Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Raan en Wassenberg over de gevolgen van Lelystad Airport voor vogels

Antwoord van Minister Van Nieuwenhuizen Wijbenga (Infrastructuur en Waterstaat), mede
namens de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (ontvangen 27 maart 2019)
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018–2019, nr. 1700

Vraag 1

Kent u het bericht «Lelystad Airport leidt tot grootschalige verstoring vogels» en
de berichten over de brandbrief van de Samenwerkende Actiegroepen tegen Laagvliegen
(SATL)?1 2 3 4 5 6

Antwoord 1

Ja, dat bericht ken ik.

Vraag 2

Wat is uw reactie op de stelling: «Tot nog toe is echter geweigerd om meer vogelonderzoek
te verrichten, bijvoorbeeld met een radar die de verre omgeving van Lelystad Airport
kan bereiken. In het MER Lelystad Airport werd vogelonderzoek uitgevoerd met een KNMI-weerradar
De Bilt, met een reikwijdte van maximaal 25 km, die het 50 km verderop gelegen Lelystad
Airport nooit kan zien»?7

Antwoord 2

Om een beeld te krijgen van de vogelaantallen en vogelbewegingen in de omgeving van
Lelystad Airport en op de aansluitroutes, zijn er diverse onderzoeken uitgevoerd.
In het kader van het MER 2014 is onderzoek verricht naar de effecten op de luchtlaag
tussen 0 en 300 m omdat de kans op een vogelaanvaring daar verreweg het grootst is.
Daarna zijn in een tweetal aanvullende studies de effecten van vogelbewegingen op
de vliegveiligheid in verschillende hoogtebanden (0–1.800m en 1.800–3.200 m) onderzocht.

Voor het onderzoek in de hoogteband tussen 1.800 en 3.200 m is gebruik gemaakt van
meerjarige vogeltrekdata van de Koninklijke Luchtmacht. De KLU verzamelt deze informatie
middels de KNMI radar in de Bilt. Deze data geven een representatief beeld van de
breed-front-vogeltrek (spreiding van trekvogels) over het voor de aan- en uitvliegroutes
van Lelystad Airport relevante gebied. Het vogeltrekonderzoek concentreert zich met
name op deze breed-front-trek omdat gestuwde vogeltrek (met een concentratie van trekvogels)
zich vooral bij tegenwind in de onderste luchtlagen afspeelt (tot enkele honderden
meters hoogte). In het relevantie gebied is buiten de randen van Flevoland geen stuwing
(verdichting) van de vogeltrek te verwachten. Vliegtuigen van en naar Lelystad Airport
passeren de locaties waar stuwing kan plaatsvinden op een hoogte waar dit fenomeen
zich niet meer voordoet. De conclusie is dat er op de aansluitroutes, in de hoogteband
van 1.800 en 3.200 m, geen sprake is van een duidelijk verhoogd risico voor het luchtverkeer.

Een tweede aanvullend onderzoek, dat na de actualisatie van de MER is uitgevoerd,
richtte zich op het risico van vogelaanvaringen in de hoogteband tussen 0 en 1.800
meter. Uit het rapport van mei 2018 komt naar voren dat er geen extra aandacht noodzakelijk
is voor de vliegbewegingen van trekkende vogels in de luchtlagen boven 600 meter.

Inmiddels is van september 2017 tot september 2018 door de provincie Flevoland samen
met de exploitant van Lelystad Airport een nulmeting uitgevoerd op en in de directe
nabijheid van de luchthaven. Het resultaat van de nulmeting heeft geen bijzonderheden
opgeleverd, en bevestigt het beeld dat in de MER is bepaald.

Vraag 3

Deelt u de zorgen over mogelijk zeer vergaande maatregelen om vogels te verjagen om
vogelaanvaringen te voorkomen, zoals onder andere werd geuit door de Vogel- en Natuurwacht
Flevoland, Vogelbescherming Nederland en Dierbaar Flevoland? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

Nee, die zorgen deel ik niet. Het vogelonderzoek zoals beschreven onder de beantwoording
van vraag 2 duidt niet op de noodzaak van aanvullende maatregelen voor verjaging van
vogels in de omgeving van de luchthaven.

Vraag 4

Erkent u dat het openen van een vliegveld schadelijk is voor de omringende natuurgebieden,
zoals de Friese Meren, Gaasterland, het IJsselmeer, de Randmeren, de Weerribben, Rottige
Meenthe, Zwarte Water en de Oostvaardersplassen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

In de MER zijn de mogelijke effecten op de natuur in beeld gebracht, net zoals dat
voor de andere milieuaspecten is gebeurd. Er is zowel naar Natura 2000-gebieden als
naar de Ecologische Hoofdstructuur en stiltegebieden gekeken. De algemene conclusie
is dat er geen vernietiging van natuur- of leefgebied plaatsvindt als gevolg van ruimtebeslag,
dat er geen verdroging of vernatting plaatsvindt en dat de uitbreiding geen barrière-werking
veroorzaakt. (zie hoofdstuk 7 actualisatie MER).

Vraag 5

Deelt u de mening dat het onacceptabel is dat er mogelijk vogels zullen worden gedood
voor Lelystad Airport? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Het doden van vogels ten bate van de veiligheid van vliegtuigbemanning en passagiers
is een laatste redmiddel. Het risico op vogelaanvaringen zal zoveel mogelijk gereduceerd
worden door terreinbeheer en diverse middelen om vogels te verjagen.

Vraag 6

Op welke wijze bent u voornemens om te voorkomen dat vogels gedood worden?

Antwoord 6

Zie mijn antwoord op vraag 5.

Vraag 7

Kunt u bevestigen dat het Luchthavenbesluit is genomen «op basis van onderzoek waaruit
zou blijken dat er geen grootschalige verstoringen rondom het vliegveld nodig zouden
zijn voor de vliegveiligheid»? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Het vogelonderzoek zoals beschreven in de beantwoording van vraag 2 wijst uit dat
er geen extra maatregelen voor verjaging van vogels in de omgeving van de luchthaven
noodzakelijk zijn.

Vraag 8

Kunt u toelichten wat er onder «grootschalige verstoringen» wordt verstaan in het
kader van veiligheid, maar ook in het kader van het natuurlijke gedrag van vogels?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 8

In het kader van vliegveiligheid kan bij «grootschalige verstoringen» gedacht worden
aan het vrijhouden van een groot gebied rond de luchthaven van vogels. Hiervoor is
geen noodzaak op Lelystad Airport. Zie de antwoorden op de vragen 2 en 7. Uit het
oogpunt van het gedrag van vogels kan bij «grootschalige verstoringen» gedacht worden
aan het wegvluchten van vogels ten gevolge van vliegtuigen. Ervaring in de omgeving
van andere luchthavens leert dat dat niet het geval is.

Vraag 9

Kunt u bevestigen dat het door de gedeputeerde staten van Flevoland op 20 december
2018 goedgekeurde «Faunabeheerplan 2019–2023» ook melding maakt van «het opzettelijk
verontrusten van vogels in een aanvlieg- en vertrekzone van ruim 5 bij 14 kilometer
bij Lelystad Airport»?8

Antwoord 9

Verwacht wordt dat het verjagen van vogels in de omgeving van de luchthaven niet noodzakelijk
is (zie ook antwoord op vraag 7). Er kunnen zich echter situaties voordoen, bijvoorbeeld
tijdens de graanoogstperiode, waarbij verjaging in de aan- en uitvliegpaden in de
directe omgeving toch nodig is. Dat is de reden dat de mogelijkheid voor verjaging
in het Faunabeheerplan 2019–2023 is opgenomen.

Vraag 10

Deelt u de mening dat het «besluit tot uitbreiding van de luchthaven op basis van
onvoldoende onderbouwde argumenten is genomen»? Zo nee, waarom niet?9

Antwoord 10

Nee, die mening deel ik niet. Het vogelonderzoek geeft voldoende onderbouwing voor
een positief besluit, zowel in relatie tot de mogelijke verstoring van vogels door
het vliegverkeer als het potentiële risico van vogelaanvaringen.

Vraag 11

Deelt u de mening dat de MER tekortgeschoten is? Zo nee, waaruit blijkt dat in de
MER voldoende zou zijn ingegaan op (het verstoren van) vogelpopulaties en het risico
op vogelaanvaringen?

Antwoord 11

Nee, zie mijn antwoorden op de vragen 2 en 10.

Vraag 12

Deelt u de mening dat het Luchthavenbesluit vanwege nu geconstateerde gebreken moet
worden opgeschort? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 12

Uit de beantwoording van bovenstaande vragen blijkt dat er naar mijn mening geen sprake
is van gebreken in het onderzoek waardoor het Luchthavenbesluit zou moeten worden
opgeschort.