Memorie van toelichting : Memorie van toelichting
36 725 XVII Wijziging van de begrotingsstaat voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp (XVII) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota)
Nr. 2
MEMORIE VAN TOELICHTING
A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL
Wetsartikelen 1 tot en met 3
De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van
artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve
ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2025 wijzigingen
aan te brengen in de begrotingsstaat voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp.
De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze
memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).
De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp, R.J. Klever
B. BEGROTINGSTOELICHTING
1. Leeswijzer
De voorliggende suppletoire begroting bevat de voorgestelde wijzigingen ten opzichte
van de Ontwerpbegroting 2025 van hoofdstuk XVII van de begroting van het Rijk.
In hoofdstuk 2 is een overzicht opgenomen met de belangrijkste mutaties op de begroting
voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp met een toelichting op de substantiële
verschillen.
Hoofdstuk 3 bevat per beleidsartikel een tabel budgettaire gevolgen van beleid. Na
de tabel «budgettaire gevolgen van beleid» wordt een toelichting op de mutaties gegeven.
Hierbij worden per artikel de mutaties die groter of gelijk zijn aan de ondergrenzen
in onderstaande staffel (tabel 1) conform de Rijksbegrotingsvoorschriften toegelicht.
De wijzigingen van de verplichtingen worden alleen toegelicht wanneer ze groter zijn
dan 10% ten opzichte van de vorige stand op artikelniveau.
Tabel 1 Ondergrenzen conform RBV
Omvang begrotingsartikel (stand ontwerpbegroting) in € miljoen
Beleidsmatige mutaties (ondergrens in € miljoen)
Technische mutaties (ondergrens in € miljoen)
< 50
1
2
=> 50 en < 200
2
4
=> 200 < 1.000
5
10
=> 1.000
10
20
Middels de extrapolatie wordt het jaar 2030 toegevoegd aan de begrotingshorizon. Hierdoor
bevat het jaar 2030 (t+5) in de tabellen «Budgettaire gevolgen van beleid» onder de
beleidsartikelen zowel de mutaties uit deze eerste suppletoire begroting als een extrapolatie
van de jaarbedragen.
2. Beleid
2.1. Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties
In dit wetsvoorstel is een aantal begrotingswijzigingen opgenomen die per saldo leiden
tot een verhoging van de geraamde uitgaven op de begroting voor Buitenlandse Handel
en Ontwikkelingshulp (XVII) met EUR 55,7 miljoen. De stand van de geraamde ontvangsten
blijft bij eerste suppletoire begroting gelijk.
De belangrijkste uitgavenmutaties bij eerste suppletoire begroting worden in onderstaande
tabel weergegeven en toegelicht. De uitgebreide toelichtingen zijn per beleidsartikel
opgenomen in hoofdstuk 3.
Tabel 2 Belangrijkste suppletoire uitgavenmutaties 2025 (Eerste suppletoire begroting)
(bedragen x € 1.000)
Artikelnummer
Uitgaven 2025
Uitgaven 2026
Uitgaven 2027
Uitgaven 2028
Uitgaven 2029
Uitgaven 2030
Vastgestelde begroting 2025
3.597.261
3.118.787
3.122.732
3.609.749
3.922.363
Belangrijkste suppletoire mutaties
1) Intensivering Handel en economie (beleidsbrief)
1.3
5.095
5.117
5.147
5.171
5.171
2) Intensivering Voedselzekerheid (beleidsbrief)
2.1
52.532
64.838
81.894
95.000
95.000
3) Intensivering Watermanagement (beleidsbrief)
2.2
89.029
109.883
138.789
161.000
161.000
4) Extensivering Klimaat (beleidsbrief)
2.3
– 117.000
– 142.000
– 183.000
– 213.000
– 213.000
5) Extensivering Vrouwenrechten en gendergelijkheid (beleidsbrief)
3.2
– 34.533
– 36.908
– 42.460
– 45.978
– 45.978
6) Nieuw beleidskader maatschappelijk middenveld (beleidsbrief)
3.3
– 33.716
– 58.459
– 78.492
– 94.195
– 94.195
7) Extensivering Onderwijs (beleidsbrief)
3.4
– 47.453
– 50.277
– 56.315
– 60.980
– 60.980
8) Intensivering Humanitaire hulp (beleidsbrief)
4.1
22.119
27.300
34.482
40.000
40.000
9) Intensivering Migratie (beleidsbrief)
4.2
52.532
64.838
81.894
95.000
95.000
10) Intensivering Veiligheid en stabiliteit (beleidsbrief)
4.3
41.473
51.188
64.653
75.000
75.000
11) Extensivering Multilaterale samenwerking (beleidsbrief)
5.1
– 28.027
– 34.061
– 44.590
– 52.923
– 52.923
12) Lagere raming asieluitgaven
5.4
200.000
200.000
400.408
203.000
140.000
140.000
13) Intensivering Handel en economie (vanuit 5.4)
1.3
10.000
45.000
45.000
14) Intensivering Humanitaire hulp (vanuit 5.4)
4.1
43.000
43.000
15) Intensivering Migratie (vanuit 5.4)
4.2
40.358
40.358
16) Intensivering Migratiepartnerschappen (in samenwerking met AenM)
4.2
20.000
35.000
44.000
44.000
44.000
44.000
17) Intensivering Veiligheid en stabiliteit (vanuit 5.4)
4.3
45.000
45.000
18) Oekraïne UPF 2
1.3
17.000
10.000
4.000
1.500
19) Oekraïne
5.3
252.000
20) Bijstelling economische groei t.o.v. MEV
5.4
113.874
81.716
113.958
129.694
328.990
21) Taakstelling LPB
5.4
– 48.884
– 49.766
– 37.091
– 37.832
– 40.485
– 40.485
22) EU-toerekening aan ODA
5.4
– 61.000
– 61.000
– 61.000
– 61.000
– 61.000
– 61.000
23) Extrapolatie
3.923.228
24) Overige mutaties
div.
– 81.453
– 187.609
– 237.307
– 64.873
– 161.960
– 231.133
Stand 1e suppletoire begroting 2025
3.652.924
3.606.695
3.492.275
3.810.504
3.976.707
4.107.695
Toelichting
1–11) Het uitgavenbudget in 2026 en verder voor de verschillende subartikelen is bijgesteld
conform de beleidsbrief Ontwikkelingshulp (Kamerstuk 36 180 nr. 133). Voor de intensiveringen heeft uw Kamer de onderbouwing conform de werkwijze Beleidskeuzes
uitgelegd (CW3.1) ontvangen in de Kamerstukken 36 180 nr. 134 en 36 180 nr. 136.
12) Het budget stijgt in 2025 en 2026 met cumulatief circa EUR 1,3 miljard vanwege de
neerwaartse bijstelling van de raming voor asieluitgaven op de begroting van Asiel
en Migratie. Dit budget wordt middels een kasschuif verdeeld over de jaren 2025 t/m
2030.
13–17) Ontstane ruimte op artikel 5.4 vanwege de neerwaartse bijstelling van de raming voor
asieluitgaven op de begroting van Asiel en Migratie wordt ingezet voor de belangen
handel en economie, veiligheid en stabiliteit en migratie. Ook wordt ontstane ruimte
ingezet voor humanitaire hulp gezien crises wereldwijd. Deze inzet valt onder de CW3.1-kaders
zoals uiteengezet in de Kamerstukken 36 180 nr. 134 en 36 180 nr. 136.
18) De UPF2 middelen die in 2024 niet zijn uitgegeven, worden bij deze suppletoire begroting
overgeheveld naar artikel 1.3 en worden verdeeld over de jaren 2025 t/m 2028.
19) Het kabinet heeft voor 2026 additionele middelen voor niet-militaire steun aan Oekraïne
beschikbaar gesteld.
20) Het totale ODA-budget stijgt cumulatief met EUR 768 miljoen in de jaren 2026 t/m 2030
vanwege koppeling van het ODA-budget aan de groei van het Bruto Nationaal Inkomen.
21) Daarnaast daalt het totale ODA-budget met cumulatief circa EUR 255 miljoen binnen
de begrotingshorizon vanwege een Rijksbrede taakstelling op loon- en prijsbijstellingen.
22) De Nederlandse EU-afdrachten zijn voor een gedeelte toerekenbaar aan ODA. Dit percentage
is als onderdeel van de Voorjaarsbesluitvorming geactualiseerd, waardoor EUR 61 miljoen
per jaar extra onder het bestaande ODA-plafond moet worden ingepast. Dit leidt tot
een verlaging van de buffer op artikel 5.4 van EUR 61 miljoen per jaar structureel.
23) Conform reguliere systematiek is het jaar 2030 aan de begrotingshorizon toegevoegd.
Tabel 3 Belangrijkste suppletoire ontvangstenmutaties 2025 (Eerste suppletoire begroting)
(bedragen x € 1.000)
Artikelnummer
Ontvangsten 2025
Ontvangsten 2026
Ontvangsten 2027
Ontvangsten 2028
Ontvangsten 2029
Ontvangsten 2030
Vastgestelde begroting 2025
53.225
48.354
44.749
42.908
41.922
Belangrijkste suppletoire mutaties
1) Extrapolatie
div.
41.919
Stand 1e suppletoire begroting 2025
53.225
48.354
44.749
42.908
41.922
41.919
3. Beleidsartikelen
Artikel 1: Duurzame economische ontwikkeling, handel en investeringen
Budgettaire gevolgen van beleid
In aansluiting op de ontwerpbegrotingen en de Voorjaarsnota worden vanaf 2024 ook
de mutaties voor het jaar t+5 opgenomen in de tabel budgettaire gevolgen van beleid
van de 1ste suppletoire begrotingen. Dit betreft de extrapolatie van de begroting
– het toevoegen van het jaar t+5 – en vervolgens de mutaties tot en met t+5 die tijdens
de voorjaarsbesluitvorming zijn verwerkt.
Tabel 4 Budgettaire gevolgen van beleid art. 1 Duurzame economische ontwikkeling,handel
en investeringen (Eerste suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
Ontwerpbegroting t (1)
Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)
Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)
Mutaties 1e suppletoire begroting (4)
Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Mutatie 2028
Mutatie 2029
Mutatie 2030
Art.
Verplichtingen
379.145
0
379.145
34.569
413.714
48.325
40.357
2.670
2.713
436.663
Uitgaven
536.817
0
536.817
10.069
546.886
62.225
55.507
8.070
6.613
644.335
1.1
Duurzaam handels- en investeringssysteem, inclusief MVO
32.130
0
32.130
400
32.530
400
0
0
0
37.712
Subsidies (regelingen)
13.558
0
13.558
500
14.058
– 1.000
– 1.000
– 1.000
– 1.000
22.275
MVO en beleidsondersteuning (ODA)
9.305
0
9.305
500
9.805
– 1.000
– 1.000
– 1.000
– 1.000
13.383
MVO en beleidsondersteuning (non-ODA)
4.253
0
4.253
0
4.253
0
0
0
0
8.892
Opdrachten
2.231
0
2.231
0
2.231
0
0
0
0
2.294
MVO en beleidsondersteuning (non-ODA)
2.231
0
2.231
0
2.231
0
0
0
0
2.294
Bijdrage aan agentschappen
1.716
0
1.716
1.000
2.716
1.000
1.000
1.000
1.000
3.300
Rijksdienst voor ondernemend Nederland
1.716
0
1.716
1.000
2.716
1.000
1.000
1.000
1.000
3.300
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
14.625
0
14.625
– 1.100
13.525
400
0
0
0
9.843
MVO en beleidsondersteuning (ODA)
8.430
0
8.430
– 1.500
6.930
0
0
0
0
3.648
Contributies internationaal ondernemen (non-ODA)
6.195
0
6.195
400
6.595
400
0
0
0
6.195
1.2
Versterkte Nederlandse Handels- en Investeringspositie
105.176
0
105.176
3.153
108.329
2.214
1.874
1.907
1.926
97.218
Subsidies (regelingen)
30.781
0
30.781
0
30.781
0
0
0
0
30.781
Programma's internationaal ondernemen
10.000
0
10.000
0
10.000
0
0
0
0
10.000
Versterking concurrentiepositie Nederland
6.502
0
6.502
0
6.502
0
0
0
0
6.502
Invest Internationaal
9.780
0
9.780
0
9.780
0
0
0
0
9.780
Dutch Trade and Investment Fund
4.499
0
4.499
0
4.499
0
0
0
0
4.499
Garanties
1.500
0
1.500
3.000
4.500
3.000
3.000
3.000
3.000
4.500
Dutch Trade and Investment Fund
1.500
0
1.500
3.000
4.500
3.000
3.000
3.000
3.000
4.500
Opdrachten
24.655
0
24.655
– 2.400
22.255
– 3.000
– 3.000
– 3.000
– 3.000
11.752
Programma's internationaal ondernemen
10.566
0
10.566
0
10.566
0
0
0
0
10.566
Dutch Trade and Investment Fund
4.186
0
4.186
– 3.000
1.186
– 3.000
– 3.000
– 3.000
– 3.000
1.186
Wereldtentoonstelling
9.903
0
9.903
600
10.503
0
0
0
0
0
Bijdrage aan agentschappen
48.240
0
48.240
2.553
50.793
2.214
1.874
1.907
1.926
50.185
Rijksdienst voor ondernemend Nederland
48.240
0
48.240
2.553
50.793
2.214
1.874
1.907
1.926
50.185
1.3
Versterkte private sector en arbeidsmarkt in ontwikkelingslanden
399.511
0
399.511
6.516
406.027
59.611
53.633
6.163
4.687
509.405
Subsidies (regelingen)
127.543
0
127.543
12.321
139.864
6.845
– 1.133
– 1.603
– 3.079
177.928
Marktontwikkeling en markttoegang
12.362
0
12.362
25.418
37.780
15.845
7.867
7.397
5.921
25.971
Economic governance and institutions
3.153
0
3.153
10.000
13.153
0
0
0
0
22.400
Financiële sector ontwikkeling
36.809
0
36.809
– 16.200
20.609
0
0
0
0
52.757
Infrastructuurontwikkeling
22.380
0
22.380
0
22.380
0
0
0
0
24.100
Duurzame productie en handel
35.504
0
35.504
0
35.504
0
0
0
0
49.700
(Jeugd)werkgelegenheid
9.000
0
9.000
– 8.000
1.000
– 9.000
– 9.000
– 9.000
– 9.000
0
Nexus onderwijs en werk
2.685
0
2.685
203
2.888
0
0
0
0
0
Lokale private sector ontwikkeling
5.650
0
5.650
900
6.550
0
0
0
0
3.000
Leningen
50.000
0
50.000
– 13.800
36.200
0
0
0
0
68.161
Infrastructuurontwikkeling
10.000
0
10.000
– 3.800
6.200
0
0
0
0
10.000
Financiële sector ontwikkeling
40.000
0
40.000
– 10.000
30.000
0
0
0
0
58.161
Garanties
10.000
0
10.000
0
10.000
0
0
0
0
10.000
Financiële sector ontwikkeling
10.000
0
10.000
0
10.000
0
0
0
0
10.000
Opdrachten
61.800
0
61.800
8.000
69.800
9.000
9.000
9.000
9.000
72.350
Marktontwikkeling en markttoegang
12.000
0
12.000
0
12.000
0
0
0
0
12.000
Economic governance and institutions
17.000
0
17.000
0
17.000
0
0
0
0
17.000
Financiële sector ontwikkeling
1.000
0
1.000
0
1.000
0
0
0
0
1.000
Infrastructuurontwikkeling
1.750
0
1.750
8.000
9.750
9.000
9.000
9.000
9.000
10.750
(Jeugd)werkgelegenheid
30.050
0
30.050
0
30.050
0
0
0
0
31.600
Bijdrage aan agentschappen
26.000
0
26.000
– 484
25.516
– 484
– 484
– 484
– 484
25.516
Rijksdienst voor ondernemend Nederland
26.000
0
26.000
– 484
25.516
– 484
– 484
– 484
– 484
25.516
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
124.168
0
124.168
– 9.521
114.647
– 750
1.250
– 750
– 750
155.450
International Labour Organisation
5.700
0
5.700
100
5.800
100
100
100
100
5.800
Lokale private sector ontwikkeling
38.860
0
38.860
– 1.900
36.960
– 1.000
– 1.000
– 1.000
– 1.000
34.150
Marktontwikkeling en markttoegang
11.109
0
11.109
– 3.000
8.109
0
0
0
0
18.600
Partnershipprogramma ILO
6.450
0
6.450
– 1.850
4.600
– 1.850
150
– 1.850
– 1.850
4.600
Economic governance and institutions
6.000
0
6.000
0
6.000
0
0
0
0
6.000
Financiële sector ontwikkeling
16.000
0
16.000
0
16.000
0
0
0
0
16.000
Infrastructuurontwikkeling
31.909
0
31.909
0
31.909
0
0
0
0
68.300
Nexus onderwijs en werk
8.140
0
8.140
– 4.871
3.269
0
0
0
0
0
Duurzame productie en handel
0
0
0
2.000
2.000
2.000
2.000
2.000
2.000
2.000
Nog te verdelen
0
0
0
10.000
10.000
45.000
45.000
0
0
0
Nog te verdelen
0
0
0
10.000
10.000
45.000
45.000
0
0
0
Ontvangsten
14.000
0
14.000
0
14.000
0
0
0
0
14.000
Tabel 5 Uitsplitsing ontvangsten voor beleid art. 1 Duurzame economische ontwikkeling,handel
en investeringen (Eerste suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
Ontwerpbegroting t (1)
Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)
Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)
Mutaties 1e suppletoire begroting (4)
Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Mutatie 2028
Mutatie 2029
Mutatie 2030
Art.
Ontvangsten
14.000
0
14.000
0
14.000
0
0
0
0
14.000
1.10
Duurzame economische ontwikkeling, handel en investeringen
7.000
0
7.000
0
7.000
0
0
0
0
7.000
Duurzame economische ontwikkeling, handel en investeringen
7.000
0
7.000
0
7.000
0
0
0
0
7.000
Duurzame economische ontwikkeling, handel en investeringen
7.000
0
7.000
0
7.000
0
0
0
0
7.000
1.30
Ontvangsten DGGF
7.000
0
7.000
0
7.000
0
0
0
0
7.000
Ontvangsten DGGF
7.000
0
7.000
0
7.000
0
0
0
0
7.000
Ontvangsten DGGF
7.000
0
7.000
0
7.000
0
0
0
0
7.000
Tabel 6 Uitsplitsing verplichtingen voor beleid art. 1 Duurzame economische ontwikkeling,handel
en investeringen (Eerste suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
Stand ontwerp begroting
Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB
Vastgestelde begroting
Mutaties 1e suppletoire begroting
Stand 1e suppletoire begroting
Mutaties 1e suppletoire begroting
Mutaties 1e suppletoire begroting
Mutaties 1e suppletoire begroting
Mutaties 1e suppletoire begroting
2025
2025
2025
2025
2025
2026
2027
2028
2029
(1)
(2)
(3)=(1+2)
(4)
(5)=(3+4)
Verplichtingen
379.145
0
379.145
34.569
413.714
48.325
40.357
2.670
2.713
garantieverplichtingen
129.000
0
129.000
0
129.000
0
0
0
0
overige verplichtingen
250.145
0
250.145
34.569
284.714
48.325
40.357
2.670
2.713
Toelichting
Verplichtingen
Het verplichtingenbudget van artikel 1 stijgt ten opzichte van de vastgestelde begroting.
De stijging komt doordat in 2025 verplichtingen worden aangegaan in het kader van
de Ukraine Partnership Facility (UPF) 2. De subsidieregeling UPF 2 ondersteunt Nederlandse
en internationale bedrijven en maatschappelijke organisaties die willen werken aan
wederopbouw in en duurzaam herstel van de Oekraïense economie en samenleving.
Uitgaven
De uitgaven voor 2025 op artikel 1 Duurzame economische ontwikkeling, handel en investeringen
zijn voor 95% juridisch verplicht.
Artikelonderdeel 1.2
Het uitgavenbudget op artikel 1.2 stijgt in 2025 met EUR 3,2 miljoen. Het budget stijgt
in het kader van RVO-uitvoeringskosten.
Artikelonderdeel 1.3
Het uitgavenbudget op artikel 1.3 stijgt in 2025 met EUR 6,5 miljoen. Het betreft
een intensivering van EUR 10 miljoen in 2025 en EUR 45 miljoen in 2026 en 2027 ten
behoeve van inzet gericht op handel. Deze uitgaven worden gedekt uit artikel 5.4,
waar ruimte ontstond vanwege een bijgestelde raming voor de asieluitgaven. Daarnaast
worden de UPF2 middelen die in 2024 niet zijn uitgegeven overgeheveld naar artikel
1.3. Verder wordt vanuit artikel 1.3 EUR 20 miljoen overgeheveld naar artikel 4.3
ten behoeve van wederopbouw voor o.a. Gaza. Zoals beschreven in de Tweede suppletoire
begroting 2024 zijn de gereserveerde middelen voor wederopbouw van o.a. Gaza in 2024
niet tot besteding gekomen, dit bedrag wordt in 2025 opnieuw gereserveerd voor dit
doel.
Ook wordt bij de Eerste suppletoire begroting invulling gegeven aan amendement Bontenbal
(Kamerstuk 36 600 XVII, nr. 52). Met amendement Bontenbal is dekking gevonden voor het maatregelenpakket voor de
OCW-begroting. In de grondslag voor de dekking van het amendement zijn naast het apparaat
op de BZ-begroting ook de uitvoeringskosten op de BHO-begroting aangeslagen.
Verder stijgt het uitgavenbudget op artikel 1.3 vanaf 2026 als gevolg van de beleidskeuzes
uit de beleidsbrief Ontwikkelingshulp (Kamerstuk 36 180 nr. 133).
Artikel 2: Duurzame ontwikkeling, voedselzekerheid, water en klimaat
Budgettaire gevolgen van beleid
In aansluiting op de ontwerpbegrotingen en de Voorjaarsnota worden vanaf 2024 ook
de mutaties voor het jaar t+5 opgenomen in de tabel budgettaire gevolgen van beleid
van de 1ste suppletoire begrotingen. Dit betreft de extrapolatie van de begroting
– het toevoegen van het jaar t+5 – en vervolgens de mutaties tot en met t+5 die tijdens
de voorjaarsbesluitvorming zijn verwerkt.
Tabel 7 Budgettaire gevolgen van beleid art. 2 Duurzame ontwikkeling, voedselzekerheid,
water en klimaat (Eerste suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
Ontwerpbegroting t (1)
Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)
Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)
Mutaties 1e suppletoire begroting (4)
Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Mutatie 2028
Mutatie 2029
Mutatie 2030
Art.
Verplichtingen
906.951
0
906.951
193.313
1.100.264
– 19.653
– 41.051
– 49.709
– 119.125
687.057
Uitgaven
908.803
0
908.803
2.424
911.227
24.023
34.845
35.245
40.562
1.041.909
2.1
Voedselzekerheid
358.536
0
358.536
3.355
361.891
53.125
68.193
81.894
95.000
480.164
Subsidies (regelingen)
117.315
0
117.315
12.899
130.214
1.700
0
7.000
15.000
97.363
Realiseren ecologische houdbare voedselsystemen
12.000
0
12.000
0
12.000
0
0
0
0
20.000
Bevorderen inclusieve, duurzame groei in de agrarische sector
21.250
0
21.250
0
21.250
0
0
7.000
15.000
30.363
Kennis & capaciteitsopbouw ten behoeve van voedselzekerheid
3.000
0
3.000
0
3.000
0
0
0
0
3.000
Uitbannen huidige honger en voeding
16.000
0
16.000
0
16.000
0
0
0
0
12.000
Voedselzekerheid
65.065
0
65.065
12.899
77.964
1.700
0
0
0
32.000
Opdrachten
11.000
0
11.000
0
11.000
0
0
0
0
11.500
Kennis & capaciteitsopbouw ten behoeve van voedselzekerheid
10.000
0
10.000
0
10.000
0
0
0
0
10.000
Realiseren ecologische houdbare voedselsystemen
1.000
0
1.000
0
1.000
0
0
0
0
1.500
Bijdrage aan agentschappen
3.735
0
3.735
0
3.735
0
0
0
0
3.795
Rijksdienst voor ondernemend Nederland
3.735
0
3.735
0
3.735
0
0
0
0
3.795
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
226.486
0
226.486
– 9.544
216.942
51.425
68.193
74.894
80.000
367.506
Voedselzekerheid
120.270
0
120.270
– 9.049
111.221
10.000
15.000
10.000
8.000
166.400
Realiseren ecologische houdbare voedselsystemen
11.000
0
11.000
6.000
17.000
15.000
17.838
12.000
10.500
42.500
Bevorderen inclusieve, duurzame groei in de agrarische sector
60.149
0
60.149
– 10.495
49.654
20.593
17.355
17.594
27.200
75.306
Kennis & capaciteitsopbouw ten behoeve van voedselzekerheid
24.000
0
24.000
4.000
28.000
5.000
7.000
15.300
18.300
45.300
Uitbannen huidige honger en voeding
11.067
0
11.067
0
11.067
832
11.000
20.000
16.000
38.000
Nog te verdelen
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Nog te verdelen
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2.2
Water
170.330
0
170.330
– 438
169.892
88.391
109.145
136.851
159.062
362.174
Subsidies (regelingen)
44.887
0
44.887
9.744
54.631
51.761
72.550
92.792
110.705
171.552
Waterbeheer
27.960
0
27.960
9.697
37.657
43.338
62.863
79.522
93.993
103.148
Drinkwater en sanitatie
16.927
0
16.927
47
16.974
8.423
9.687
13.270
16.712
68.404
Opdrachten
3.200
0
3.200
– 690
2.510
– 250
90
– 1.020
– 2.378
0
Waterbeheer
3.200
0
3.200
– 690
2.510
– 250
90
– 1.020
– 2.378
0
Bijdrage aan agentschappen
1.829
0
1.829
241
2.070
5.465
6.179
8.571
10.292
11.263
Rijksdienst voor ondernemend Nederland
1.829
0
1.829
241
2.070
5.465
6.179
8.571
10.292
11.263
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
120.414
0
120.414
– 9.733
110.681
31.415
30.326
36.508
40.443
179.359
Waterbeheer
74.350
0
74.350
– 8.154
66.196
21.291
18.343
19.362
20.375
94.865
Drinkwater en sanitatie
46.064
0
46.064
– 1.579
44.485
10.124
11.983
17.146
20.068
84.494
2.3
Klimaat
379.937
0
379.937
– 493
379.444
– 117.493
– 142.493
– 183.500
– 213.500
199.571
Subsidies (regelingen)
141.600
0
141.600
3.550
145.150
– 52.132
– 53.359
– 59.338
– 62.384
81.016
Klimaat algemeen
32.400
0
32.400
2.125
34.525
– 13.007
– 12.359
– 12.138
– 12.384
21.016
Hernieuwbare energie
47.000
0
47.000
1.425
48.425
– 18.925
– 16.000
– 21.000
– 26.000
0
Dutch Fund for Climate and Development
10.000
0
10.000
0
10.000
0
0
0
0
0
Klimaatfonds
15.000
0
15.000
0
15.000
2.000
10.000
5.000
0
40.000
Bosbehoud
37.200
0
37.200
0
37.200
– 22.200
– 35.000
– 31.200
– 24.000
20.000
Bijdrage aan agentschappen
3.400
0
3.400
3.600
7.000
4.600
1.600
600
– 1.400
2.000
Rijksdienst voor ondernemend Nederland
3.400
0
3.400
3.600
7.000
4.600
1.600
600
– 1.400
2.000
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
234.937
0
234.937
– 7.643
227.294
– 69.961
– 90.734
– 124.762
– 149.716
116.555
Contributie IZA/IZT
358
0
358
7
365
7
7
0
0
358
Klimaatprogramma's (non-ODA)
1.265
0
1.265
0
1.265
0
0
0
0
1.555
Klimaat algemeen
14.568
0
14.568
– 650
13.918
– 2.112
1.691
403
1.179
7.500
Hernieuwbare energie
45.000
0
45.000
– 4.000
41.000
– 8.500
– 61.000
– 73.000
– 76.000
0
UNEP
8.642
0
8.642
0
8.642
0
0
– 5.000
– 5.000
2.142
Bosbehoud
12.000
0
12.000
– 3.000
9.000
– 5.200
0
– 15.000
– 15.000
15.000
Multilaterale klimaatfondsen
153.104
0
153.104
0
153.104
– 54.156
– 31.432
– 32.165
– 54.895
90.000
Nog te verdelen
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Nog te verdelen
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Ontvangsten
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Toelichting
Verplichtingen
Het verplichtingenbudget voor 2025 wordt verhoogd met EUR 193 miljoen. Doordat de
meerjarige kasbudgetten op artikelonderdeel 2.1 Voedselzekerheid en artikelonderdeel
2.2 Water worden opgehoogd conform de beleidsbrief Ontwikkelingshulp (Kamerstuk 36 180 nr. 133), worden er naar verwachting dit jaar meer meerjarige verplichtingen aangegaan. Voor
2026 en verder wordt het verplichtingenbudget per saldo verlaagd door bezuinigingen
op artikelonderdeel 2.3 Klimaat.
Uitgaven
De uitgaven voor 2025 op artikel 2 Duurzame ontwikkeling, voedselzekerheid, water
en klimaat zijn voor 97% juridisch verplicht.
Artikelonderdeel 2.1
De uitgaven op artikelonderdeel 2.1 Voedselzekerheid worden in 2025 verhoogd met EUR
3,4 miljoen. Dit betreft een overheveling vanuit artikelonderdeel 5.2 voor de bijdrage
aan International Fund for Agricultural Development (IFAD-13). Daarnaast wordt het uitgavenbudget voor 2026 en verder verhoogd conform
de beleidsbrief Ontwikkelingshulp (Kamerstuk 36 180 nr. 133).
Artikelonderdeel 2.2
Het uitgavenbudget voor 2026 en verder op artikel 2.2 Water wordt verhoogd conform
de beleidsbrief Ontwikkelingshulp.
Artikelonderdeel 2.3
Het uitgavenbudget voor 2026 en verder op artikel 2.3 Klimaat wordt verlaagd conform
de beleidsbrief Ontwikkelingshulp.
Artikel 3: Sociale vooruitgang
Budgettaire gevolgen van beleid
In aansluiting op de ontwerpbegrotingen en de Voorjaarsnota worden vanaf 2024 ook
de mutaties voor het jaar t+5 opgenomen in de tabel budgettaire gevolgen van beleid
van de 1ste suppletoire begrotingen. Dit betreft de extrapolatie van de begroting
– het toevoegen van het jaar t+5 – en vervolgens de mutaties tot en met t+5 die tijdens
de voorjaarsbesluitvorming zijn verwerkt.
Tabel 8 Budgettaire gevolgen van beleid art. 3 Sociale vooruitgang (Eerste suppletoire
begroting) (bedragen x € 1.000)
Ontwerpbegroting t (1)
Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)
Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)
Mutaties 1e suppletoire begroting (4)
Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Mutatie 2028
Mutatie 2029
Mutatie 2030
Art.
Verplichtingen
1.749.132
0
1.749.132
– 1.051.631
697.501
461.677
– 49.523
32.162
– 20.377
325.191
Uitgaven
692.989
0
692.989
522
693.511
– 113.370
– 143.506
– 175.329
– 199.215
590.201
3.1
Mondiale gezondheid en seksuele en reproductieve gezondheid en rechten
447.355
0
447.355
522
447.877
2.332
2.138
1.938
1.938
492.201
Subsidies (regelingen)
147.035
0
147.035
37.720
184.755
18.463
14.788
14.013
13.938
217.102
Mondiale gezondheid en SRGR
147.035
0
147.035
37.720
184.755
18.463
14.788
14.013
13.938
217.102
Opdrachten
17.975
0
17.975
0
17.975
7.000
7.000
7.000
7.000
24.975
Mondiale gezondheid en SRGR
17.975
0
17.975
0
17.975
7.000
7.000
7.000
7.000
24.975
Bijdrage aan agentschappen
140
0
140
0
140
0
0
0
0
100
Rijksdienst voor ondernemend Nederland
140
0
140
0
140
0
0
0
0
100
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
282.205
0
282.205
– 37.198
245.007
– 23.131
– 19.650
– 19.075
– 19.000
250.024
WHO/PAHO
7.122
0
7.122
– 5.900
1.222
1.643
833
0
0
7.122
Mondiale gezondheid en SRGR
178.681
0
178.681
– 7.433
171.248
– 19.274
– 14.983
– 13.575
– 13.500
151.000
UNFPA
60.000
0
60.000
0
60.000
0
0
0
0
60.000
UNAIDS
23.000
0
23.000
– 23.000
0
– 5.000
– 5.000
– 5.000
– 5.000
18.000
Partnershipprogramma WHO
13.402
0
13.402
– 5.365
8.037
– 5.000
– 5.000
– 5.000
– 5.000
9.402
UNICEF
0
0
0
4.500
4.500
4.500
4.500
4.500
4.500
4.500
Nog te verdelen
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Nog te verdelen
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3.2
Vrouwenrechten en gendergelijkheid
39.358
0
39.358
0
39.358
– 34.533
– 36.908
– 42.460
– 45.978
0
Subsidies (regelingen)
25.858
0
25.858
470
26.328
– 29.398
– 31.143
– 36.460
– 39.978
0
Vrouwenrechten
25.858
0
25.858
470
26.328
– 29.398
– 31.143
– 36.460
– 39.978
0
Opdrachten
0
0
0
100
100
0
0
0
0
0
Vrouwenrechten
0
0
0
100
100
0
0
0
0
0
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
13.500
0
13.500
– 570
12.930
– 5.135
– 5.765
– 6.000
– 6.000
0
Vrouwenrechten
7.500
0
7.500
– 570
6.930
865
235
0
0
0
UNWOMEN
6.000
0
6.000
0
6.000
– 6.000
– 6.000
– 6.000
– 6.000
0
Nog te verdelen
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Nog te verdelen
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3.3
Maatschappelijk middenveld
154.074
0
154.074
0
154.074
– 33.716
– 58.459
– 78.492
– 94.195
98.000
Subsidies (regelingen)
137.656
0
137.656
2.241
139.897
– 34.160
– 58.564
– 78.497
– 94.195
95.850
Versterking maatschappelijk middenveld
137.656
0
137.656
2.241
139.897
– 34.160
– 58.564
– 78.497
– 94.195
95.850
Opdrachten
7.291
0
7.291
0
7.291
0
0
0
0
2.000
Versterking maatschappelijk middenveld
6.000
0
6.000
0
6.000
0
0
0
0
2.000
Versterking maatschappelijk middenveld Monitoringsfonds
1.291
0
1.291
0
1.291
0
0
0
0
0
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
9.127
0
9.127
– 2.241
6.886
444
105
5
0
150
Versterking maatschappelijk middenveld
9.127
0
9.127
– 2.241
6.886
444
105
5
0
150
Nog te verdelen
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Nog te verdelen
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3.4
Onderwijs
52.202
0
52.202
0
52.202
– 47.453
– 50.277
– 56.315
– 60.980
0
Subsidies (regelingen)
1.500
0
1.500
1.500
3.000
– 1.200
0
0
0
0
Onderzoeksprogramma's
1.500
0
1.500
1.500
3.000
– 1.200
0
0
0
0
Opdrachten
50.702
0
50.702
– 3.624
47.078
– 46.268
– 50.277
– 56.315
– 60.980
0
Onderwijs
200
0
200
187
387
0
– 100
– 100
– 100
0
Onderzoeksprogramma's
1.500
0
1.500
– 1.500
0
– 1.500
– 1.500
– 1.500
– 1.500
0
Hoger Onderwijs
49.002
0
49.002
– 2.311
46.691
– 44.768
– 48.677
– 54.715
– 59.380
0
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
0
0
0
2.124
2.124
15
0
0
0
0
Onderwijs
0
0
0
2.124
2.124
15
0
0
0
0
Ontvangsten
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Toelichting
Verplichtingen
De totale verplichtingen voor 2025 nemen af met EUR 1 miljard ten opzichte van de
vastgestelde begroting 2025. Dit wordt met name veroorzaakt doordat de committeringen
voor het nieuwe beleidskader voor het maatschappelijk middenveld oorspronkelijk gepland
stonden in 2025, maar zijn verschoven naar 2026. Zoals medegedeeld in de Kamerbrief
Toekomst samenwerking met maatschappelijke organisaties in ontwikkelingshulp (Kamerstuk
36 600 XVII, nr. 13) wordt er bezuinigd op de samenwerking met het maatschappelijke middenveld. Derhalve
nemen de verplichtingen in 2025 af met EUR 901 miljoen en wordt de verplichtingenraming
in 2026 met een lager bedrag (EUR 515 miljoen) verhoogd. Daarnaast wordt het verplichtingenbudget
in 2025 verder verlaagd door de bezuinigingen op artikelonderdeel 3.2 Vrouwenrechten
en gendergelijkheid conform de beleidsbrief Ontwikkelingshulp (Kamerstuk 36 180 nr. 133).
Uitgaven
De uitgaven voor 2025 op artikel 3 Sociale vooruitgang zijn voor 79% juridisch verplicht.
Artikelonderdeel 3.2
Zoals gemeld in de beleidsbrief Ontwikkelingshulp (Kamerstuk 36 180 nr. 133) wordt er gestopt met projecten die uitsluitend gericht zijn op gendergelijkheid
en financiële steun wordt afgebouwd. De uitgaven op artikelonderdeel 3.2 zullen daarom
vanaf 2026 afnemen.
Artikelonderdeel 3.3
De geplande omvang van het nieuwe beleidskader voor het maatschappelijke middenveld
is bijgesteld. Daarom nemen de voorziene uitgaven af vanaf 2026. Voor dit beleidskader
en bijhorende mutatie ontvangt het parlement te zijner tijd en conform de werkwijze
«Beleidskeuzes uitgelegd» onderbouwing van toetsing aan de Comptabiliteitswet 3.1.
Artikelonderdeel 3.4
Zoals gemeld in de beleidsbrief Ontwikkelingshulp (Kamerstuk 36 180 nr. 133) wordt er gestopt met projecten gericht op beroeps- en hoger onderwijs en financiële
steun wordt afgebouwd. De uitgaven op artikelonderdeel 3.4 zullen daarom vanaf 2026
afnemen.
Artikel 4: Vrede, veiligheid en duurzame ontwikkeling
Budgettaire gevolgen van beleid
Tabel 9 Budgettaire gevolgen van beleid art. 4 Vrede, veiligheid en duurzame ontwikkeling
(Eerste suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
Ontwerpbegroting t (1)
Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)
Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)
Mutaties 1e suppletoire begroting (4)
Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Mutatie 2028
Mutatie 2029
Mutatie 2030
Art.
Verplichtingen
369.343
0
369.343
179.000
548.343
499.831
190.346
318.653
313.960
998.016
Uitgaven
951.204
0
951.204
38.500
989.704
278.182
314.484
225.029
254.000
1.229.323
4.1
Humanitaire Hulp
473.901
0
473.901
– 1.500
472.401
63.819
69.100
34.482
40.000
496.057
Subsidies (regelingen)
122.000
0
122.000
14.000
136.000
– 7.000
0
0
0
122.000
Noodhulpprogramma's
122.000
0
122.000
14.000
136.000
– 7.000
0
0
0
122.000
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
351.901
0
351.901
– 15.500
336.401
27.819
26.100
34.482
40.000
374.057
Noodhulpprogramma's
236.884
4.000
240.884
– 15.500
225.384
28.819
35.100
35.482
41.000
289.040
Noodhulpprogramma's non-ODA
1.017
0
1.017
0
1.017
0
0
0
0
1.017
UNHCR
35.000
0
35.000
0
35.000
– 6.000
– 8.000
– 6.000
– 6.000
20.000
UNRWA
19.000
– 4.000
15.000
0
15.000
0
0
0
0
14.000
Wereldvoedselprogramma
60.000
0
60.000
0
60.000
5.000
– 1.000
5.000
5.000
50.000
Nog te verdelen
0
0
0
0
0
43.000
43.000
0
0
0
Nog te verdelen
0
0
0
0
0
43.000
43.000
0
0
0
4.2
Opvang en bescherming in de regio en migratiesamenwerking
297.015
0
297.015
20.000
317.015
127.890
149.196
125.894
139.000
452.010
Subsidies (regelingen)
15.500
0
15.500
– 600
14.900
650
0
0
0
13.000
Opvang in de regio
12.500
0
12.500
– 600
11.900
650
0
0
0
10.000
Migratie en ontwikkeling
3.000
0
3.000
0
3.000
0
0
0
0
3.000
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
281.515
0
281.515
20.600
302.115
86.882
108.838
125.894
139.000
439.010
Opvang in de regio
230.515
0
230.515
600
231.115
42.882
51.838
67.894
80.000
331.010
Migratie en ontwikkeling
51.000
0
51.000
20.000
71.000
44.000
57.000
58.000
59.000
108.000
Nog te verdelen
0
0
0
0
0
40.358
40.358
0
0
0
Nog te verdelen
0
0
0
0
0
40.358
40.358
0
0
0
4.3
Veiligheid en Rechtstaatontwikkeling
180.288
0
180.288
20.000
200.288
86.473
96.188
64.653
75.000
281.256
Subsidies (regelingen)
53.709
0
53.709
0
53.709
20.658
25.450
32.253
37.400
103.371
Legitieme stabiliteit
10.092
0
10.092
0
10.092
3.100
3.850
4.900
5.600
22.350
Inclusieve vredes- en politieke processen
11.927
0
11.927
0
11.927
2.500
3.100
3.900
4.500
16.000
Functionerende rechtsorde
31.690
0
31.690
0
31.690
15.058
18.500
23.453
27.300
65.021
Opdrachten
1.376
0
1.376
0
1.376
0
0
0
0
1.325
Inclusieve vredes- en politieke processen
1.376
0
1.376
0
1.376
0
0
0
0
1.325
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
125.203
0
125.203
20.000
145.203
20.815
25.738
32.400
37.600
176.560
Legitieme stabiliteit
3.000
0
3.000
20.000
23.000
3.100
3.850
4.900
5.600
16.200
Functionerende rechtsorde
90.108
0
90.108
0
90.108
7.764
9.588
12.000
14.000
105.055
Inclusieve vredes- en politieke processen
32.095
0
32.095
0
32.095
9.951
12.300
15.500
18.000
55.305
Nog te verdelen
0
0
0
0
0
45.000
45.000
0
0
0
Nog te verdelen
0
0
0
0
0
45.000
45.000
0
0
0
Ontvangsten
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Toelichting
Verplichtingen
Het verplichtingenbudget voor 2025 wordt verhoogd met EUR 179 miljoen. Doordat de
meerjarige kasbudgetten op artikel 4 worden opgehoogd conform de beleidsbrief Ontwikkelingshulp
(Kamerstuk 36 180 nr. 133), worden er dit jaar meer meerjarige verplichtingen aangegaan.
Uitgaven
De uitgaven voor 2025 op artikel 4 Vrede, veiligheid en duurzame ontwikkeling zijn
voor 85% juridisch verplicht.
Artikelonderdeel 4.1
Het uitgavenbudget voor 2025 op artikel 4.1 Humanitaire hulp wordt verlaagd met EUR
1,5 miljoen. Dit betreft een overheveling naar artikel 2.2 Water voor het RVO-programma
Dutch Disaster Reduction and Surge Support (DRRS).
Het uitgavenbudget voor 2026 en verder op artikel 4.1 wordt verhoogd conform de beleidsbrief
Ontwikkelingshulp. Dit budget wordt ingezet ten behoeve van noodhulpprogramma's. Daarnaast
wordt deze intensivering ingezet voor een verhoging van de bijdrage aan het Wereldvoedselprogramma
(WFP) met EUR 5 miljoen in de jaren 2026, 2028, 2029 en 2030.
Verder stijgt het uitgavenbudget op artikel 4.1 door een intensivering van EUR 43
miljoen in 2026 en 2027 ten behoeve van humanitaire hulp gezien crises wereldwijd.
Deze uitgaven worden gedekt uit artikel 5.4, waar ruimte ontstond vanwege een bijgestelde
raming voor de asieluitgaven.
Artikelonderdeel 4.2
Het uitgavenbudget voor 2025 op artikel 4.2 Opvang en bescherming in de regio en migratiesamenwerking
wordt verhoogd met EUR 20 miljoen. Het betreft een intensivering van EUR 20 miljoen
oplopend tot structureel EUR 44 miljoen voor migratiepartnerschappen gericht op het
tegengaan van irreguliere migratie, in samenwerking met het Ministerie van Asiel en
Migratie. Na overeenstemming met AenM over de invulling van deze middelen wordt besloten
of een kader conform Beleidskeuzes Uitgelegd hiervoor noodzakelijk is.
Het uitgavenbudget voor 2026 en verder op artikel 4.2 wordt verhoogd conform de beleidsbrief
Ontwikkelingshulp. Daarnaast stijgt het uitgavenbudget op artikel 4.2 door een intensivering
van EUR 40,4 miljoen in 2026 en 2027 ten behoeve van inzet gericht op migratie. Deze
uitgaven worden gedekt uit artikel 5.4, waar ruimte ontstond vanwege een bijgestelde
raming voor de asieluitgaven.
Artikelonderdeel 4.3
Het uitgavenbudget voor 2025 op artikel 4.3 Veiligheid en Rechtstaatontwikkeling wordt
verhoogd met EUR 20 miljoen. Dit betreft een overheveling van EUR 20 miljoen vanuit
artikel 1.3 ten behoeve van wederopbouw voor o.a. Gaza. Zoals beschreven in de Tweede
suppletoire begroting 2024 wordt dit bedrag in 2025 opnieuw gereserveerd voor dit
doel.
Het uitgavenbudget voor 2026 en verder op artikel 4.3 wordt verhoogd conform de beleidsbrief
Ontwikkelingshulp. Daarnaast stijgt het uitgavenbudget op artikel 4.3 door een intensivering
van EUR 45 miljoen in 2026 en 2027 ten behoeve van inzet gericht op veiligheid. Deze
uitgaven worden gedekt uit artikel 5.4, waar ruimte ontstond vanwege een bijgestelde
raming voor de asieluitgaven.
Artikel 5: Multilaterale samenwerking en overige inzet
Budgettaire gevolgen van beleid
In aansluiting op de ontwerpbegrotingen en de Voorjaarsnota worden vanaf 2024 ook
de mutaties voor het jaar t+5 opgenomen in de tabel budgettaire gevolgen van beleid
van de 1ste suppletoire begrotingen. Dit betreft de extrapolatie van de begroting
– het toevoegen van het jaar t+5 – en vervolgens de mutaties tot en met t+5 die tijdens
de voorjaarsbesluitvorming zijn verwerkt.
Tabel 10 Budgettaire gevolgen van beleid art. 5 Multilaterale samenwerking en overige
inzet (Eerste suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
Ontwerpbegroting t (1)
Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)
Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)
Mutaties 1e suppletoire begroting (4)
Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Mutatie 2028
Mutatie 2029
Mutatie 2030
Art.
Verplichtingen
282.321
– 865
281.456
99.797
381.253
205.595
15.609
24.629
– 46.258
137.467
Uitgaven
508.313
– 865
507.448
4.148
511.596
236.848
108.213
107.740
– 47.616
602.792
5.1
Multilaterale samenwerking
196.007
0
196.007
1.907
197.914
– 29.934
– 34.061
– 44.590
– 52.923
155.500
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
196.007
0
196.007
1.907
197.914
– 29.934
– 34.061
– 44.590
– 52.923
155.500
UNIDO
1.950
0
1.950
0
1.950
0
0
0
0
1.950
UNDP
34.000
0
34.000
0
34.000
– 10.000
– 8.000
– 10.000
– 10.000
10.000
UNICEF
38.806
0
38.806
0
38.806
– 10.000
– 8.000
– 10.000
– 10.000
13.000
Speciale multilaterale activiteiten
8.946
0
8.946
244
9.190
– 2.946
– 10.633
– 16.662
– 24.995
21.563
Assistent deskundigenprogramma
9.000
0
9.000
– 3.500
5.500
– 4.500
– 4.500
– 4.500
– 4.500
4.500
Internationale Financiële Instellingen
3.531
0
3.531
4.591
8.122
– 3.060
– 3.500
– 4.000
– 4.000
4.324
Middelenaanvullingen multilaterale banken en fondsen
91.663
0
91.663
0
91.663
0
0
0
0
91.480
Kapitaalaanvullingen bij regionale ontwikkelingsbanken
8.111
0
8.111
572
8.683
572
572
572
572
8.683
Nog te verdelen
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Nog te verdelen
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
5.2
Overig armoedebeleid
77.624
0
77.624
57.384
135.008
28.415
14.320
2.958
– 2.135
94.767
Subsidies (regelingen)
6.772
0
6.772
– 1.281
5.491
– 1.551
– 1.100
– 1.644
– 3.737
4.354
Kleine activiteiten posten en cultuur en ontwikkeling
6.122
0
6.122
– 1.301
4.821
– 1.551
– 1.100
– 1.644
– 3.737
3.704
Nationale SDG implementatie
650
0
650
20
670
0
0
0
0
650
Opdrachten
290
0
290
0
290
0
0
0
0
290
Nationale SDG implementatie
290
0
290
0
290
0
0
0
0
290
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
70.562
0
70.562
58.665
129.227
29.966
15.420
4.602
1.602
90.123
UNESCO
4.400
0
4.400
0
4.400
0
0
0
0
4.400
Diverse ondersteunende activiteiten
5.371
0
5.371
52.358
57.729
32.168
20.133
4.960
1.960
21.931
Kleine activiteiten posten en cultuur en ontwikkeling
656
0
656
1.301
1.957
– 500
– 358
– 358
– 358
300
Schuldverlichting
58.600
0
58.600
– 3.355
55.245
– 593
– 3.355
0
0
63.275
Voorlichting op het terrein van Ontwikkelingssamenwerking
228
0
228
0
228
0
0
0
0
217
Verdragsmiddelen Suriname
1.307
0
1.307
8.361
9.668
– 1.109
– 1.000
0
0
0
Nog te verdelen
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Nog te verdelen
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
5.3
Oekraïne (XVII)
237.000
0
237.000
0
237.000
252.000
0
0
0
0
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
185.000
0
185.000
0
185.000
0
0
0
0
0
Humanitaire hulp
25.000
0
25.000
0
25.000
0
0
0
0
0
Steun en wederopbouw Oekraïne via IFIs
95.000
0
95.000
0
95.000
0
0
0
0
0
Energieherstel
65.000
0
65.000
0
65.000
0
0
0
0
0
Nog te verdelen
52.000
0
52.000
0
52.000
252.000
0
0
0
0
Onverdeelde programmamiddelen Oekraïne (XVII)
52.000
0
52.000
0
52.000
252.000
0
0
0
0
5.4
Nog te verdelen i.v.m.wijzigingen BNI en/of toerekeningen
– 2.318
– 865
– 3.183
– 55.143
– 58.326
– 13.633
127.954
149.372
7.442
352.525
Nog te verdelen i.v.m.wijzigingen BNI en/of toerekeningen
– 2.318
– 865
– 3.183
– 55.143
– 58.326
– 13.633
127.954
149.372
7.442
352.525
Nog te verdelen i.v.m.wijzigingen BNI en/of toerekeningen
– 2.318
– 865
– 3.183
– 55.143
– 58.326
– 13.633
127.954
149.372
7.442
352.525
Ontvangsten
39.225
0
39.225
0
39.225
0
0
0
0
27.919
Tabel 11 Uitsplitsing ontvangsten voor beleid art. 5 Multilaterale samenwerking en
overige inzet (Eerste suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
Ontwerpbegroting t (1)
Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)
Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)
Mutaties 1e suppletoire begroting (4)
Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Mutatie 2028
Mutatie 2029
Mutatie 2030
Art.
Ontvangsten
39.225
0
39.225
0
39.225
0
0
0
0
27.919
5.20
Ontvangsten en restituties met betrekking tot leningen
16.220
0
16.220
0
16.220
0
0
0
0
6.743
Ontvangsten en restituties met betrekking tot leningen
16.220
0
16.220
0
16.220
0
0
0
0
6.743
Ontvangsten en restituties met betrekking tot leningen
16.220
0
16.220
0
16.220
0
0
0
0
6.743
5.21
Ontvangsten OS
21.275
0
21.275
0
21.275
0
0
0
0
21.176
Ontvangsten OS
21.275
0
21.275
0
21.275
0
0
0
0
21.176
Ontvangsten OS
21.275
0
21.275
0
21.275
0
0
0
0
21.176
5.23
Diverse ontvangsten non-ODA
1.730
0
1.730
0
1.730
0
0
0
0
0
Diverse ontvangsten non-ODA
1.730
0
1.730
0
1.730
0
0
0
0
0
Diverse ontvangsten non-ODA
1.730
0
1.730
0
1.730
0
0
0
0
0
Tabel 12 Uitsplitsing verplichtingen voor beleid art. 5 Multilaterale samenwerking
en overige inzet (Eerste suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
Stand ontwerp begroting
Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB
Vastgestelde begroting
Mutaties 1e suppletoire begroting
Stand 1e suppletoire begroting
Mutaties 1e suppletoire begroting
Mutaties 1e suppletoire begroting
Mutaties 1e suppletoire begroting
Mutaties 1e suppletoire begroting
2025
2025
2025
2025
2025
2026
2027
2028
2029
(1)
(2)
(3)=(1+2)
(4)
(5)=(3+4)
Verplichtingen
282 321
– 865
281 456
99 797
381 253
205 595
15 609
24 629
– 46 258
garantieverplichtingen
0
0
0
0
0
0
0
0
0
overige verplichtingen
282 321
– 865
281 456
99 797
381 253
205 595
15 609
24 629
– 46 258
Toelichting
Verplichtingen
Het verplichtingenbudget wordt in 2025 verhoogd in verband met de geraamde meeruitgaven
vanwege de wisselkoers (hieronder nader toegelicht), het opboeken van verplichtingenruimte
in het kader van het Junior Professional Officer (JPO) programma en het opnieuw beschikbaar stellen van het budget in het kader van
de Verdragsmiddelen Suriname (hieronder nader toegelicht).
Uitgaven
De uitgaven voor 2025 op artikel 5 Multilaterale samenwerking en overige inzet zijn
voor 59% juridisch verplicht, dit is exclusief artikelonderdeel 5.4.
Artikelonderdeel 5.1
Het kasbudget op artikelonderdeel 5.1 wordt verhoogd in 2025 met EUR 1,9 miljoen omdat
de kasuitgaven in 2025 t.b.v. Internationale Financiële Instellingen circa EUR 4,5
miljoen hoger uitvallen. Daar staat tegenover dat er EUR 3,5 miljoen minder budget
nodig is in het kader van het JPO programma. Voor 2026 en verder geldt dat de budgetten
worden verlaagd conform de beleidsbrief Ontwikkelingshulp. De bijdragen aan UNDP en
UNICEF worden verlaagd met circa 50%. Ook het budget voor Speciale multilaterale activiteiten
wordt verlaagd.
Artikelonderdeel 5.2
Op artikelonderdeel 5.2 wordt het uitgavenbudget in 2025 met circa EUR 57 miljoen
verhoogd. Dat komt onder andere doordat de wisselkoers ten aanzien van betalingen
in buitenlandse valuta een tegenvaller laat zien op de gehanteerde peildatum. Aan
het eind van het jaar wordt de wisselkoers conform gebruikelijke systematiek afgerekend,
dan kan het uiteindelijke bedrag hoger of lager uitvallen. Daarnaast wordt het budget
voor de Verdragsmiddelen Suriname opnieuw beschikbaar gesteld conform het verdrag.
Ook wordt het budget uit 2026 en 2027 naar 2025 geschoven. Hierdoor is er circa EUR
8,4 miljoen beschikbaar in 2025. Het budget voor Schuldverlichting daalt omdat de
bijdrage t.b.v IFAD-13 wordt gefinancierd via artikelonderdeel 2.1. In 2026 en verder
daalt het budget op artikelonderdeel 5.2 in lijn met de beleidsbrief Ontwikkelingshulp.
Zo wordt het budget voor Sport en OS afgebouwd en wordt gestopt met nieuwe projecten
in het kader van cultuur en ontwikkeling. Hierdoor is een meerjarige daling zichtbaar
van het budget t.b.v. kleine activiteiten posten en cultuur en ontwikkeling.
Artikelonderdeel 5.3
Het kabinet heeft voor 2.026 EUR 252 miljoen additionele middelen voor niet-militaire
steun aan Oekraïne beschikbaar gesteld. Indien nodig worden deze middelen bij inzet
naar het juiste artikel(onderdeel) of naar de juiste begroting overgeheveld. Na uitwerking
zal ook onderbouwing conform Beleidskeuzes Uitgelegd naar de Kamer worden gestuurd.
Ontwikkelingen verdeelartikel 5.4
Hieronder wordt een overzicht gepresenteerd van de mutaties die hebben plaatsgevonden
op het verdeelartikel. Het totaal van de tabel komt overeen met de mutatie die is
opgenomen in de eerste suppletoire begroting.
Tabel 13 Ontwikkelingen verdeelartikel 5.4 in 2025 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving
Mutatie
Aanpassing bni raming
–
Rijksbrede taakstelling LPB
– 48.884
EU-toerekening aan ODA
– 61.000
Overboekingen binnen BHO
– 91.373
Aanpassing asielraming
571.176
Kasschuif asiel
– 371.176
HGIS besluitvorming
– 54.170
Overige
284
Totaal
– 55.143
– Het totale ODA-budget stijgt cumulatief met EUR 768 miljoen in de jaren 2026 t/m 2030
vanwege koppeling van het ODA-budget aan de groei van het Bruto Nationaal Inkomen.
In 2025 blijft het ODA-budget gelijk.
– Daarnaast daalt het totale ODA-budget met cumulatief circa EUR 255 miljoen binnen
de begrotingshorizon vanwege een Rijksbrede taakstelling op loon- en prijsbijstellingen.
In 2025 bedraagt de neerwaartse bijstelling circa EUR 49 miljoen.
– De Nederlandse EU-afdrachten zijn voor een gedeelte toerekenbaar aan ODA. Dit percentage
is als onderdeel van de Voorjaarsbesluitvorming geactualiseerd, waardoor EUR 61 miljoen
per jaar extra onder het bestaande ODA-plafond moet worden ingepast. Dit leidt tot
een verlaging van de buffer op artikel 5.4 van EUR 61 miljoen per jaar structureel.
– Er zijn diverse overboekingen binnen de BHO-begroting die volgen uit de HGIS-besluitvorming.
Er wordt een bedrag van EUR 20 miljoen in 2025 oplopend tot structureel EUR 44 miljoen
vanaf 2027 beschikbaar gemaakt ten behoeve van migratiepartnerschappen. Dit budget
wordt ingezet voor migratiepartnerschappen gericht op het tegengaan van irreguliere
migratie, in samenwerking met het Ministerie van Asiel en Migratie. Er wordt ook budget
beschikbaar gesteld in verband met de geraamde meeruitgaven vanwege de wisselkoers
(hierboven nader toegelicht).
– Het budget op verdeelartikel 5.4 stijgt in 2025 en 2026 met cumulatief circa EUR 1,3
miljard vanwege de neerwaartse bijstelling van de raming voor asieluitgaven op de
begroting van Asiel en Migratie. In 2025 leidt dit tot een opwaartse bijstelling van
het budget op verdeelartikel 5.4 met EUR 571 miljoen. Dit budget wordt vervolgens
middels een kasschuif verdeeld over de jaren 2025 t/m 2030. Er wordt EUR 371 miljoen
uit 2025 geschoven.
– Er worden diverse overige mutaties volgend uit de HGIS-besluitvorming verwerkt. Zo
wordt in 2029 en 2030 cumulatief EUR 260 miljoen toegevoegd aan het ODA-budget op
de FIN-begroting in het kader van de Nederlandse bijdrage aan de International Development Association (IDA). Het budget op verdeelartikel 5.4 daalt in 2025 met EUR 36 miljoen vanwege
de terugbetaling aan de HGIS van de overschrijding van het ODA-budget in 2024, conform
gebruikelijke systematiek. Ook wordt budget beschikbaar gesteld aan BZ, OCW en LVVN
ten behoeve van loon- en prijsbijstelling. Structureel betreft het circa EUR 18 miljoen.
Bijlage 1: Meerjarige juridische verplichtingen
Tabel 14 Uitwerking meerjarige juridische verplichtingen (bedragen x € miljoen)
2025 BUDGET
2026 BUDGET
2027 BUDGET
2028 BUDGET
2029 BUDGET
2030 BUDGET
Totaal budget artikel 1
547
601
600
604
644
644
Totaal vrije ruimte artikel 1
0
8
10
9
9
9
1.1 Duurzaam handels- en investeringssysteem, inclusief MVO
33
34
34
36
38
38
wv. Juridisch verplicht
33
17
3
0
0
0
wv. Bestuurlijk gebonden
0
17
16
16
16
16
wv. Beleidsmatig gereserveerd
0
0
15
20
22
22
Totaal vrije ruimte
0
0
0
0
0
0
1.2 Versterkte Nederlandse Handels- en Investeringspositie
108
99
97
97
97
97
wv. Juridisch verplicht
108
22
22
13
13
13
wv. Bestuurlijk gebonden
0
70
70
70
70
70
wv. Beleidsmatig gereserveerd
0
0
0
9
9
9
Totaal vrije ruimte
0
7
5
5
5
5
1.3 Versterkte private sector en arbeidsmarkt in ontwikkelingslanden
406
468
469
471
509
509
wv. Juridisch verplicht
379
219
219
219
219
219
wv. Bestuurlijk gebonden
17
204
200
248
255
255
wv. Beleidsmatig gereserveerd
10
45
45
0
31
31
Totaal vrije ruimte
0
0
5
4
4
4
Totaal budget artikel 2
911
876
862
962
1.042
1.042
Totaal vrije ruimte artikel 2
0
129
185
267
363
363
2.1 Voedselzekerheid
362
380
386
438
480
480
wv. Juridisch verplicht
362
231
144
65
23
23
wv. Bestuurlijk gebonden
0
0
0
0
0
0
wv. Beleidsmatig gereserveerd
0
101
169
294
335
335
Totaal vrije ruimte
0
48
73
78
123
123
2.2 Water
170
253
277
324
362
362
wv. Juridisch verplicht
170
132
70
26
19
19
wv. Bestuurlijk gebonden
0
40
94
33
6
6
wv. Beleidsmatig gereserveerd
0
0
0
127
168
168
Totaal vrije ruimte
0
81
112
139
170
170
2.3 Klimaat
379
243
200
200
200
200
wv. Juridisch verplicht
356
234
119
19
8
8
wv. Bestuurlijk gebonden
23
9
42
75
73
73
wv. Beleidsmatig gereserveerd
0
0
39
56
49
49
Totaal vrije ruimte
0
0
0
50
70
70
Totaal budget artikel 3
694
528
508
554
590
590
Totaal vrije ruimte artikel 3
47
12
16
70
87
89
3.1 Mondiale gezondheid en SRGR
448
406
407
455
492
492
wv. Juridisch verplicht
378
150
96
65
30
28
wv. Bestuurlijk gebonden
44
71
70
70
75
75
wv. Beleidsmatig gereserveerd
26
173
225
250
300
300
Totaal vrije ruimte
0
12
16
70
87
89
3.2 Vrouwenrechten en gender
39
2
1
0
0
0
wv. Juridisch verplicht
33
2
1
wv. Bestuurlijk gebonden
0
0
0
wv. Beleidsmatig gereserveerd
6
0
0
Totaal vrije ruimte
0
0
0
0
0
0
3.3 Maatschappelijk middenveld
154
119
100
99
98
98
wv. Juridisch verplicht
128
12
1
1
0
0
wv. Bestuurlijk gebonden
0
0
0
0
0
0
wv. Beleidsmatig gereserveerd
26
107
99
98
98
98
Totaal vrije ruimte
0
0
0
0
0
0
3.4 Onderwijs
52
1
0
0
0
0
wv. Juridisch verplicht
6
1
wv. Bestuurlijk gebonden
0
0
wv. Beleidsmatig gereserveerd
0
0
Totaal vrije ruimte
46
0
0
0
0
0
Totaal budget artikel 4
990
1.120
1.119
1.126
1.229
1.229
Totaal vrije ruimte artikel
0
427
597
892
995
1.160
4.1 Humanitaire Hulp
472
475
445
456
496
496
wv. Juridisch verplicht
351
120
20
5
5
0
wv. Bestuurlijk gebonden
0
0
0
0
0
0
wv. Beleidsmatig gereserveerd
121
58
43
0
0
0
Totaal vrije ruimte
0
297
382
451
491
496
4.2 Opvang in de regio
317
395
407
415
452
452
wv. Juridisch verplicht
292
234
250
125
125
0
wv. Bestuurlijk gebonden
0
0
0
0
0
0
wv. Beleidsmatig gereserveerd
25
96
84
44
44
44
Totaal vrije ruimte
0
65
73
246
283
408
4.3 Veiligheid en rechtsorde
200
250
266
255
281
281
wv. Juridisch verplicht
199
115
55
35
35
25
wv. Bestuurlijk gebonden
0
25
25
25
25
0
wv. Beleidsmatig gereserveerd
1
45
45
0
0
0
Totaal vrije ruimte
0
65
141
195
221
256
Totaal budget artikel 5 (exclusief artikelonderdeel 5.4)
570
496
246
242
250
250
Totaal vrije ruimte artikel 5
0
0
0
0
0
0
5.1 Multilaterale samenw
198
142
139
150
156
156
wv. Juridisch verplicht
197
95
88
54
49
49
wv. Bestuurlijk gebonden
0
12
18
50
54
54
wv. Beleidsmatig gereserveerd
1
35
33
46
53
53
Totaal vrije ruimte
0
0
0
0
0
0
5.2 Overig armoedebeleid
135
102
107
92
95
95
wv. Juridisch verplicht
75
62
59
59
56
52
wv. Bestuurlijk gebonden
2
0
4
4
4
4
wv. Beleidsmatig gereserveerd
58
39
44
29
35
38
Totaal vrije ruimte
0
0
0
0
0
0
5.3 Oekraïne (XVII)
237
252
0
0
0
0
wv. Juridisch verplicht
65
0
0
0
0
0
wv. Bestuurlijk gebonden
120
0
0
0
0
0
wv. Beleidsmatig gereserveerd
52
252
0
0
0
0
Totaal vrije ruimte
0
0
0
0
0
0
Conform de toezegging tijdens de begrotingsbehandeling d.d. 31 januari 2024 bevat dit
onderdeel een meerjarige uitwerking van de juridisch verplichte budgetten inclusief
een toelichting. Daarnaast zijn de bedragen weergegeven die bestuurlijk gebonden zijn
op grond van bestuursovereenkomsten, convenanten met koepels en/of decentrale overheden,
politieke toezeggingen e.d., de bedragen die beleidsmatig gerserveerd zijn en de bedragen
die vrij te besteden zijn.
Artikel 1: Duurzame economische ontwikkeling, handel en investeringen
De programmering van artikel 1 bestaat uit meerjarige juridische overeenkomsten waaruit
een verdeling van de uitgaven over de jaren plaatsvindt waarvoor de overeenkomst is
aangegaan. Voor sub-beleidsartikel 1.1 Duurzame handelsystemen, zijn er diverse programma's
ter bestrijding van kinderarbeid en ter bevordering van IMVO. Voor sub-beleidsartikel
1.2 Versterkte Nederlandse handels- en investeringspositie, gaat het om programma's
met uitvoeringspartners RVO (o.a. Starters International Business, handelsmissies)
en Invest International (o.a. Dutch Trade and Investment Fund). Ook zijn verplichtingen
aangegaan voor de Wereldtentoonstelling in Osaka. De programma's met RVO zijn in het
lopende jaar juridisch verplicht en in de jaren erna bestuurlijk gebonden. Voor sub-beleidsartikel
1.3 Private sectorontwikkeling, zijn meerjarige verplichtingen aangegaan op het terrein
van onder andere financiele sector ontwikkeling en duurzame productie en handel. Voor
infrastructuur ontwikkeling worden de regelingen DRIVE, D2B en ORIO door Invest Interntional
uitgevoerd. Tevens worden een aantal programma's door RVO uitgevoerd, waaronder de
programma's voor de combi-aanpak. RVO en Invest International gaan verplichtingen
aan die in latere jaren tot uitbetaling komen. Deze programma's zijn juridisch verplicht.
Verplichtingen die onder deze programma's in 2026 en verder worden aangegaan zijn
bestuurlijk verbonden.
Artikel 2: Duurzame ontwikkeling, voedselzekerheid, water en klimaat
De programmering onder artikel 2 bestaat uit meerjarige juridische overeenkomsten
waaruit een verdeling van de uitgaven over de jaren plaatsvindt waarvoor de overeenkomst
is aangegaan. Voor de sub-beleidsartikelen 2.1 Voedselzekerheid en 2.2 Water wordt
een groot deel van de budgetten gealloceerd op basis van meerjarige landenstrategieën
van posten, voor zover deze kaders nog niet juridisch zijn verplicht, valt het overige
deel van dit financiële meerjarige kader onder beleidsmatige verplichtingen omdat
Nederland daarover bilaterale afspraken maakt als een betrouwbare en voorspelbare
partner in ontwikkelingssamenwerking. Het sub-beleidsartikel 2.3 bevat verplichtingen
voor multilaterale klimaatfinanciering en klimaatafspraken zoals bijdragen aan de
Global Environment Facility, Green Climate Fund, UNEP en verdragscontributies in het
kader van het Kyoto en Montreal protocol.
Artikel 3: Sociale vooruitgang
De programmering onder artikel 3 bestaat uit meerjarige juridische overeenkomsten.
Hieruit ontstaat een verdeling van uitgaven over de jaren waarvoor de overeenkomsten
zijn aangegaan. Voor artikel 3.1 zijn middelen meerjarig vastgelegd en bestuurlijk
gereserveerd voor vaste bijdrages aan o.a. UNAIDS, UNFPA en de WHO. De beleidsmatig
gereserveerde middelen hebben betrekking op de uitvoering van de Mondiale Gezondheidsstrategie
2023–2030. Voor artikel 3.2 zijn middelen vastgelegd voor de partnerschappen gericht
op bescherming en bevordering vrouwenrechten en gendergelijkheid. De beleidsmatig
gereserveerde middelen betreffen de uitvoering van het beleid op het gebied van vrouwenrechten
tot en met 2025. Voor artikel 3.3 liggen de middelen tot en met 2025 meerjarig vast
voor de versterking van het maatschappelijk middenveld onder andere onder het VMM-kader
2021–2025. De beleidsmatig gereserveerde middelen vanaf 2026 betreffen middelen voor
nieuwe ondersteuningsactiviteiten voor het maatschappelijk middenveld, zoals aangegeven
in de Kamerbrief «Toekomst samenwerking met maatschappelijke organisaties in ontwikkelingshulp»
Voor artikel 3.4 zijn een beperkt aantal middelen vastgelegd voor de uitvoering van
het Beroeps- en Hogeronderwijs programma.
Artikel 4: Vrede, veiligheid en duurzame ontwikkeling
De programmering onder artikel 4 bestaat uit meerjarige juridische overeenkomsten
waaruit een verdeling van de uitgaven over de jaren plaatsvindt waarvoor de overeenkomst
is aangegaan. Voor artikel 4.1 Humanitaire hulp is het grootste deel van het budget
t/m 2025 meerjarig juridisch verplicht. Dit betreft onder andere de bijdragen aan
VN-organisaties (WFP, UNHCR, UNRWA), CERF, UNICEF-thematische humanitaire financiering
en UNOCHA. Subsidies aan de Dutch Relief Alliance en het Rode Kruis zijn t/m 2026
toegekend. Daarnaast zijn er subsidies uit hoofde van het subsidiebeleidskader «Versterking
van de Humanitaire Sector 2024–2027» t/m 2027 toegekend. Voor artikel 4.2 Opvang en
bescherming in de regio en migratiesamenwerking liggen de middelen meerjarig juridisch
vast. Het betreft hier met name het PROSPECTS programma (2024–2027) en COMPASS. Subsidies
die zijn toegekend op het subsidiebeleidskader «Migration and Displacement 2023–2028»
lopen uiterlijk tot en met 2028. Met betrekking tot artikel 4.3 Veiligheid en rechtstaatontwikkeling
is een deel van het programma via gedelegeerde landenprogramma’s vastgelegd. Het deel
wat van deze gedelegeerde middelen niet juridisch is vastgelegd is opgenomen onder
bestuurlijk gebonden. De bijdrage aan het Peace Building Fund is verplicht t/m 2026.
Er zijn subsidies toegekend uit het subsidiebeleidskader «Contributing to Peaceful
and Safe Societies 2024–2031» die uiterlijk in 2031 aflopen.
Artikel 5: Multilaterale samenwerking en overige inzet
Binnen artikel 5.1 zijn de verplichtingen voor de middelen- en kapitaalaanvullingen
die vanaf 2025 worden aangegaan met de regionale ontwikkelingsbanken als bestuurlijk
gebonden aangegeven. De jaarlijkse bijdrage aan MOPAN is tevens bestuurlijk geonden.
De Algemene Vrijwillige Bijdragen aan UNDP en UNICEF zijn per 2026 opgenomen als beleidsmatig
gereserveerd. De financiering van het Assistent-Deskundigenprogramma en overige (m.n.
Technische Assistentie) programma’s is voor de komende jaren beleidsmatig gereserveerd.
De bijdragen aan UNESCO in 2025 en verder zijn verplichte bijdragen die als juridisch
verplicht zijn aangemerkt binnen artikel 5.2. De uitgaven voor schuldverlichting liggen
tot en met 2029 grotendeels juridisch vast; de nieuwe verplichtingen voor schuldverlichting
(HIPC IDA-21 en HIPC IDA-22) zijn als bestuurlijk gebonden aangegeven. De voorgenomen
overige programma’s zijn als beleidsmatig gereserveerd opgenomen. Binnen artikel 5.3
Oekraïne is 27% van de uitgaven in 2025 juridisch verplicht en 51% bestuurlijk gebonden.
Het overige budget is beleidsmatig gereserveerd. De uitgaven in 2026 voor niet-militaire
steun aan Oekraïne zijn beleidsmatig gereserveerd.
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
R.J. Klever, minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp
Stemmingsuitslagen
Aangenomen met handopsteken
| Fracties | Zetels | Voor/Tegen |
|---|---|---|
| PVV | 37 | Voor |
| GroenLinks-PvdA | 25 | Voor |
| VVD | 24 | Voor |
| NSC | 20 | Voor |
| D66 | 9 | Voor |
| BBB | 7 | Voor |
| CDA | 5 | Voor |
| SP | 5 | Tegen |
| ChristenUnie | 3 | Tegen |
| DENK | 3 | Tegen |
| FVD | 3 | Voor |
| PvdD | 3 | Tegen |
| SGP | 3 | Voor |
| Volt | 2 | Voor |
| JA21 | 1 | Voor |
Gerelateerde documenten
Hier vindt u documenten die gerelateerd zijn aan bovenstaand Kamerstuk.