Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Voordewind, Diks, Van den Hul, Bouali, Ouwehand en Stoffer over hongerlonen en schendingen van arbeidsrechten in H&M’s productieketen

Antwoord van Minister Kaag (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) (ontvangen
23 november 2018).

Vraag 1

Kent u het bericht van de Schone Kleren Campagne over «Hongerlonen en schendingen
van arbeidsrechten in H&M’s productieketen»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van het bericht? Vindt u het ook ernstig dat in Bulgarije werknemers minder
dan 10% krijgen van een leefbaar loon? Bent u bereid om H&M Nederland op de uitkomsten
van dit onderzoek aan spreken?

Antwoord 2

Leefbaar loon is een mensenrecht en het kabinet zet zich hiervoor in. Ik ben daarom
van mening dat leefbare lonen met kracht bevorderd moeten worden. Overheden hebben
de verantwoordelijkheid zorg te dragen voor lonen waarmee mensen in hun levensonderhoud
kunnen voorzien. Modemerken hebben een eigen verantwoordelijkheid voor de bevordering
van leefbare lonen in hun productieketen, conform de OESO-richtlijnen voor multinationale
ondernemingen.

H&M heeft aangegeven dat uit hun audits niet is gebleken dat een aantal fabrieken
die produceren voor de H&M-groep geen minimumloon betalen. Indien de lonen in de onderzochte
kledingfabriek in Bulgarije toch zo laag zijn als in het rapport van de Schone Kleren
Campagne vermeld, zou dit voor H&M reden moeten zijn voor onmiddellijke actie. Op
zijn minst moet het minimumloon gerespecteerd worden. Tevens zou H&M zich moeten inspannen
om stappen naar een leefbaar loon in Bulgarije te bevorderen. Ik ben bereid hierover
in gesprek te gaan met H&M.

Vraag 3

Bent u ervan op de hoogte dat H&M sinds 2013 bezig is met leefbare lonen voor arbeiders
en de doelstellingen beoogde te bereiken in 2018?2 Erkent u dat met de tegenvallende resultaten van H&M de doelen van het Convenant
Duurzame Kleding en Textiel op het gebied van Internationaal Maatschappelijk Verantwoord
Ondernemen (IMVO) verder uit zicht raken? Bent u voornemens om deze resultaten te
bespreken met de ondertekenaars van het IMVO-convenant textiel? Bent u bereid de resultaten
van het gesprek met de Kamer te delen?

Antwoord 3

Ja, ik ben op de hoogte van de belofte van H&M. H&M is geen lid van het Nederlandse
convenant en heeft daarmee geen invloed op specifieke doelen van het convenant. Het
zou goed zijn als internationale merken zoals H&M en de Nederlandse convenantspartijen
zoveel mogelijk samen optrekken om een leefbaar loon in de textielsector te realiseren.

Binnen het Convenant Duurzame Kleding en Textiel wordt nadrukkelijk aandacht besteed
aan het stimuleren van een leefbaar loon voor textielarbeiders. Zo zal in 2019 een
trainingsprogramma over leefbaar loon, sociale dialoog en inkooppraktijken van start
gaan voor aangesloten bedrijven en hun producenten. Tevens vormt leefbaar loon een
vast onderdeel van het jaarlijkse gesprek tussen deelnemende bedrijven aan het Convenant
en het SER-secretariaat over de plannen van aanpak. Tot slot hebben de convenantspartijen
recentelijk, samen met de Fair Wear Foundation, een brief gestuurd aan de premier
van Bangladesh om een verhoging van het minimumloon voor kledingarbeiders aan te moedigen.
Hiermee wenden partijen hun gezamenlijke invloed aan om bij te dragen aan een nationale
context ten behoeve van het realiseren van een leefbaar loon in productielanden. Over
de voortgang op het gebied van leefbaar loon wordt uw Kamer middels de jaarlijkse
publieke rapportage van het Convenant geïnformeerd.

Vraag 4, 5

Vindt u het ook ernstig dat veel arbeiders zich niet durven aan te sluiten bij een
onafhankelijke vakbond? Ziet u het belang van de vrijheid van vereniging en vergadering,
bijvoorbeeld via de vakbonden, voor het verbeteren van de arbeidsomstandigheden en
het onderhandelen over lonen?

Bent u voornemens om met de ondertekenaars van het IMVO-convenant textiel in gesprek
te gaan over de vrijheid van vereniging en vergadering en het belang van vakbonden?
Bent u bereid de Kamer hierover te informeren?

Antwoord 4, 5

Het is belangrijk dat werknemers zich kunnen aansluiten bij vakbonden. Vrijheid van
vakvereniging en collectieve onderhandeling behoren tot de fundamentele arbeidsnormen
en dragen bij aan het verbeteren van arbeidsomstandigheden en het bewerkstelligen
van een leefbaar loon. Partijen binnen het Convenant Duurzame Kleding en Textiel hebben
samen vakbondsvrijheid vastgesteld als een van de negen thema’s binnen het Convenant.
Hier wordt op diverse manieren aandacht aan besteed. Vakbonden FNV en CNV geven aangesloten
bedrijven concreet advies over hoe zij een positieve rol kunnen spelen bij de bevordering
van vakbondsvrijheid in de toeleveringsketen. Zo heeft in november een bijeenkomst
plaatsgevonden met vakbondsvertegenwoordigers uit Bangladesh, Cambodja en Indonesië
waarin ervaringen uit betreffende landen werden gedeeld. Ook de vakbondsvrijheid staat
als vast onderdeel op de agenda van het jaarlijkse gesprek tussen deelnemende bedrijven
aan het Convenant en het SER-secretariaat over de plannen van aanpak. Over de voortgang
op het gebied van vakbondsvrijheid wordt uw Kamer middels de jaarlijkse publieke rapportage
van het convenant geïnformeerd.

Aangezien de partijen van het convenant zich reeds goed bewust zijn van het belang
van vakbondsvrijheid en dit ook oppakken in concrete activiteiten, zie ik geen meerwaarde
in een apart gesprek over dit onderwerp.

Vraag 6

Hoe ver bent u met het maken van een roadmap voor een internationale uitbreiding van
de convenanten?

Antwoord 6

Ter bevordering van een gelijk speelveld voor internationaal maatschappelijk verantwoord
ondernemen zet het kabinet stappen om nationale initiatieven op te schalen. Zo vindt
er verkennende coalitievorming plaats met gelijkgestemde landen en heb ik de Europese
Commissie deze zomer in een brief gevraagd te sturen op gebundelde Europese IMVO-initiatieven.
Tevens nam ik 30 oktober jl. als key note speaker deel aan een conferentie die het Ministerie van Buitenlandse Zaken samen met het
Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) en de Sociaal Economische Raad (SER)
organiseerde, ter ondersteuning van verdere stappen op het gebied van internationaal
maatschappelijk verantwoord ondernemen binnen de EU. Tijdens deze conferentie werd
ook opvolging gegeven aan de kick-off bijeenkomst van een Europese Roadshow op 4 juni
jl., ter promotie van de Nederlands-Duitse multistakeholder aanpak op het gebied van
textiel. Bij het natuursteenconvenant in wording wordt samenwerking gezocht met de
Vlaamse overheid.