Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Becker en Arno Rutte over het bericht 'Jongerenreis naar radicale prediker'

Antwoord van Minister Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) mede namens Minister
Grapperhaus (ontvangen 8 oktober 2018). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar
2017–2018, nr. 3146.

Vraag 1

Kent u het bericht «Jongerenreis naar radicale prediker»?1

Antwoord 1

Ja, ik ken het bericht. Het is in alle gevallen onwenselijk als Nederlandse jongeren
geënthousiasmeerd worden voor denkbeelden die haaks staan op de uitgangspunten van
de rechtsstaat, de Nederlandse wetgeving en de waarden die in Nederland worden gekoesterd.

Vraag 2 en 3

Is het waar dat moskee-organisatie Milli Görüs de afgelopen jaren tientallen jongeren
heeft meegenomen naar Turkije om hen te laten onderwijzen door een radicale imam,
die ook banden onderhoudt met een jihadistische strijdgroep en steun heeft uitgesproken
aan een Al Qaeda-leider? Zo ja, was u hier al van op de hoogte en wanneer en welke
actie heeft u ondernomen?

Kunt u onderzoeken of Milli Görüs nog steeds de reizen organiseert, wat tijdens deze
reizen wordt onderwezen en vanuit welke bronnen deze reizen zijn en/of worden gefinancierd?

Antwoord 2 en 3

Het staat maatschappelijke en religieuze organisaties vrij om buitenlandse reizen
te organiseren. Derhalve zal ik niet komen met een voorstel met maatregelen om buitenlandse
reizen te voorkomen. Uiteraard beoordeelt het Openbaar Ministerie, indien dit aan
de orde is, of er sprake is van (mogelijk) strafbaar handelen.

In reactie op het NRC-artikel heeft Milli Görüs aangegeven dat in 2014, 2015 en 2016
reizen zijn georganiseerd voor jongeren naar Turkije.2

Het kabinet vindt het onwenselijk als jongeren doelbewust geënthousiasmeerd worden
voor denkbeelden die haaks staan op de uitgangspunten van de rechtsstaat, de Nederlandse
wetgeving en de waarden die in Nederland worden gekoesterd. Het is belangrijk dat
organisaties maatregelen treffen om te voorkomen dat jongeren onder invloed komen
van predikers met dergelijke radicale boodschappen. Dit is een terugkerend onderwerp
bij de gesprekken die het Ministerie van SZW voert met organisaties.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het onwenselijk is voor de integratie en mogelijk zelfs een
risico voor de veiligheid is als Nederlanders met een Turks paspoort naar Turkije
gaan voor radicaal-islamitisch onderwijs bij een radicale prediker? Zo ja, wat gaat
u hiertegen doen?

Antwoord 4

Zoals ik onder antwoord 1 reeds aangaf, is het in alle gevallen onwenselijk als Nederlandse
jongeren, ongeacht hun afkomst, doelbewust geënthousiasmeerd worden voor denkbeelden
die haaks staan op de uitgangspunten van de rechtsstaat, de Nederlandse wetgeving
en de waarden die in Nederland worden gekoesterd. Dit zet het vreedzaam samenleven
in onze democratische rechtsstaat onder druk. Overigens zijn diensten alert op personen
die mogelijk een gevaar vormen voor de nationale veiligheid en kan worden opgetreden
wanneer er sprake is van strafbaar handelen.

Vraag 5

Is het waar dat in het kader van het kabinetsonderzoek naar verplichte transparantie
van financiering van moskee-organisaties, de financieringsbronnen van Milli Görüs
straks ook openbaar moeten worden? Zo nee, wilt u dat alsnog overwegen? Zo ja, bent
u bereid vervolgens de financiering te verbieden uit onvrije en ondemocratische landen,
en zeker voor doeleinden als een jongerenreis naar een radicale prediker?

Antwoord 5

Het conceptwetsvoorstel dat als doel heeft om meer inzicht te bieden in de financiering
van maatschappelijke en religieuze organisaties ziet op alle stichtingen, verenigingen
en kerkgenootschappen in Nederland. Ook een stichting als Milli Görüs valt hieronder.
Over de verkenning naar het verbieden van financiering uit onvrije landen wordt uw
Kamer dit najaar geïnformeerd. Op dit moment is niet bekend op welke wijze deze reizen
zijn gefinancierd.

Vraag 6

Kunt u aangeven of (deelnemers aan) de reizen in beeld zijn bij de Veiligheidsdiensten
vanwege de mogelijkheid van radicale indoctrinatie en een mogelijk risico voor de
Nederlandse veiligheid?

Antwoord 6

Indien personen of organisaties door de doelen die zij nastreven, dan wel door hun
activiteiten aanleiding geven tot het ernstige vermoeden dat dat zij een gevaar vormen
voor de nationale veiligheid, dan kan de AIVD onderzoek doen. Hierover kan geen informatie
in het openbaar gedeeld worden.

Vraag 7

Is bekend of er jongeren zijn die aan deze reizen hebben deelgenomen en later zijn
uitgereisd naar Syrië?

Antwoord 7

Er is mij geen informatie bekend waaruit blijkt dat er jongeren zijn die aan deze
reizen hebben deelgenomen en later zijn uitgereisd naar Syrië. Onderkende terugkeerders
worden bij aankomst in Nederland aangehouden, waarna het Openbaar Ministerie het strafrechtelijk
onderzoek tegen de verdachte verder ter hand neemt.

Vraag 8

Kunt u aangeven of de betreffende gemeenten waar vanuit de reizen zijn gemaakt, op
de hoogte waren en of lokale en landelijke signalen aan elkaar zijn verbonden om actie
te ondernemen? Zo ja, hoe? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 8

Het staat maatschappelijke en religieuze organisaties vrij om buitenlandse reizen
te organiseren. Dit wordt dan ook niet structureel gemonitord door de overheid. Ik
acht het ook niet nodig om gemeenten meer middelen te geven om in te grijpen. Tegelijkertijd
is de overheid alert op signalen waaruit blijkt dat personen mogelijk een gevaar vormen
voor de nationale veiligheid, en treedt op wanneer daar aanleiding voor is.

Vraag 9

Bent u bereid de reizen naar radicale predikers mee te nemen in het onderzoek dat
u doet naar het samenbrengen van landelijke en lokale informatie op een centraal punt
om met doorzettingsmacht te kunnen ingrijpen bij signalen van radicale en onvrije
invloeden, zoals in de aangenomen motie-Becker is gevraagd tijdens het recente debat
over moskeefinanciering?3

Antwoord 9

Om problematisch gedrag en ongewenste buitenlandse financiering in Nederland tegen
te gaan wordt de interdepartementale samenwerking versterkt om onder andere landelijke
en lokale informatie bijeen te brengen om gezamenlijk te kunnen acteren indien zorgwekkende
signalen zich voordoen. Een dergelijk signaal zou kunnen zijn dat jongeren doelbewust
geënthousiasmeerd worden voor denkbeelden die haaks staan op de Nederlandse normen
en waarden en de Nederlandse wetgeving. Waar nodig en mogelijk treedt de overheid
op.

Vraag 10

Bent u nog steeds van mening dat de overheid geen toezicht hoeft te houden op de imamopleiding
die Milli Görüs in Nederland wil starten omdat dit als particuliere opleiding niet
onder het hoger onderwijsbestel valt?4 Ziet u niet toch aanleiding om toezicht te houden op burgerschap en de Nederlandse
kernwaarden in de imamopleiding nu Milli Görüs tegelijkertijd banden heeft met een
radicale imam en dit soort reizen organiseert?

Antwoord 10

In Nederland staat het een ieder vrij om onderwijs aan te bieden gestoeld op een bepaalde
levensbeschouwing, zo lang dit past binnen de grenzen van de wet. Mocht in de toekomst
blijken dat Milli Görüs in haar opleiding de wettelijke grenzen overtreedt, dan kan
de overheid in actie komen. Bijvoorbeeld door middel van de driesporenaanpak die nationaal
en lokaal kan worden gehanteerd. Omdat Milli Görüs geen erkende opleiding binnen het
hoger onderwijs bestel verzorgt, heeft de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
daarbij geen taak.