Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Moorlag over het bericht ‘Keurmerktrammelant’

Antwoord van Minister Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit), mede namens
de Staatssecretarissen van Economische Zaken en Klimaat en van Volksgezondheid, Welzijn
en Sport (ontvangen 30 april 2019). Zie ook Aanhangsel Handelingen II 2018/19, nr. 1682.

Vraag 1

Kent u het bericht «Keurmerktrammelant» en kent u de Keurmerkenwijzer van Milieu Centraal?1 2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het feit dat Milieu Centraal ongeveer 250 keurmerken en logo’s
telt, aangeeft dat het voor de consument op zijn best niet te overzien is welke keurmerken
er op het gebied van milieu, dierenwelzijn en/of mens en werk zijn, en dat het voor
de consument die voor het schap in de supermarkt staat ook nauwelijks in te schatten
is wat zo’n keurmerk of logo daadwerkelijk betekent? Zo ja, welke conclusie trekt
u hieruit? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2

Het aantal keurmerken en bedrijfslogo’s met een duurzaamheidsclaim op voedingsproducten
is nog steeds groot en kan ertoe leiden dat de consument het overzicht en soms ook
het vertrouwen in keurmerken verliest. Het grote aantal is de aanleiding geweest voor
het laten ontwikkelen en uitvoeren door Milieu Centraal van een benchmark. De benchmark
heeft mede tot doel om ordening aan te brengen en te komen tot een lijst van topkeurmerken,
zodat de consument staand voor het schap in de supermarkt op eenvoudige wijze een
bewuste keuze kan maken. Door keurmerken en bedrijfslogo’s te ordenen op de criteria
ambitieniveau, controle en transparantie verwacht ik dat de keurmerken en bedrijfslogo’s
zich op deze gebieden blijven verbeteren. Recent heb ik u geïnformeerd over de uitkomst
van de tweede benchmark (Kamerstuk 31 532, nr. 220, d.d. 29 januari 2019). Daarin heb ik ook aangegeven dat nog dit jaar Milieu Centraal
een publiekscampagne zal starten om (meer) bekendheid te geven aan de tien in Nederland
gangbare topkeurmerken en de betekenis van deze topkeurmerken.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het plaatsen van een keurmerk op een verpakking voor de producent
niet alleen bedoeld is om voorlichting over het product te geven, maar ook als middel
om de verkoop van het product te stimuleren? Zo ja, hoe kunt u dan voorkomen dat heldere
en/of eerlijke voorlichting door commerciële motieven wordt beïnvloed of zelfs overschaduwd?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

Voorlichting is aan regelgeving gebonden om te borgen dat dit betrouwbare informatie
is. In Verordening (EU) 1169/2011 betreffende de verstrekking van voedselinformatie
aan consumenten wordt de basis gelegd voor de waarborging van een hoog niveau van
consumentenbescherming ten aanzien van voedselinformatie. Hierin zijn de algemene
beginselen, voorschriften en verantwoordelijkheden in verband met voedselinformatie,
en met name voedseletikettering, vastgelegd. Naast de verplichte voedselinformatie,
staat het levensmiddelenproducenten vrij om – binnen gestelde regels – vrijwillige
voedselinformatie te verstrekken. Daartoe kan ook een keurmerk gerekend worden. Uiteraard
mogen keurmerken en bedrijfslogo’s op basis van algemene consumentenregelgeving consumenten
niet misleiden. De Autoriteit Consument en Markt houdt toezicht op de naleving van
de consumentenregelgeving.

Door het plaatsen van een keurmerk op een verpakking kunnen fabrikanten die zich (extra)
inzetten op bijvoorbeeld het gebied van duurzaamheid dit inzichtelijk maken voor de
consument. Zo kan de consument bewust een keuze maken voor een duurzamer geproduceerd
product dat aansluit bij zijn/haar wensen hieromtrent. De ordening van keurmerken
voor duurzaam voedsel helpt consumenten bij het maken van deze keuze.

Vraag 4

Deelt u de mening dat er ten minste regulering vanuit de overheid nodig is om te komen
tot een beperkt aantal eerlijke, gecontroleerde en transparante keurmerken? Zo ja,
waarom? Zo nee, waarom niet en kunt u in dat geval toelichten waarom er bijvoorbeeld
voor woningen wel een gecontroleerd keurmerk (het Energielabel) verplicht is, of waarom
het (Europees) verplichte energielabel voor nieuwe elektrische apparaten en lampen
bestaat?

Antwoord 4

Zoals ik heb aangegeven in mijn antwoord op vraag 3 biedt de bestaande wet- en regelgeving
voldoende waarborgen voor betrouwbare consumentenbescherming en voorlichting. Momenteel
verken ik welke mogelijkheden bestaan om voorlichting over de duurzaamheid van producten
door keurmerken verder te verbeteren, in aanvulling op wat ik u heb gemeld in het
antwoord op vraag 2.

Vraag 5

Welke landen binnen de Europese Unie kennen dwingende regelgeving ten aanzien van
keurmerken en logo’s met betrekking tot de gezondheid van voeding zoals de Nutri-score
of andere keurmerken?

Antwoord

Voor zover mij 5 bekend kent geen enkele lidstaat binnen de EU dwingende regelgeving
ten aanzien van keurmerken en logo’s met betrekking tot gezondheid, ook wel «Front-of-Pack»-etikettering
(FOP) genoemd. De tot nu toe in de EU aanwezige logosystemen, zoals Keyhole in Denemarken
en Zweden, Nutriscore in Frankrijk en het Stoplichtensysteem in het Verenigd Koninkrijk
worden alle op vrijwillige basis gevoerd.

Vraag 6

Kunt u toelichten waarom die landen wel een dergelijk keurmerk hebben en Nederland
niet, en kunt u toelichten of u ook overweegt voor Nederland een eenduidig keurmerk
in te stellen dat door de overheid wordt vastgesteld en gecontroleerd en dat andere
keurmerken die gezondheidsclaims menen te moeten doen overbodig maakt? Zo ja, hoe
en op welke termijn gaat u dit doen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Producenten zijn verplicht om op hun voedingsmiddelen gegevens omtrent de voedingswaarde
te vermelden. Het gaat dan om energetische waarde, vetten, verzadigde vetzuren, koolhydraten,
suikers, eiwitten en zout. Voedselkeuzelogo’s als de Nutriscore of het Stoplichtensysteem
hebben alle tot doel om duiding te geven aan de op het voedingsmiddel vermelde voedingswaarde.
De consument kan hierdoor op eenvoudige wijze zien in hoeverre het voedingsmiddel
aansluit bij de aanbevelingen voor gezonde voeding en past in een gezond voedingspatroon.
Een dergelijk voedselkeuzelogo kennen we in Nederland nog niet. In het Nationaal Preventieakkoord
(Kamerstuk 32 793, nr. 339 d.d. 23 november 2018) heeft de Staatssecretaris van VWS met een groot aantal partijen
afgesproken dat de rijksoverheid uiterlijk in 2020 een breed gedragen voedselkeuzelogo
wil introduceren. Dat voedselkeuzelogo moet nadrukkelijk aansluiten bij de manier
waarop mensen hun keuzes maken; begrijpelijkheid voor de consument is daarbij leidend.
Bij de ontwikkeling van het nieuwe voedselkeuzelogo worden de criteria van de Schijf
van Vijf uitdrukkelijk meegenomen. Ook zullen de Europese ontwikkelingen met betrekking
tot voedselkeuzelogo’s worden meegewogen.