Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Agnes Mulder, Amhaouch en Omtzigt over kansen voor Nederlandse batterij-industrie

Antwoord van Staatssecretaris Keijzer (Economische Zaken en Klimaat) (ontvangen 6 december
2018).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Duitsland investeert in batterijen voor elektrische
auto’s», waarin wordt vermeld dat Duitsland een miljard euro uittrekt voor onderzoek
naar en productie van nieuwe batterijen voor elektrische auto’s?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt de bewering in het artikel dat het Duitse plan onderdeel is van Europese pogingen
om de eigen (Europese) batterij-industrie te stimuleren en de afhankelijkheid van
Azië te verminderen?

Antwoord 2

Nee. Het Duitse plan is geen onderdeel van het Europese plan, maar een initiatief
met nationale middelen dat aansluiting zoekt bij het Europese initiatief. Duitsland
zet hierbij in op internationale samenwerking, zowel bilateraal als op Europees niveau.
In de uitgangspunten van het plan, die op 13 november 2018 openbaar zijn gemaakt,
wordt gesteld dat productie en toepassing van deze sleuteltechnologie op grote schaal
een essentiële voorwaarde is voor het behoud van het Duitse en Europese concurrentievermogen.
Duitsland stelt tot 2021 een bedrag van € 1 miljard beschikbaar voor dit programma.

Vraag 3

In hoeverre wordt bij het Duitse initiatief gebruik gemaakt van Europese middelen
en in hoeverre staan de mededingingsregels Europese en nationale overheidsinvesteringen
in deze technologie en industrie in de weg?

Antwoord 3

Het Duitse initiatief is nog onvoldoende uitgewerkt om te kunnen vaststellen of, en
zo ja, hoe het gebruik zal maken van Europese middelen, en of het ook tegen Europese
mededingingsregels zal aanlopen. Wel meldt Duitsland dat het verwacht dat het financieringskader
in overeenstemming zal zijn met de richtlijnen van de Europese Commissie binnen de
«Important Projects of Common European Interest» (IPCEI), dat een uitzondering mogelijk
maakt op het Europese staatssteunkader voor projecten met een aantoonbaar strategisch
Europees belang.

Vraag 4

Bent u van mening dat de ontwikkeling en productie van accu’s ten behoeve van de opslag
en benutting van hernieuwbare energie ook voor Nederland kansen biedt, gezien Nederland
sterke technische universiteiten heeft en een toeleverancier is voor de auto-industrie
en dat dit ook ten goede komt aan de economie, werkgelegenheid en energietransitie?

Antwoord 4

In lijn met het antwoord van de Staatssecretaris van IenW op vragen van uw Kamer van
14 november jongstleden steunt Nederland het streven van de Europese Commissie om
een eigen Europese batterij-industrie op te zetten. Nederland is een belangrijke toeleverancier
voor de automobielindustrie maar op dit moment geen noemenswaardige producent van
batterijen, ook niet voor toepassingen buiten de automobielindustrie. Om die reden
verkent de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) op dit moment of er kansen
zijn voor Nederland met betrekking tot de ontwikkeling, productie en toepassing van
batterijen. Daarbij wordt niet alleen gekeken naar de toepassing in mobiliteit, maar
ook naar smart grids en stationaire opslagtoepassingen.

Vraag 5

Ziet u mogelijkheden om onderzoek en innovatie op het gebied van baterijen en ook
een batterij-industrie in Nederland te stimuleren? Zo ja, op welke wijze denkt u dit
te gaan doen?

Antwoord 5

In het kader van het Klimaatakkoord wordt een Integrale Kennis- en Innovatieagenda
(IKIA) uitgewerkt, die een programmatische aanpak van innovatie bepleit op de onderwerpen
die direct voor de afspraken in het akkoord van belang zijn. Energieopslag en -conversie
zal daar naar verwachting een plek in krijgen, waaronder het in internationaal verband
ontwikkelen van batterijtechnologie voor mobiliteit of ander gebruik. De IKIA, die
prioriteiten aangeeft voor de inzet van innovatiemiddelen en daarmee batterijontwikkeling
kan stimuleren, is evenwel nog niet gereed. De vragen die in zo’n IKIA een rol spelen
zijn bijvoorbeeld: in hoeverre kan onderzoek en ontwikkeling in Nederland internationaal
het verschil maken, en hoe zwaar weegt inzet op deze innovaties om onze Nederlandse
klimaatdoelen te bereiken?

Daarnaast staat uiteraard het reguliere innovatie- en financieringsinstrumentarium
ter beschikking van bedrijven en kennisinstellingen, waaronder de WBSO, de MIT en
het Innovatiekrediet.

Vraag 6

Bent u hiervoor in gesprek met de Europese Commissie en andere lidstaten in het kader
van het Europese batterij-initiatief? Zo ja, hoe lopen deze gesprekken en hoe zet
u in op investeringen in Nederland?2

Antwoord 6

Met de Europese Commissie en ook met de Europese Investeringsbank (EIB) vinden gesprekken
plaats over het Europese batterij-initiatief, die erop gericht zijn om Nederlandse
bedrijven en kennisinstellingen optimaal te kunnen informeren, onder meer over mogelijke
investeringen. Daarnaast is er op zowel ambtelijk als politiek niveau contact over
batterijen met Duitsland. Op basis van de eerdergenoemde verkenning zullen als daar
aanleiding toe is gerichte gesprekken worden gevoerd, ook met andere lidstaten.

In het Europese plan zijn er innovatiemiddelen voorgesteld in het kader van het nieuwe
kaderprogramma Horizon Europe. Vooruitlopend op dit programma zijn er binnen het huidige
programma Horizon 2020 al middelen aangemerkt rondom het onderwerp batterijen. Ik
zet mij daarom in voor consortiumvorming en goede positionering van Nederlandse bedrijven
en kennisinstellingen om hiervan maximaal te profiteren.

Vraag 7

Kunt u toelichten of de ontwikkeling van batterijen onderdeel is van de topsectoren
Energie en High Tech Systemen en Materialen (HTSM)? Zo ja, wat zijn de concrete plannen
vanuit deze topsectoren?

Antwoord 7

Batterijtechnologie wordt zeer breed toegepast in de genoemde topsectoren Energie
en HTSM, maar ook in de topsector Chemie. Op kleinschalige uitzonderingen na worden
er in Nederland geen batterijen geproduceerd. Nederlandse kennis en kunde betreft
met name systeemintegratie, toepassingen in de industrie, smart grids, de warmtebatterij
en andere stationaire toepassingen.

Fundamenteel onderzoek naar energieopslag is onderdeel van de topsector Chemie, vaak
in samenwerking met de topsectoren HTSM en Energie. Het richt zich bijvoorbeeld op
energieopslag en afgifte bij fluctuaties in het energienetwerk en een toekomstige
generatie veiliger, krachtige en goedkopere batterijen. Concrete programma’s zijn
o.a. Materials for Sustainabillity en Moleculen met X-factor voor batterijen, en het
nieuwe cross-sectorale programma Electrochemische Conversie en Materialen (ECCM).

Binnen de topsector HTSM werkt TNO aan technologie (op basis van 3D dunne film technologie
met Li-ion en vast stof electroliet) die voordelen biedt qua capaciteit, laadsnelheid
en veiligheid boven de nu gebruikelijke Li-ion technologie. TNO heeft de ambitie deze
technologie in Nederland en de EU te commercialiseren. Ook NWO heeft de laatste jaren
een flink aantal projecten op het gebied van batterijtechnologie gehonoreerd en ook
de komende tijd worden op dit terrein NWO-projecten verwacht.

Vraag 8

Bent u op de hoogte van het concrete initiatief om op TechnologyBase in Twente een
R&D-centrum te vestigen voor de ontwikkeling van slimme en schone accu’s, waarbij
de Universiteit Twente, bedrijfsleven en regionale overheden intensief samenwerken?

Antwoord 8

Ja.

Vraag 9

Bent u bereid om in gesprek te gaan met dit initiatief, om te verkennen hoe het kabinet
deze kans voor de economie en de energietransitie kan helpen verzilveren?

Antwoord 9

Vanuit de rijksoverheid vinden er reeds gesprekken plaats met dit initiatief met als
doel te verkennen of, en zo ja, op welke wijze de rijksoverheid kan bijdragen aan
de realisatie van dit initiatief. Daarbij is ook regionale ontwikkelmaatschappij OostNL
nauw betrokken.