Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Nispen over chaotische toestanden bij gevangenissen vanwege de op handen zijnde sluiting van vier inrichtingen

Antwoord van Minister Dekker (Rechtsbescherming) (ontvangen 14 november 2018). Zie
ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018–2019, nr. 558.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel in de Telegraaf «Chaos door sluiting van gevangenissen»?
Herkent u het beeld dat wordt geschetst?1

Antwoord 1

Ik heb kennisgenomen van dit bericht. Het beeld dat het een chaos is door de sluitingen
herken ik niet.

Vraag 2

Wat zegt het feit dat er nu zoveel mis lijkt te gaan in het proces van het sluiten
van goed draaiende penitentiaire inrichtingen (PI) over de totstandkoming van dit
besluit en het proces? Waarom lijkt de door u gekozen snelheid ten koste van de zorgvuldigheid
te gaan?

Antwoord 2

Het verplaatsen van de medewerkers en de gedetineerden uit de vier te sluiten locaties,
te weten Almere, Zwaag, Zeist en Zoetermeer gebeurt zeer zorgvuldig. Er is door DJI
een transitieplan uitgewerkt voor het gefaseerd verplaatsen van gedetineerden en personeel.
Dit plan beslaat een periode van zes maanden. Dit geeft genoeg tijd voor een zorgvuldige
transitie, terwijl ook de nodige snelheid in het proces wordt behouden. Ik vind het
belangrijk dat medewerkers die hun baan verliezen door de sluitingen zo spoedig mogelijk
zekerheid krijgen over hun nieuwe werkplek. Ook wil ik voorkomen dat ervaren collega's
in verband met onzekerheid of in verband met langdurige tijdelijke oplossingen kiezen
voor een loopbaan buiten DJI. Voor de veiligheid binnen de inrichtingen is het bovendien
van belang dat op alle locaties die open blijven zo spoedig mogelijk de teams compleet
zijn en in deze nieuwe teams weer vastigheden en routines kunnen worden opgebouwd.

Er zijn geen aanwijzingen dat de invoer en aanwezigheid van contrabande een gevolg
is van de transitie. De invoer van contrabande in JC Zaanstad, zoals in genoemd bericht
naar buiten wordt gebracht, vind ik onacceptabel. In de afgelopen periode zijn in
JC Zaanstad extra spitacties uitgevoerd met behulp van een vliegende brigade en heeft
de inrichting de eigen veiligheidsprocessen aangescherpt.

Vraag 3

Klopt het dat inrichtingen die moeten sluiten de afgelopen tijd toch weer extra gedetineerden
moesten opnemen omdat de operationele capaciteit in andere inrichtingen te laag is?

Antwoord 3

De transitie is een ingewikkeld proces. Hiervoor is een transitieplan gemaakt voor
een periode van zes maanden. Daarbij is ook een plan gemaakt voor de verplaatsing
van het Huis van Bewaring (HvB) uit PI Zwaag naar (vooral) het Justitieel Centrum
Schiphol. Om de verplaatsing zo eenvoudig mogelijk te laten verlopen is onder andere
een opnamestop doorgevoerd op het HvB in PI Zwaag.

In de praktijk bleek het niet mogelijk om de opnamestop op alle momenten te handhaven
waardoor er toch gedetineerden moesten instromen in PI Zwaag op de nog openstaande
afdelingen. Het transitieplan is tot nu toe in hoofdlijnen uitgevoerd zoals gepland.
Ik begrijp dat die extra instroom voor personeel en gedetineerden soms lastig en onvoorspelbaar
is. Goed overleg van leidinggevenden met en communicatie naar het personeel is hiervoor
van belang.

Vraag 4

Klopt het dat de PI Lelystad halsoverkop Huis van Bewaring-plekken heeft moeten creëren
omdat de PI Almere anders niet leeg kan stromen? Snapt u dat dit overkomt als een
chaotische situatie voor de betrokken werknemers?

Antwoord 4

In het transitieplan is opgenomen dat in Lelystad een afdeling tijdelijk is omgezet
naar Huis van Bewaring om te zorgen dat er tijdens de transitie genoeg van deze capaciteit
beschikbaar is. De transitie is een proces waarbij enige verschuiving en aanpassing
onvermijdbaar is. De veiligheid in de inrichtingen staat te allen tijde voorop.

Vraag 5

Klopt het dat persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals alarmpiepers en sleutels, wel
besteld zijn voor nieuwe medewerkers maar niet op tijd geleverd kunnen worden? Klopt
het dat medewerkers die vanuit sluitende inrichtingen overgeplaatst worden naar hun
nieuwe inrichting dus niet de juiste apparatuur (zullen) hebben om hun veiligheid
te waarborgen?

Antwoord 5

Nee, dit is niet juist. Elke medewerker beschikt over een alarmpieper en sleutels.
Tijdens de kennismakingsperiode of inwerktijd was dat incidenteel nog niet beschikbaar.
In die gevallen loopt een medewerker samen met een collega. Alle medewerkers op de
werkvloer beschikken over de benodigde beschermingsmiddelen. Waarborging van de veiligheid
staat altijd voorop.

Vraag 6

Kunt u garanderen dat medewerkers in hun nieuwe inrichting de tijd gaan krijgen om
rustig ingewerkt te worden? Hoe gaat u dit monitoren?

Antwoord 6

In het transitieplan wordt ervan uitgegaan dat voordat een afdeling met gedetineerden
wordt verplaatst naar een andere inrichting, het personeel zich daarop twee weken
van tevoren kan voorbereiden. Voor nieuwe medewerkers is een kennismakingsprogramma
voorbereid met de PI. De voortgang van de transitie wordt tweewekelijks besproken
in een transitieoverleg van alle betrokken directeuren.

Vraag 7

Klopt het dat een gedeelte van de gedetineerden uit de te sluiten inrichtingen overgeplaatst
zal worden naar de PI Schiphol? Klopt het dat de PI Schiphol nu al niet aan het recht
op arbeid voor Huis van Bewaring-gedetineerden kan voldoen, waardoor gedetineerden
dus geld krijgen voor arbeid die zij niet verrichten? Zo ja, hoe denkt u dit probleem
op te lossen?

Antwoord 7

Een deel van de gedetineerden is verplaatst naar het Justitieel Complex Schiphol.
In het Justitieel Complex Schiphol zijn geen arbeidszalen aanwezig. Van origine is
het complex een detentiecentrum voor vreemdelingenbewaring aan wie geen arbeid wordt
aangeboden. Met de uitvoering van het transitieplan komen er in JC Schiphol meer plekken
Huis van bewaring. Gedetineerden die aldaar verblijven, krijgen in JC Schiphol geen
arbeid aangeboden. Als het aanbieden van arbeid niet mogelijk is, dan is het gangbare
alternatief dat de gedetineerde in plaats van uren arbeid, uren buiten cel op de leefafdeling
verblijft (recreatie). Voor deze uren ontvangt men compensatie van gederfde inkomsten
(het basisuurloon bedraagt € 0,76). Verkend wordt of er in JC Schiphol gebouwelijke
aanpassingen doorgevoerd kunnen worden om arbeid mogelijk te maken.

Vraag 8

Wat is uw reactie op de huidige problemen in de PI Zaanstad?2

Antwoord 8

De filmbeelden uit JC Zaanstad tonen een situatie die onacceptabel is. De Dienst Justitiële
Inrichtingen heeft een aantal aanvullende maatregelen genomen. Hiervoor worden in
de komende tijd in JC Zaanstad extra spitacties en celinspecties uitgevoerd met behulp
van een vliegende brigade en scherpt de inrichting de eigen veiligheidsprocessen aan.

Vraag 9

Is de PI Zaanstad er wel klaar voor nog meer afdelingen te openen later dit jaar en
begrijpt u dat het personeel uit de te sluiten inrichtingen bezorgd is overgeplaatst
te worden om te gaan werken in deze inrichting?

Antwoord 9

Het Justitieel Complex Zaanstad is in staat om de gedetineerden te huisvesten. Daarvoor
is extra personeel nodig, bijvoorbeeld uit de te sluiten inrichtingen. In JC Zaanstad
is direct gestart met de voorbereidingen van de transitie. In augustus 2018 zijn «open
dagen» georganiseerd specifiek voor de medewerkers uit de te sluiten inrichtingen.
De opkomst tijdens deze dagen was hoog (twee keer ongeveer 80 medewerkers) en de bijeenkomsten
werden zeer gewaardeerd. De medewerkers die nu al in JC Zaanstad aan het werk zijn
gegaan, beleven de introductie en het werken in JC Zaanstad als positief. Er is een
uitgebreid introductieprogramma opgesteld. Na de introductieweken worden deze nieuwe
collega’s aan mentoren gekoppeld die de opdracht hebben gekregen om de nieuwe collega’s
in te werken. Dit inwerken gaat volgens een speciaal ontwikkeld inwerkprogramma. De
medewerkers in Zaanstad zijn hiervoor geïnstrueerd op een daarvoor georganiseerde
trainingsavond. DJI doet er alles aan om te zorgen dat nieuwe medewerkers goed worden
opgevangen.

Vraag 10

Hoe gaat u nu op de voet volgen wat er niet goed gaat in het door u ingezette proces
van sluiten van gevangenissen en welke maatregelen gaat u nemen om problemen op te
lossen en te voorkomen?

Antwoord 10

Binnen DJI vinden diverse overleggen plaats waarin de transitie wordt besproken en
waar nodig bijgesteld. Naast de lokale overleggen in de inrichting, is er een tweewekelijks
overleg met alle betrokken inrichtingen over de transitie als geheel. Daarnaast is
er een overleg over de bedrijfsmatige kant van de sluiting (huisvesting, financiën,
inventaris e.d.). Over de plaatsing van het personeel brengt de plaatsingsadviescommissie
advies uit.

Naast de hierboven genoemde overleggen is een «regietafel transitie en sluitingen»
ingesteld waarin DJI samen met het bestuursdepartement tweewekelijks de transitie
monitort en waar nodig knelpunten oplost.

https://www.telegraaf.nl/video/2667052/schokkende-video-gelekt-drugsfee…

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van de leden Buitenweg
(GroenLinks), ingezonden 12 oktober 2018 (vraagnummer 2018Z18302) en Markuszower (PVV), ingezonden 12 oktober 2018 (vraagnummer 2018Z18303).