebruikers
in de verslavingszorg belanden? Heeft u cijfers van het aantal gebruikers in de verslavingszorg
in de afgelopen jaren?

Antwoord 2

Het gaat hier inderdaad om een nieuwe ontwikkeling. Verslavingsartsen hebben onlangs
aan de bel getrokken met het signaal dat steeds meer oxycodongebruikers zich melden
bij verslavingsklinieken voor hulp. Landelijke cijfers van het aantal gebruikers in
de verslavingszorg kan ik u helaas niet geven omdat deze niet voorhanden zijn.

Vraag 3

Klopt het dat het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) een sterke stijging
van het aantal overdosissen met oxycodon waarneemt? Hoe verklaart u deze toename?2

Antwoord 3

Ja, dat klopt. Uit cijfers van het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC)
blijkt dat het aantal meldingen van mogelijke overdoses met Oxycodon van 43 in 2008
is gestegen naar 424 in 2018.

Ik heb u eerder bij brief van 4 februari 2019 (Kamerstuk 29 477, nr. 537), gemeld dat het aantal gebruikers van opioïde pijnstillers, waaronder Oxycodon,
in de afgelopen tien jaar explosief is gestegen. Oxycodon is zeer effectief tegen
pijn, maar kent net als alle geneesmiddelen bijwerkingen die soms ernstig kunnen zijn.
Zo is het middel bij langdurig gebruik sterk verslavend en kan een patiënt bij onbegeleid
gebruik te veel van het middel binnen krijgen. Een overdosis van dit middel brengt
ernstige gezondheidsrisico’s met zich mee. De toename van het aantal overdoses Oxycodon
lijkt samen te hangen met de stijging van het aantal (problematische) gebruikers van
dit middel.

Vraag 4

Klopt het dat een duidelijke aanpak bij oxycodonverslaving nog niet bestaat? Zo ja,
welke stappen worden ondernomen om wel tot een goede aanpak te komen?

Antwoord 4

Ja, dat klopt. Ik heb u in antwoord op vraag 2 gemeld dat het hier gaat om een nieuwe
ontwikkeling. Ik heb u in eerdergenoemde brief van 4 februari 2019 ook geïnformeerd
over de taakgroep opioïden die ik heb opgericht om maatregelen te nemen om de toename
van het aantal (problematische) gebruikers van zware pijnstillers, zoals Oxycodon,
een halt toe te roepen. De taakgroep is samengesteld uit vertegenwoordigers uit het
zorgveld die dagelijks te maken hebben met gebruikers van deze middelen, waaronder
de verslavingsartsen. Het vraagstuk van een landelijke aanpak voor oxycodonverslaafden
is in de taakgroep behandeld. Voor de verslavingsklinieken gaat het hier om een nieuwe
doelgroep die vanuit pijnklachten (onbedoeld) verslaafd is geraakt aan deze pijnstiller.
Er zijn klinieken bekend die ervaring hebben met het behandelen van deze doelgroep.
Het gaat hier echter om lokale aanpakken. De taakgroep doet een inventarisatie naar
deze lokale aanpakken om zo vast te kunnen stellen wat wel en niet werkt. De uitkomsten
van de inventarisatie worden gebruikt om te komen tot een gedragen aanpak die op niet
al te lange termijn landelijk kan worden toegepast.

Vraag 5

Heeft u inmiddels onderzocht of de Monitor Voorschrijfgedrag Huisartsen regionale
trends in het voorschrijven van opioïden als oxycodon inzichtelijk kan maken? Bent
u voornemens dit vervolgens ook daadwerkelijk regionaal inzichtelijk te maken?3

Antwoord 5

Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) werkt momenteel aan een plan
van aanpak om zowel de landelijke als de regionale trends in het voorschrijfgedrag
en het gebruik van opioïden inzichtelijk te maken. Inzicht in deze cijfers maakt het
mogelijk om gericht maatregelen in te zetten om het gepast gebruik van deze middelen
te stimuleren.

Vraag 6

Wat is uw reactie op de stelling dat hoe langer patiënten oxycodon gebruiken, hoe
groter de kans op verslaving is? Wordt er inmiddels door specialisten, ziekenhuizen
en ziekenhuisapothekers gewerkt aan een (transmurale) richtlijn waarin wordt vastgelegd
hoeveel tabletten patiënten na ontslag uit het ziekenhuis mee kunnen krijgen? Zo niet,
bent u dan bereid met betrokken veldorganisaties in gesprek te gaan met als doel om
een dergelijke richtlijn op te stellen?

Antwoord 6

Bij langdurig en onbegeleid gebruik van Oxycodon neemt het risico op verslaving toe.
Er is grote variëteit in de hoeveelheid Oxycodon-medicatie die bij ontslag uit het
ziekenhuis als (herhaal)recept wordt meegegeven aan de patiënt. Onnodig veel van deze
middelen meegeven leidt tot langer gebruik en hiermee een hoger risico op verslaving.
Ook met dit punt is de taakgroep aan de slag gegaan. Betrokken partijen werken momenteel
aan eenduidige afspraken over de duur van het gebruik van Oxycodon en andere opioïden
na ontslag van een patiënt uit het ziekenhuis.

Vraag 7

Is de voorlichting voor patiënten die oxycodon voorgeschreven krijgen over het gebruik
en de kans op verslaving voldoende?

Antwoord 7

De forse groei van het aantal gebruikers van opioïden in de afgelopen tien jaar is
onder meer gelegen in het beperkte bewustzijn van de toepassing, werking en risico’s
van deze middelen bij voorschrijvers en patiënten. De taakgroep is voortvarend aan
de slag gegaan met het brengen van verandering in deze situatie door het ontwikkelen
van voorlichtingsmateriaal op maat. Deze zomer komt al speciaal materiaal beschikbaar
voor het Farmacotherapeutisch Overleg (FTO) dat huisarts en apotheker ondersteunt
in het maken van afspraken over het toepassen, duur en afbouw van het gebruik van
opioïden. Daarnaast vordert de ontwikkeling van de website Goed Gebruik Opioïden die
de patiënt moet informeren over het verantwoord gebruik van opioïden, nieuw onderzoek
en richtlijnen.

Tot slot meld ik u dat ik u in de tweede helft van dit jaar uitgebreid bij brief zal
informeren over de voortgang en acties van de taakgroep opioïden.