Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Ploumen, Van den Hul en Voordewind over het bericht ‘De jezidi’s zijn hun familie en cultuur kwijt’

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken) en van Minister Kaag (Buitenlandse
Handel en Ontwikkelingssamenwerking) (ontvangen 29 mei 2019).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «De yezidi’s zijn hun familie en cultuur kwijt»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Is het u bekend dat veel van de yezidi vrouwen en kinderen nog steeds onvindbaar zijn
of gevangen? Zo ja, kunt u een inschatting maken van het aantal dat nog onvindbaar
is of gevangen?

Antwoord 2

De meest recente cijfers uit een VN-rapport van februari 2019 geven aan dat er op
29 november 2018 nog 3,083 jezidi’s in gevangenschap zitten of vermist worden, waarvan
1,427 vrouwen en meisjes en 1,656 mannen en jongens. De VN heeft geen recentere cijfers,
maar verwacht dat deze cijfers nu lager zullen zijn na de val van Baghouz. Het VN-onderzoeksteam
naar de misdaden van ISIS in Irak (UNITAD) – waaraan Nederland ook bijdraagt – is
momenteel bezig met het onderzoeken van massagraven waar vermoedelijk jezidi-slachtoffers
zijn begraven. Er zijn nog geen gegevens beschikbaar over deze opgravingen, maar mogelijk
zullen de bevindingen ook effect hebben op het aantal vermisten.

Vraag 3

Bent u bekend met het werk van Yazidi House? Zo ja, heeft u contact opgenomen met
deze organisatie om te bezien of en hoe, de internationale gemeenschap deze organisatie
zou kunnen ondersteunen?

Vraag 4

Kunt u aangeven of er meer vergelijkbare organisaties zijn die zich op deze manier
inzetten voor de Yazidi’s? Zo ja, heeft u contact opgenomen met deze organisaties
om te bezien of en hoe de internationale gemeenschap deze organisaties zou kunnen
ondersteunen?

Antwoord 3 en 4

Er zijn zowel in Irak als Syrië als in Nederland diverse organisaties die zich inzetten
voor de jezidi’s. Naast Yazidi House zijn er verschillende organisaties die zich specifiek
met de positie van jezidi’s bezig houden, zoals Yazda, de stichting waarbij Nobelprijswinnares
Nadia Murad is betrokken. Ook zijn er verschillende organisaties die zich inzetten
voor de rechten van minderheden in Irak, zoals de Ma’asarat Foundation en zijn er
verschillende hulporganisaties die onder andere jezidi’s ondersteunen (zie ook het
antwoord op vraag 10 en 11).

Zowel de Minister van Buitenlandse Zaken als de Minister voor Buitenlandse Handel
en Ontwikkelingssamenwerking hebben bij hun bezoeken aan Irak jezidi-vertegenwoordigers
gesproken. Medewerkers van de ambassade in Bagdad en het consulaat-generaal in Erbil
ontmoeten regelmatig vertegenwoordigers van diverse jezidi-organisaties, waaronder
bovengenoemde organisaties. Daarnaast wordt de situatie van jezidi’s regelmatig in
bilateraal en multilateraal verband opgebracht. Bij die gesprekken komt uiteraard
ook aan de orde hoe de jezidi-gemeenschap en de betrokken organisaties het beste ondersteund
kunnen worden.

Vraag 5

Kunt u zeggen hoeveel IS-enclaves onder controle van het Syrische regime zijn?

Vraag 6

Weet u of het Syrische regime onderzoekt of er zich onder de IS-families yezidi-slaven
bevinden? Zo ja, weet u of het Syrische regime actie onderneemt om deze yezidi-slaven
weg te halen uit de IS-enclaves? Zo nee, zijn er mogelijk NGO’s die toegang hebben
tot de IS-enclaves en hier informatie over zouden kunnen verschaffen?

Antwoord 5 en 6

In het regimegebied ten oosten van Palmyra richting Der-Ezzor bevinden zich nog een
aantal actieve IS-enclaves. Het is voor het kabinet niet mogelijk om vast te stellen
of (voormalige) tot slaaf gemaakte jezidi’s zich daar bevinden. Nederland onderhoudt
geen diplomatieke betrekkingen met het Assad-regime en het kabinet heeft geen eigenstandige
informatie over regime-acties om mogelijke tot slaaf gemaakte jezidi’s te bevrijden.
Het kabinet is niet bekend met NGOs of andere organisaties die toegang hebben tot
ISIS-enclaves.

Vraag 7

Bent u geschokt over de voortdurende slavernij van en de handel in yezidi’s? Zo ja,
heeft u hierover contact gehad met uw internationale collega’s? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Ondanks de val van het kalifaat, blijft de situatie van de jezidi-gemeenschap zorgelijk.
Het kabinet is zich bewust van de voortdurende problematiek en blijft zich inzetten
voor de bescherming van kwetsbare minderheden. De positie van minderheden wordt in
verschillende fora besproken, onder anderen laatst in de VN-Veiligheidsraad bij het
debat over seksueel geweld in conflict, waarbij de jezidische Nobelprijs-winnares
Nadia Murad aanwezig was.

Vraag 8

Op welke wijze zou de internationale gemeenschap kunnen bijdragen aan het bevrijden
van de tot slaaf gemaakt yezidi’s en het tegengaan van de handel in yezidi’s?

Antwoord 8

Verschillende landen uit de internationale gemeenschap maken zich hard voor het lot
van de jezidi’s, waaronder Nederland. In de gebieden die heroverd zijn op ISIS, zoals
het recent bevrijde Baghouz, wordt er aandacht besteed aan de jezidi’s die zich daar
bevinden. Bij het verlaten van Baghouz zijn bij screenings de jezidi’s separaat opgevangen
zodat ze zo snel mogelijk terug gebracht konden worden naar Irak. In Irak wordt er
ondersteuning geboden aan de jezidi-slachtoffers, onder andere door het door Nederland
gesteunde programma van Norwegian Peoples Aid (zie ook antwoord op vraag 10).

Vraag 9

Is het u bekend hoeveel humanitaire organisaties zich nog bevinden in Duhouk en omgeving
en waarom humanitaire organisaties daar wegtrekken? Is er iets dat u kunt doen om
te bevorderen dat organisaties zich blijven inzetten in deze regio?

Antwoord 9

De humanitaire situatie in Irak heeft in 2018 en begin 2019 een lichte verbetering
doorgemaakt en zodoende is het geen zgn. «L3 crisis» (hoogste status crisis) meer
volgens de VN. Hierdoor zijn er minder fondsen beschikbaar voor humanitaire organisaties
in Irak. Er zijn echter nog wel degelijk humanitaire organisaties ter plekke. De precieze
hoeveelheid fluctueert van gebied tot gebied. Tegenwoordig wordt het overgrote deel
van humanitaire hulp (80%) door de Iraakse regering gegeven. Er wordt daarnaast ingezet
op een transitie van humanitaire hulp naar stabilisatie, wederopbouw en ontwikkelingshulp.
Ondanks het wegtrekken van een deel van de humanitaire organisaties blijft Nederland
zich actief inzetten, onder anderen via opvang in de regio-middelen. Deze richten
zich op onderwijs, werkgelegenheid en bescherming in onder anderen Nineva en Dohuk.

Vraag 10

Steunt u, met het belang dat u hecht aan psychosociale programma’s in opvangkampen,
hulporganisaties als SEED? Zo ja, hoeveel organisaties die psychosociale programma’s
verzorgen ondersteunt Nederland? Is er in EU-verband steun voor deze organisaties?
Zo nee, bent u bereid in EU-verband steun te vergaren?

Antwoord 10

Nederland steunt verschillende programma’s op het gebied van geestelijke gezondheidszorg
en psychosociale steun, zowel op mondiaal niveau als in specifieke gebieden in Irak.
Zo steunt Nederland bijvoorbeeld een programma van Terre des Hommes in Tel Afar dat
geestelijke gezondheidszorg en psychosociale steun biedt aan teruggekeerde jongeren.
Dit programma zal lopen tot april 2021. Daarnaast steunt Nederland een programma van
Norwegian People’s Aid dat tracht de dienstverlening op gebied van ondersteuning bij seksueel en gender
gerelateerd geweld (waaronder psychosociale hulp, case management en life skills)
aan, en re-integratie van met name jezidi-ontheemden (vrouwen en meisjes in het bijzonder)
te verbeteren.

Ook in Europees verband zet Nederland zich in. Via Nederlandse bijdragen aan het Madad-fonds
(European Union Regional Trust Fund in response to the Syrian crisis) zet Nederland zich ook in voor psychosociale zorg in Irak. Het Madad-fonds draagt
onder andere bij aan een project voor psychosociale hulp van het Iraakse Rode Halve
Maan. Daarbij doet Nederland beleidsbeïnvloeding op hoog niveau voor een betere integratie
van geestelijke gezondheid en psychosociale steun bij humanitaire coördinatie en responsmechanismen
en spreekt partners aan tot het oppakken van mental health and psychosocial support(MHPSS). Tevens organiseert Nederland in oktober 2019 een internationale bijeenkomst
over geestelijke gezondheid en psychosociale steun.

Vraag 11

Wat kunt u aanvullend doen om de opvang van de yezidi’s in veilige regio te ondersteunen,
gezinshereniging te bevorderen en medische en psychosociale hulp te verbeteren?

Antwoord 11

Het kabinet zet zich in voor stabilisatie en (waar het Irak betreft) wederopbouw van
de gebieden die heroverd zijn op ISIS zodat uiteindelijk ontheemden weer terug kunnen
keren naar hun plek van herkomst. Zo steunt Nederland het Funding Facility for Stabilisation(FFS) van de VN met een totaal van 57 mln Euro sinds 2014. Het FFS zet zich in voor
het herstellen van de basisvoorzieningen in onder andere Sinjar. Ook draagt Nederland
bij aan het verminderen van slachtoffers door landmijnen en explosieve oorlogsresten
in het gebied via steun aan partners United Nations Mine action Service (UNMAS) en ontmijnings-NGO Mines Advisory Group (MAG). Nederland heeft nieuwe bijdrage aan UNMAS Irak in overweging ook met het oog
op Sinjar. Via UNICEF steunt Nederland het bieden van onderwijs in bevrijde gebieden,
waaronder in Sinjar. Door middel van het bovengenoemde opvang in de regio partnerschap
gaat Nederland bijdragen aan juridische hulp, toegang tot documentatie, onderwijs
en toegang tot de arbeidsmarkt. De precieze invulling en doelgroepen worden momenteel
uitgewerkt. Daarnaast steunt Nederland het VN onderzoek mechanisme voor de misdaden
van ISIS in Irak (UNITAD) met 500.000 Euro voor bescherming van getuigen en ondersteuning
van slachtoffers.