Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Bergkamp over het mogelijk maken van hoogtechnologisch draagmoederschap voor paren van gelijke geslacht

Antwoord van Minister De Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) mede namens de
Minister voor Rechtsbescherming (ontvangen 4 december 2018).

Vraag 1

Bent u bekend met de rondgang van De Monitor bij IVF-klinieken?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u dat zowel MC Kinderwens in Leiderdorp als Nij Geertgen in Elsendorp
in 2019 starten met het mogelijk maken van een hoogtechnologisch draagmoederschap
voor paren van het gelijke geslacht?

Antwoord 2

Nij Geertgen in Elsendorp zal vanaf 2019 hoogtechnologisch draagmoederschap (ofwel
ivf-draagmoederschap) gaan aanbieden, mede aan paren van gelijk geslacht. MC Kinderwens
in Leiderdorp overweegt nog of de kliniek overgaat tot het aanbieden van draagmoederschap
aan mannenparen. Bij de overwegingen speelt een rol hoe het kabinet omgaat met de
aanbevelingen van de Staatscommissie Herijking ouderschap en in hoeverre dit aanbod
door het Zorginstituut en de politiek gezien wordt als zinnige zorg. Overigens wil
MC Kinderwens zich in eerste instantie richten op behandelingen zonder eiceldonor.
De draagmoeder levert dan tevens de eicel, waardoor de behandeling indien mogelijk
laagtechnologisch van aard is en van een ivf-behandeling geen sprake hoeft te zijn.

De beroepsgroep van gynaecologen (NVOG) heeft hierover in 2016 reeds een standpunt
ingenomen.2 Op basis van medische, psychologische, juridische en ethische overwegingen heeft
de NVOG vastgesteld dat er geen belemmeringen zijn om ivf-draagmoederschap aan te
bieden aan mannenparen. Om die reden is de eis losgelaten dat beide wensouders de
geslachtscellen dienen te leveren. Dat neemt niet weg dat een ivf-draagmoederschapbehandeling
met donorgameten meer complex is, ongeacht het geslacht van de wensouders, vanwege
de extra partij die betrokken is (de donor en zijn of haar eventuele partner). Daarom
pleit de NVOG voor grote voorzichtigheid en heeft de vereniging voorwaarden gesteld,
waaronder gedegen counseling. Bovendien beveelt de NVOG aan om ivf-draagmoederschap
te centreren in een of twee centra in Nederland en acht zij follow-up onderzoek van
extra belang. Het standpunt is onlangs bevestigd in de geactualiseerde versie van
het Modelreglement Embryowet.3

Het Planningsbesluit in-vitrofertilisatie 2016 laat ruimte aan ivf-draagmoederschap,
zolang voldaan wordt aan de regelgeving op het gebied van fertiliteitszorg en aan
de kwaliteitsnormen en richtlijnen van de NVOG en KLEM, waaronder het Modelreglement
Embryowet. De richtlijnen van de beroepsgroepen

laten ruimte voor ivf-draagmoederschap voor paren van gelijk geslacht. Ik constateer
dat het aangekondigde aanbod van MC Kinderwens en Nij Geertgen op dit punt dus past
binnen de bestaande ruimte.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u de woorden van directeur Marc Scheijven van Nij Geertgen in Elsendorp
die stelt dat «het te gek voor woorden is dat homostellen, maar ook vrouwen met bijvoorbeeld
oncologische klachten, naar het buitenland moeten gaan teneinde daar hun kinderwens
in vervulling te laten gaan»?

Antwoord 3

Er zijn geen juridische, medische, psychologische en ethische belemmeringen voor de
beroepsgroep om dit aanbod in Nederland te realiseren. Door draagmoederschap met donorgameten
aan te bieden, verwacht Nij Geertgen wensouders te kunnen helpen die zich tot nu toe
genoodzaakt zagen naar het buitenland te gaan.

Vraag 4

Klopt het dat er, op basis van de stand van de wetenschap, geen medische bezwaren
meer zijn tegen het mogelijk maken van hoogtechnologisch draagmoederschap voor paren
van het gelijke geslacht nu de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie
(NVOG) en de Vereniging voor Klinische Embryologie (KLEM) eind augustus 2018 hun nieuwe
Modelreglement Embryowet4 bekend maakte?

Antwoord 4

Zie hiervoor mijn antwoord op vraag 2.

Vraag 5, 6

Deelt u de mening dat het onwenselijk is dat er steeds meer medische mogelijkheden
zijn voor het aanbieden van hoogtechnologisch draagmoederschap maar dat het ontbreekt
aan een juridische regeling voor het draagmoederschap?

Wanneer wordt het onderzoek aangaande het mogelijk maken van een juridische regeling
voor het draagmoederschap, inclusief de kabinetsreactie hierop, naar de Kamer gestuurd?
Kunt u specifieker zijn dan «begin 2019», zoals zij in maart 2018 aan de Tweede Kamer
berichtten?5

Antwoord 5, 6

Besluiten over het al dan niet instellen van een juridische regeling voor draagmoederschap
staan los van de medische mogelijkheden voor ivf-draagmoederschap. Het kabinet beraadt
zich over een juridische regeling voor draagmoederschap in het kader van de kabinetsreactie
op het advies van de Staatscommissie Herijking ouderschap. Hiervoor wordt onder meer
een aantal onderzoeken afgewacht, die naar verwachting begin 2019 zijn afgerond. Daarna
zal de Minister voor Rechtsbescherming uw Kamer de resultaten van de onderzoeken met
een kabinetsreactie toezenden.

Vraag 7

Kunt u voorts aangeven welke onderzoeksopdracht is meegegeven aan het Zorginstituut
Nederland voor wat betreft de vergoeding van hoogtechnologisch draagmoederschap? Kunt
u specifieker zijn dan «begin 2019», zoals zij in maart 2018 aan de Tweede Kamer berichten?

Antwoord 7

Op 24 augustus jl. is het Zorginstituut verzocht om na te gaan of, en zo ja, op welke
wijze complexere ivf-behandelingen bij draagmoederschap kunnen worden gefinancierd.
Het betreft de vraag in welke gevallen draagmoederschap binnen het basispakket kan
worden gefinancierd. Het Zorginstituut is verzocht dit in kaart te brengen. Het antwoord
van het Zorginstituut is onlangs aan uw Kamer toegezonden.6 Een kabinetsreactie hierop volgt samen met de reactie op het gehele advies van de
Staatscommissie Herijking ouderschap.