Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van der Linde over de opmerkingen van president van De Nederlandsche Bank

Antwoord van Minister Hoekstra (Financiën) (ontvangen 17 oktober 2018)

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het interview met de president van De Nederlandsche Bank
(DNB)?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 3

Bent u het eens met zijn opmerking dat banken nog steeds te hoge rendementseisen stellen?
Zijn deze rendementseisen in uw optiek ook onrealistisch?

Bent u het eens met zijn bewering dat er nog steeds te risicovol gezocht wordt naar
rendement? Leiden deze hoge rendementseisen tot (te) risicovolle beleggingen en investeringen?

Antwoord 2 en 3

De winstgevendheid van ondernemingen wordt vaak uitgedrukt als het rendement dat een
onderneming maakt in verhouding tot het eigen vermogen waarover een onderneming beschikt.
Dit wordt ook wel Return on Equity (RoE) genoemd. In de nasleep van de crisis is het rendement op eigen vermogen van
banken gedaald.2 Dit kwam onder meer door lagere economische groei en hogere kapitaaleisen. Momenteel
bevindt Nederland zich in een periode van economische groei, waarvan ook banken profiteren.
Het herstel van de winstgevendheid van banken is ook het resultaat van het afstoten
van minder winstgevende activiteiten en het snijden in kosten. Door de risicogewogen
eisen in het kapitaaleisenraamwerk krijgen risicovolle beleggingen en investeringen
een hoger risicogewicht. Een bank die meer risicovolle activiteiten ontplooit dient
hiervoor meer eigen vermogen aan te houden als buffer voor mogelijke tegenvallers.
Het is de verantwoordelijkheid van banken om, binnen de prudentiële kaders, een gezonde
risico-rendement verhouding na te streven. Het is aan DNB, als onafhankelijke toezichthouder,
om toezicht te houden op de risico’s van individuele banken. Ik vind buffers van groot
belang voor de financiële stabiliteit. Mede door Nederlandse inzet zijn in het akkoord
van de Ecofin-raad van mei 2018 dan ook de eisen voor buffers verder aangescherpt.

Vraag 4 en 5

Wat vindt u van de suggestie om rendementseisen te begrenzen? Zijn hiervoor mogelijkheden
binnen het huidige stelsel en wat is de rol van het toezicht hierbij?

Wat is de rol van het huidige staande beleid in het tegengaan van deze risico’s?

Antwoord 4 en 5

De toezichthouder en regelgever kunnen geen maximum opleggen aan de winsten die banken
mogen behalen. Het is ook de vraag in hoeverre een maximering van de winsten helpt
bij het tegengaan van risico’s voor het systeem. Winsten kunnen ook worden ingezet
om aan kapitaaleisen te voldoen en additionele buffers aan te leggen.

In de regelgeving is wel vastgelegd dat de hoeveelheid eigen vermogen die banken dienen
aan te houden afhankelijk is van de onderliggende risico's. Ook kan de toezichthouder
aanvullende eisen opleggen aan individuele banken indien er sprake is van een verhoogd
risicoprofiel.3 Een bank die meer risicovolle activiteiten ontplooit zal daardoor meer eigen vermogen
moeten aanhouden.

Vraag 6

Kunt u ingaan op de eigen verantwoordelijkheid van de banken in het stellen van realistische
rendementseisen? Wijst u in gesprekken met de financiële sector banken op het belang
van het stellen van realistische rendementseisen, om zo niet de fouten van 2007 te
herhalen?

Antwoord 6

De hoge rendementen van voor de crisis werden onder meer veroorzaakt door het bestaan
van verkeerde prikkels in de financiële sector en het feit dat banken opereerden met
minder eigen vermogen. Deze factoren zijn sinds de crisis afgenomen of door beleid
ingeperkt. In mijn gesprekken met de banken wijs ik dan ook vooral op het belang van
het aanhouden van hoge buffers.

Vraag 7

Is de door de president van DNB beschreven trend van (te) hoge rendementseisen specifiek
Nederlands of is er een bredere trend zichtbaar?

Antwoord 7

De rendementen van Nederlandse banken zijn hoger dan in Europa. Het rendement op eigen
vermogen voor banken in de EU bedroeg 5,8% over het jaar 2017. In Nederland was dit
9,1%.4 Dit komt onder andere doordat een aantal Europese banken nog kampt met structurele
problemen rondom winstgevendheid en te hoge operationele kosten. Ook zit een aantal
Europese banken – als gevolg van economische tegenslagen – met portefeuilles die niet
goed renderen. Tot slot spelen factoren mee zoals de mate van concurrentie in de sector.

Vraag 8

Welke stappen zet en heeft het kabinet gezet om te risicovol gedrag te ontmoedigen
en de bankensector fundamenteel te versterken?

Antwoord 8

Naar aanleiding van de financiële crisis zijn belangrijke stappen gezet om de bancaire
sector weerbaarder te maken. Zo zijn de risicogewogen en ongewogen kapitaaleisen aangescherpt.5 Naast deze aanscherping hebben aandeelhouders eerder te maken met dividendrestricties.
Ook hebben aandeelhouders door de introductie van nieuwe regels eerder te maken met
bail-in. Hierdoor vallen de risico’s waar ze horen te vallen, namelijk bij de verschaffers
van kapitaal. Tegelijk wordt hiermee te risicovol gedrag ontmoedigd.