Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Ploumen en Ellemeet over het bericht dat de pro-life beweging Siriz geen objectieve informatie geeft aan zwangere vrouwen

Antwoord van Staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport), mede namens
de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ontvangen 11 oktober 2018).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Ongewenst zwanger? Chat nu!»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van de bevindingen van De Groene Amsterdammer in dit artikel?

Antwoord 2

Op het moment dat een vrouw onbedoeld zwanger is, moet ze een goed afgewogen beslissing
kunnen maken. Keuzebegeleiding kan daar bij helpen maar is niet altijd nodig. Uit
onderzoek is gebleken dat veel vrouwen zelf beslissen of met behulp van hun directe
omgeving. Een onbedoeld zwangere vrouw kan voor informatie en een gesprek terecht
bij de huisarts, bij hulpverleners van de abortusklinieken, bij de GGD-en (die samenwerken
met Fiom) of andere hulpverleners zoals Siriz.

In de afgelopen jaren is op dit beleidsterrein een bepaalde verdeling van verantwoordelijkheden
en middelen ontstaan, mede door amendementen uit de Tweede Kamer. Ik wil hier verandering
in aanbrengen, en daarom gaan we de komende jaren met een nieuwe aanpak aan de slag
om zo een goede uitvoering te geven aan de afspraken uit het regeerakkoord om onbedoelde
zwangerschappen te voorkomen en goede hulp en begeleiding te bieden als er wel sprake
is van een zwangerschap. Voor mij is het daarbij belangrijk dat alle keuzehulpgesprekken
moeten voldoen aan dezelfde kwaliteitsstandaarden. Die gaan we op korte termijn vastleggen,
zodat voor alle hulpverleners helder is waaraan ze moeten voldoen om financiering
te kunnen krijgen. Daarvoor wordt door het Ministerie van VWS gewerkt aan een zogeheten
open house constructie. Via deze constructie kunnen partijen die voldoen aan de kwaliteitscriteria
zich inschrijven en een meerjarig contract sluiten met de overheid. Dit betekent dat
vanaf 2019 alle partijen aan deze criteria moeten voldoen. Daarbij hoort wat mij betreft
ook dat het belangrijk is dat er een divers aanbod is en dat voor mensen die gebruik
maken van keuzehulp helder is vanuit welke missie en met welke doelstellingen een
organisatie werkt. Op basis van de kwaliteitseisen, voor zover die vallen onder de
reikwijdte van de Wet kwaliteit klachten en geschillen zorg, kan er ook toezicht worden
gehouden door de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) op de kwaliteit van de hulpverlening.

Ik heb u op 11 september jongstleden het plan gestuurd waarin ik samen met veldpartijen
afspraken heb gemaakt om onbedoelde zwangerschappen zoveel mogelijk te voorkomen en
goede onafhankelijke hulp en ondersteuning te bieden als er wel sprake is van een
zwangerschap. Uitgangspunt is daarbij dat vrouwen die dit overkomt zelf beslissen
en zich gesteund voelen in hun keuze. Welke keuze dat ook is.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u de gepubliceerde chatberichten waarin medewerkers van Siriz vragen
stellen als «stel dat je later als tachtigjarig omaatje terugkijkt op je leven, is
dit dan ook de meest passende beslissing geweest»? Deelt u de mening dat dit onacceptabele
sturende vragen zijn?

Antwoord 3

Als een vrouw onbedoeld zwanger raakt, dan komen er veel vragen en onzekerheden op
haar af. Zoals ik in het antwoord op vraag 2 aangaf, heeft het merendeel van de vrouwen
geen hulp nodig bij het maken van de beslissing hoe met de onbedoelde zwangerschap
om te gaan. Indien een vrouw hulp wil krijgen bij haar beslissing dan is het belangrijk
dat de hulpverlening zo neutraal mogelijk is zodat de vrouw, na een zorgvuldige afweging,
in vrijwilligheid haar besluit kan nemen. Dat organisaties die deze hulp verlenen
de diverse kanten laten zien van een mogelijk besluit is mijns inziens logisch. Tegelijkertijd
vind ik ook dat er bepaalde richtlijnen en kwaliteitscriteria moeten zijn over de
wijze waarop deze hulp verleend wordt. Hierover ga ik de komende weken met partijen
in gesprek. Zie verder mijn antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Wat vindt u van de visie en missie van Siriz waarin de organisatie onder meer stelt
«onze medewerkers hebben de overtuiging dat het ongeboren leven vanaf het begin recht
heeft om zich verder te ontwikkelen en ter wereld te komen. Siriz werkt daarom aan
een maatschappelijk klimaat waarin men de waarde van ongeboren menselijk leven erkent
en de eigen verantwoordelijkheid voor dit leven wil dragen»? Vindt u dat een organisatie
met deze kernwaarden objectieve informatie kan verstrekken aan vrouwen met een hulpvraag?

Antwoord 4

Iedere organisatie draagt bepaalde waarden met zich mee en mag zich daar wat mij betreft
ook over uitspreken. Uiteraard is daarin belangrijk dat organisaties in de communicatie
helder zijn over welke waarden zij hebben en waar zij belang aan hechten. Deze waarden
kunnen – als de onbedoeld zwangere vrouw (en haar partner) dit wenselijk vinden –
ook besproken worden. Voor vrouwen, of hun partners, moet helder zijn met welke organisatie
zij spreken of naar doorverwezen willen worden. Partijen die keuzehulpgesprekken aanbieden
moeten zich er van vergewissen dat de primaire verantwoordelijkheid en keuze voor
het uitdragen van een zwangerschap of het eventueel afbreken daarvan, ligt binnen
het wettelijke kader (Wet afbreking zwangerschap), namelijk bij de moeder van het
ongeboren kind. Daarbij heb ik in het antwoord van vraag 2 reeds aangegeven kwaliteitscriteria
te willen vastleggen voor keuzehulpgesprekken. Ik ga er vanuit dat partijen die keuzehulpgesprekken
aanbieden allemaal via dezelfde richtlijnen gaan werken in de toekomst. Dat partijen
daarbinnen verschillende waarden hanteren, hoeft de kwaliteit van het keuzegesprek
mijns inziens niet in de weg te staan. Uitgangspunt moet zijn dat de eventuele keuze
van de vrouw nooit ter discussie mag staan tijdens het gesprek en dat de waarden die
de organisatie heeft slechts als afweging meegenomen kunnen worden en bekend zijn
bij degene die hulp vraagt, maar niet sturend als doel of uitkomst van het gesprek
mogen worden gebruikt.

Vraag 5

Kunt u verklaren hoe uw uitspraken tijdens het algemeen overleg over onder andere
afbreking zwangerschap van 6 september 2018 dat Siriz objectieve informatie geeft,
zich verhouden tot de bevindingen van de Groene Amsterdammer?

Antwoord 5

Het is van belang dat organisaties die keuzehulpgesprekken bieden de vrouwen objectief
informeren over alle mogelijkheden die er zijn. Het houden van een kind, het afbreken
van een zwangerschap, het afstaan ter adoptie, zijn stuk voor stuk ingrijpende besluiten,
waarin hulpverleners kunnen ondersteunen zodat de voors en de tegens zo goed mogelijk
tegenover elkaar gezet kunnen worden. Ik ga er vanuit en vertrouw er ook op dat partijen
dit zo objectief mogelijk proberen te doen. Desalniettemin zullen er in een gesprek,
ongeacht bij welke organisatie die plaatsvindt, altijd nuances zijn die misschien
op verschillende manieren zijn te interpreteren. Daarom is het – zoals ik al eerder
zei – belangrijk om met objectieve richtlijnen en goede kwaliteitscriteria te werken.
Daarbij is het ook van belang dat bij de beller/hulpvrager helder moet zijn voor welke
waarden de organisatie staat.

Vraag 6

Deelt u de mening dat overheidsgeld nooit gebruikt mag worden om vrouwen sturende
vragen te stellen bij hulp bij ongewenste zwangerschap? Zo ja, wat betekent dit voor
de subsidie die aan Siriz wordt verstrekt? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Ik deel de mening dat de keuzevrijheid van de vrouw zelf voorop staat. Zoals ik bij
vraag 2 heb geantwoord, zullen kwaliteitscriteria worden vastgesteld op basis waarvan
partijen financiering kunnen krijgen via een open house constructie.

Vraag 7

Bent u bereid de subsidieverlening aan Siriz te herzien? Zo ja, kunt u daar bij de
aankomende begrotingsbehandeling al voorstellen voor doen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Zie mijn antwoord op vraag 2 en 6.

Vraag 8

Zijn er, naar uw mening, in de praktijk verschillen tussen Siriz en FIOM ten aanzien
van de benadering van een vrouw die ongewenst zwanger is en aangeeft voor abortus
te kiezen? Zo ja, welke? Vindt u verschillen in benadering gewenst?

Antwoord 8

Zoals ik ook in mijn antwoord op vraag 4 heb geformuleerd, draagt iedere organisatie
bepaalde waarden met zich mee. Dat het aanbod aan keuzehulpgesprekken vanuit verschillende
waarden wordt aangeboden, is juist waardevol. Uitgangspunt blijft wel het wettelijke
kader waarbinnen de hulpverlening moet plaatsvinden, en de wettelijk kaders benadrukken
de keuzevrijheid van de vrouw (en haar partner) in het maken van een keuze voor het
behouden van het kind dan wel het afbreken van de zwangerschap.

Vraag 9

Kunt u deze vragen beantwoorden vóór de behandeling van de begroting VWS 2019?

Antwoord 9

Ja.