Initiatiefnota : Initiatiefnota

Nr. 2 INITIATIEFNOTA

1. Inleiding

Oud en nieuw is een van de mooiste feesten van het jaar. We vieren dat er weer een
jaar voorbij gevlogen is en kijken samen vooruit naar wat het nieuwe jaar ons brengen
gaat. Dat mooie feest gaat voor de meesten van ons gepaard met de nodige tradities.
Op oudjaarsavond tellen we, met een oliebol en glas bubbels in de hand, af naar twaalf
uur. Als de klok dan twaalf slaat, kleurt vuurwerk de Nederlandse straten – volgens
velen een mooie traditie. Dat hoort erbij.

Tegelijkertijd is ons oud-en-nieuw feest, door vuurwerk, vaak onveilig. Niet vanwege
mensen die verantwoordelijk omgaan met vuurwerk, maar vanwege raddraaiers die illegaal
vuurwerk kopen om hulpverleners lastig te vallen of om dingen kapot te maken. Om agenten
en hulpverleners te beschermen tegen schandalige gedragingen tijdens de jaarwisseling,
is het afsteken van onder andere knalvuurwerk en vuurpijlen inmiddels verboden.

We moeten af van de valse tegenstelling dat we een algeheel vuurwerkverbod nodig hebben
om de uitwassen met vuurwerk tegen te gaan. Hoe meer je verbiedt, hoe meer je moet
handhaven. Bovendien gaan mensen bij een geheel verbod waarschijnlijk nog vaker de
grens over. Daaronder een groep die uitsluitend illegaal vuurwerk koopt en het afsteken
daarvan als hoogtepunt van het jaar ziet. Die groep laat zich niet weerhouden door
een landelijk verbod op consumentenvuurwerk ook dan zullen zij illegaal vuurwerk blijven
afsteken. Eenmaal daar is de keuze ruim en zal er sneller voor vuurwerk worden gekozen
dat illegaal is in Nederland. We moeten het probleem aanpakken: het gevaarlijke illegale
vuurwerk dat leidt tot ongelukken en vandalisme en veelal bewust wordt ingezet door
raddraaiers.

Ondanks de vergaande beperkingen van het legale vuurwerk blijft de opsporing van illegaal
vuurwerk en het handhaven van de openbare orde voor- tijdens en na de jaarwisseling
een hardnekkig probleem dat leidt tot veel incidenten. Zeker met Oud en Nieuw maar
ook door het jaar heen, bij rellen. Bij wedstrijden van betaald voetbalorganisaties
ontstaan regelmatig onveilige situaties door illegaal vuurwerk. Zogenaamde supporters
gooien illegaal vuurwerk naar een ander vak, spelers of de politie.

De politie verdient lof voor de wijze waarop ze illegaal vuurwerk opsporen en in beslagnemen,
maar het is niet genoeg. Daarom moeten we illegaal vuurwerk hard aanpakken. Deze initiatiefnota
voorziet in concrete voorstellen om dat te doen. Daarbij is het van belang in te zetten
op een mix van preventieve en repressieve maatregelen. Illegaal vuurwerk moet zo vroeg
mogelijk worden opgespoord, worden vernietigd en het verdienmodel van criminelen om
illegaal vuurwerk te verhandelen moet effectief worden onderuitgehaald. Daarnaast
is het van belang dat daders die met vuurwerk schade aanrichten aan goederen en vuurwerk
ook inzetten om geweld te plegen, strenger en effectiever worden aangepakt.

2. Wat is illegaal vuurwerk?

Feitelijk is illegaal vuurwerk geen categorie an sich: het wordt slechts zo genoemd.
We onderscheiden twee soorten vuurwerk: consumentenvuurwerk en professioneel vuurwerk.
Dat laatste vuurwerk is standaard illegaal voor consumenten. Alleen personen met een
vuurwerkopleiding en bijbehorend certificaat mogen zulk vuurwerk hebben en afsteken,
uiteraard onder strenge voorwaarden. Dat is met een reden, want professioneel vuurwerk
is zwaar en gevaarlijk vuurwerk. Een cruciaal onderscheid met consumentenvuurwerk
is bovendien dat het massa-explosief is. Gaat er één deel af dan gaat de hele partij
af.

Op grond van de Pyrorichtlijn zijn er in totaal vier categorieën vuurwerk. Het consumentenvuurwerk
en het professioneel vuurwerk zijn beide onderverdeeld in twee categorieën:

– Categorie F1: vuurwerk met zeer weinig gevaar, is ook binnenshuis te gebruiken (fop-
en schertsvuurwerk);

– Categorie F2: vuurwerk met weinig gevaar (geschikt voor particulier gebruik);

– Categorie F3: vuurwerk met middelmatig gevaar (bestemd voor professioneel gebruik);

– Categorie F4: vuurwerk dat veel gevaar oplevert (bestemd voor professioneel gebruik).

Na de vuurwerkramp in Enschede, in 2000, werd het Vuurwerkbesluit opgesteld. Dit Vuurwerkbesluit
maakt onderscheid tussen consumenten- en professioneel vuurwerk en bevat regels voor
het bezit en afsteken van vuurwerk voor zowel vuurwerkprofessionals en consumenten.
Zo mogen consumenten alleen bepaalde typen vuurwerk afsteken tussen 31 december 18:00
uur en 1 januari 2:00 uur, zijn de verkoopdagen van (de meeste typen) vuurwerk beperkt
tot eind december en mogen consumenten maximaal 25 kilogram consumentenvuurwerk per
jaar vervoeren.

Vanaf december 2020 is niet alleen het vuurwerk in de categorieën F3 en F4 verboden
voor consumenten, maar ook een deel van het vuurwerk in categorie F2, te weten vuurpijlen,
knalvuurwerk en enkelschotsbuizen (single shots). Een deel van F2 mag worden verkocht
aan consumenten, evenals het F1 vuurwerk; dit is de lichtste categorie en bevat bijvoorbeeld
kleine siervuurwerkpotten en fonteinen, sterretjes, knalerwten en trekrotjes.

Er wordt veel gecommuniceerd over vuurwerk. Het tijdelijke vuurwerkverbod, dat ingesteld
was om hulpdiensten te ontlasten tijdens de coronacrisis, is tijdens de jaarwisseling
van 2020–2021 breed uitgemeten in de media. Er werd daarnaast campagnemateriaal beschikbaar
gesteld voor het publiek maar ook voor bijvoorbeeld gemeenten. Het motto bij dat vuurwerkverbod
was: «verknal het niet voor elkaar» en «verknal het niet voor jezelf». Daarnaast kwam
er voor basisscholen het lespakket «VuurwerkVeilig», aangepast op het tijdelijke vuurwerkverbod.
Via de sites van zowel de Rijksoverheid als van de politie wordt de informatie over
vuurwerk en het vuurwerkverbod actueel gehouden.

De politie neemt als uitgangspunt dat grofweg al het vuurwerk dat niet in de legale
verkoop of handel en binnen de toegestane verkoopdagen in Nederland wordt verkocht,
illegaal is. Het gaat vooral om cobra’s, strijkers, mortierbommen, Chinese rollen
en (lawine)pijlen.

Tabel 1: Classificaties van typen voorwerk

3. Waarom is illegaal vuurwerk een probleem?

Illegaal vuurwerk is illegaal met een reden. Het gaat hier om vuurwerk dat óf professioneel
vuurwerk is, of consumentenvuurwerk dat is verboden. Honderden mensen belanden jaarlijks
op de eerste hulp, er is vandalisme en hulpverleners raken overbelast of worden aangevallen
met vuurwerk.

Om ongelukken bij afstekers en omstanders zo veel mogelijk te voorkomen, wordt regelmatig
bekeken welk vuurwerk geschikt is voor consumenten. Het is verboden om illegaal consumentenvuurwerk
te kopen, af te steken en in bezit te hebben.

3.1. Illegaal vuurwerk en ondermijning

Voor criminelen is de verkoop en handel in illegaal vuurwerk een interessant en lucratief
verdienmodel. Steeds vaker zien het Openbaar Ministerie en de politie dat criminele
samenwerkingsverbanden zich bezighouden met de illegale import en handel in zwaar
illegaal vuurwerk. Busjes rijden met synthetische drugs of henneppunten naar het buitenland
rijden en komen na aflevering weer vol met illegaal vuurwerk terug. Gezien het massa-explosieve
karakter verworden die busjes bij een explosie tot een rijdende fragmentatiebom.

De partijen illegaal vuurwerk die verhandeld worden, zijn steeds groter en ook steeds
waardevoller. Het OM constateert tevens steeds meer dwarsverbanden met andere vormen
van georganiseerde misdaad1. Vuurwerkhandelaren maken bijvoorbeeld gebruik van logistieke netwerken en contacten
uit de drugscriminaliteit. Dat gaat hand in hand met een toename van het aantal geweldsincidenten
en bedreigingen.

Het illegale vuurwerk is ook een wapen, dat wordt ingezet bij ram- en plofkraken en
bij aanslagen. Het is veel eenvoudiger om zwaar illegaal vuurwerk voor een winkelpui
te leggen dan een granaat. Het effect is nagenoeg hetzelfde. De politie en het OM
moeten gezamenlijk extra inspanningen leveren door illegale vuurwerkhandel door criminele
netwerken vroegtijdig actief te verstoren. Illegaal vuurwerk is een niet te onderschatten
middel dat als wapen wordt ingezet door de georganiseerde drugscriminaliteit.

3.2. Opslag en inbeslagname van illegaal vuurwerk

In 2021 is 205 duizend kilo vuurwerk in beslag genomen.2 Heel vaak ligt zwaar vuurwerk gewoon opgeslagen bij mensen thuis; in een schuurtje,
op zolder of elders in huis. Dat is levensgevaarlijk, niet alleen voor de bewoners
maar voor de hele buurt. Het is een potentiële bom.

Het zijn niet alleen criminelen die voor gevaar zorgen. Naïeve huisvaders en zonen
slaan een doos illegaal vuurwerk op onder het bed of achter knieschotten. «Zo opgeslagen
is het een «massa-explosief»; als er per ongeluk één afgaat, ontploft de gehele partij.
Letterlijk levensgevaarlijk,» waarschuwt officier van justitie vuurwerk Karin Broere
van het Functioneel Parket van het OM.3

De politie treft regelmatig illegaal vuurwerk aan, waarna de Explosieven Ontruimingsdienst
van Defensie (EOD) moet worden ingeschakeld om het vuurwerk af te voeren.

Aantallen in beslag genomen vuurwerk in kilogram1

Jaarwisseling

In beslag genomen vuurwerk

2017–2018

40.000 kilogram

2018–2019

56.000 kilogram

2019–2020

61.000 kilogram

2020–2021

123.000 kilogram

2021–2022

205.000 kilogram

X Noot

1

Kamerstukken 35 386 nr. 8.

De aanpak van illegaal vuurwerk leidt in de hierboven genoemde jaren tot meer inbeslaggenomen
vuurwerk. In de jaren met een tijdelijk vuurwerkverbod was die stijging groter.

Een aantal praktijkverhalen: in mei van 2022 werd, naar aanleiding van een lopend
onderzoek naar zwaar vuurwerk, een man aangehouden die grote aantallen illegaal vuurwerk
in bezit had4. Uit politieonderzoek bleek dat de man zich bezighield met handel in vuurwerk. Via
Telegram bracht de verdachte het vuurwerk in de handel. De opslaglocatie die de man
gebruikte werd doorzocht, waarna agenten een ruim 100 kg vuurwerk aantroffen – het
meeste zwaar illegaal. Een vergelijkbare zaak speelde voor een 32-jarige man uit Oss,
die voor het bezit van ruim 3.000 stuks zwaar vuurwerk, een werkstraf van 240 uur
en een celstraf van bijna een jaar kreeg5. De man bestuurde op het moment van zijn arrestatie onder invloed een bestelwagen
volgeladen met zwaar illegaal vuurwerk. Bij doorzoekingen de woning van de toenmalige
vriendin van de man vond de politie ook een grote partij illegaal vuurwerk.

Tot op heden schrijft de politie geen boetes uit als er enkel minder dan 25 kilogram
consumentenvuurwerk in de categorie F2 wordt aangetroffen.6

Het is lastig om de totale inzet van de politie bij de handhaving en opsporing van
illegaal vuurwerk en voor de handhaving van de openbare orde in kaart te brengen.
De politie heeft eerder een quick scan7 gedaan naar de kosten van een aantal politietaken. Hieruit blijkt dat de werklast
van de politie vanwege illegaal vuurwerk gerelateerde incidenten in 2021 121 fte bedroeg.
Behalve werklast die verband houdt met handhaving van het verbod en de opsporing van
illegaal vuurwerk gaat het ook om de kosten van de afvoer en vernietiging na inbeslagname.
De kosten voor de afvoer van illegaal vuurwerk vanaf de plaats delict door een externe
vervoerder bedroegen in 2021 voor de politie zo’n € 900.000.

3.3. Hulpverleners belaagd

Brandweer, politie, handhavers en andere hulpverleners zorgen voor de veiligheid van
iedereen. Ze moeten ongehinderd hun werk kunnen doen. Toch zien we bij de jaarwisseling
bijna standaard geweld tegen hulpverleners. Tijdens oud en nieuw en ook steeds vaker
tijdens protesten en demonstraties worden ze extra vaak gewelddadig aangevallen door
burgers. Vaak wordt hierbij gebruik gemaakt van (illegaal) vuurwerk.

Uit cijfers van het CBS bleek dat excessief geweld tegen politiemedewerkers door met
name het gebruik van zwaar vuurwerk tijdens demonstraties fors toeneemt.8

Aantal geweldsincidenten met vuurwerk tegen politiemedewerkers

Jaartal

Aantal incidenten

2017

6

2018

16

2019

94

2020

49

2021

76

De politie vindt dit geweld tegen haar medewerkers, zeker met gevaarlijk illegaal
vuurwerk, onacceptabel. Terecht! Agressie of geweld tegen medewerkers wordt niet getolereerd.
Dit geldt voor iedereen die bij de politie werkt: agenten, rechercheurs, medewerkers
van de meldkamer, baliemedewerkers en medewerkers van ondersteunende afdelingen. Voor
de politiemensen die tijdens de jaarwisseling op straat werken heeft de politie bovendien
geavanceerde gehoorbescherming aan moeten schaffen om tinnitus te voorkomen.

Behalve politiemedewerkers krijgen ook andere medewerkers met een publieke taak te
maken met agressie en geweld, zoals ambulance- en brandweerpersoneel of personeel
in het openbaar vervoer (zoals NS-conducteurs).

3.4. Letselschade door illegaal vuurwerk

In totaal zijn er tijdens de laatste jaarwisseling 773 vuurwerkslachtoffers behandeld
op een Nederlandse SEH-afdeling of een huisartsenpost. Dit is een verdubbeling van
het aantal letsels in vergelijking met vorig jaar.

Blijkens de cijfers vindt niet meer letsel plaats door illegaal vuurwerk. Echter wanneer
iemand zich met letsel meldt bij de SEH dan zal hij zelf niet gaan melden dat het
letsel door illegaal vuurwerk werd veroorzaakt. De vergelijking tussen letsels en
afsteekmomenten van zwaar illegaal vuurwerk laat overduidelijk zien dat dit type vuurwerk
veruit het grootste risico op letsel met zich meebracht. In veruit de meeste gevallen
bleek dat zwaar.9

Indien er sprake was van zwaar letsel waarbij amputatie nodig was, werd dit, in lijn
met vuurwerkongevallen in eerdere jaren, allemaal veroorzaakt door zwaar illegaal
knalvuurwerk. Daarnaast veroorzaakt zwaar illegaal vuurwerk het merendeel van gehoorschade
en fracturen – en ook een deel (19 procent) van het opgelopen oogletsel.

De kosten van slachtoffers van een vuurwerkongeval tijdens de jaarwisseling 2021–2022,
waarbij het slachtoffer een SEH-behandeling heeft gehad of in het ziekenhuis is opgenomen,
bedragen € 2,6 miljoen. In de jaarwisseling 2020–2021, met het eerste vuurwerkverbod,
was dit bedrag nog € 1,1 miljoen.

4. Huidige stand van zaken

Afgelopen jaren zijn er al diverse maatregelen getroffen om schade en overlast van
consumentenvuurwerk terug te dringen, met als doel bij te dragen aan een veiligere
jaarwisseling. Zo is in de afgelopen jaren door opsporingsinstanties succesvol opgetreden
tegen de criminele handel in illegaal vuurwerk. Het aantal kilo’s in beslag genomen
illegaal vuurwerk stijgt hierdoor nog jaarlijks, zoals reeds in deze nota genoemd
van 40.000 kilo in 2017 naar 205.000 kilo tijdens de meest recente jaarwisseling.

4.1. Juridisch kader

Het verbod op F3 en een deel F2 vuurwerk maakt dat illegaal vuurwerk uit het buitenland
aantrekkelijker wordt.De Europese Pyrorichtlijn stelt kaders voor het in de handel
brengen van vuurwerk. De Pyrorichtlijn stelt op dit moment echter geen maximum aan
de lading kruit voor vuurwerk. Hierdooris veel illegaal vuurwerk vergelijkbaar met
munitie of nog zwaarder. Daarnaast publiceerde ILT in 2021 een rapport waarin aangegeven
dat de CE-markering veelal niet juist is10. Artikel 39 en 40 van de Pyrorichtlijn biedt de gelegenheid de constateringen van
ILT voor heel de EU tot consequenties te laten leiden.

Het Vuurwerkbesluit stelt regels over het afsteken van professioneel en consumentenvuurwerk.
Via de Wet Economische Delicten (WED) kunnen zware overtredingen van het vuurwerkbesluit
worden bestempeld als zijnde «economische delicten», waaronder dit soort zware milieucriminaliteit.
Te denken valt aan zeer grote partijen (een zogeheten handelsindicatie) of grootschalige
handel. In veel gevallen kan er via de WED een hogere straf of sanctie opgelegd worden
dan onder gewone wetgeving mogelijk was geweest. Ook stelt deze wet opsporingsdiensten
in staat om voertuigen te controleren bij vermoedens van transport van illegale goederen,
zoals illegaal vuurwerk.

Bij veroordeling van vuurwerkbedrijven of personen voor handel in illegaal (of professioneel)
vuurwerk aan consumenten door bedrijven of individuen, biedt de WED ook mogelijkheden
om bijkomende sancties op te leggen. Voorbeelden daarvan zijn het ontzeggen van het
handelsrecht, waardoor iemand gedurende een aantal jaren niet in vuurwerk mag handelen,
maar ook het intrekken van vergunningen en het compleet stilleggen van een onderneming.
Daarnaast kan ook worden gedacht aan straffen zoals een meldplicht en een locatieverbod.
Niet te achterhalen is of, en zo ja hoe vaak, deze bijkomende sancties in de praktijk
daadwerkelijk worden opgelegd.

Vuurwerkgerelateerde misdrijven worden door het OM afgehandeld conform de Richtlijn
voor strafvordering vuurwerkdelicten.11 Deze richtlijn ziet op het voor handen hebben van illegaal vuurwerk of het zelf maken
van illegaal vuurwerk.

Andere vuurwerkgerelateerde misdrijven die worden gepleegd door het afsteken van illegaal
vuurwerk, zoals vandalisme, brandstichting, maar ook mishandeling of geweld kunnen
ook vallen onder de Wet Wapens en Munitie of algemene strafbepaling uit het Wetboek
van Strafrecht, bijvoorbeeld vernieling.

4.2. Preventief fouilleren op vuurwerk

Illegaal vuurwerk is, zoals hierboven reeds genoemd, verboden op basis van de Wet
economische delicten. De afgelopen jaren is meermaals voorgesteld om illegaal vuurwerk
onder de Wet Wapens en Munitie (WWM) te laten vallen. Dat voorstel klinkt logisch,
maar het is niet effectiever. De strafmaat vanuit de WED is namelijk hoger en ook
de bevoegdheden die uit de WED voortkomen zijn uitgebreider. De enige uitzondering
hierop is het preventief fouilleren op zwaar vuurwerk.

De motie van Dam12 riep de regering op om, in het bijzonder ten aanzien van zwaar illegaal vuurwerk,
preventief fouilleren mogelijk te maken. Hoewel de toenmalige Minister van Justitie
en Veiligheid eerder concludeerde dat er onvoldoende wettelijke basis was om preventief
fouilleren in te zetten ten behoeve van zwaar illegaal vuurwerk, stelde hij later
dat vuurwerk in bepaalde gevallen kan worden aangemerkt als wapen in de zin van de
Wet wapens en munitie.

Dit is het geval wanneer het gaat om voorwerpen bestemd voor het raken van personen
of zaken door vuur of door middel van een explosie of ontploffing (artikel 2, lid 1
onder Categorie II sub 7, Wet Wapens en Munitie), of om voorwerpen waarvan, gelet
op de omstandigheden waaronder zij worden aangetroffen, redelijkerwijs kan worden
aangenomen dat zij zijn bestemd om letsel of schade aan personen toe te brengen of
te dreigen en die niet onder een van de andere categorieën vallen (idem Categorie IV
sub 7 WWM)13.

Om preventief te mogen fouilleren op vuurwerk moet er voorts iets bekend zijn over
de bestemming van het vuurwerk. Te denken valt aan concrete signalen zoals een oproep
tot rellen via sociale media of chatgroepen, waarbij het aannemelijk is dat zwaar
illegaal vuurwerk als wapen ingezet zal worden. Of aan een situatie waar het tijdens
voorgaande dagen of weekenden onrustig is geweest, waarbij vuurwerk al is gebruikt
als wapen en waarbij het aannemelijk is dat dit zich zal herhalen.

Tegelijkertijd heeft en had de regering reserves bij het onderbrengen van zwaar illegaal
vuurwerk in de Wet wapens en munitie. Het zou namelijk impliceren dat zwaar illegaal
vuurwerk niet langer onder de Wet Economische Delicten (WED) kan vallen, waardoor
er pas bij een verdenking opsporingsbevoegdheden kunnen worden aangewend. Daarnaast
doorkruist het toevoegen van deze bevoegdheid het doel van de WED, waardoor de proportionaliteit
van die wet gaat wankelen.

Concluderend geeft de Wet Wapens en Munitie onvoldoende meerwaarde. De reden om deze
wet van toepassing te verklaren op illegaal vuurwerk, namelijk preventief fouilleren,
kan ook op een andere wijze worden bereikt. Als daar aanleiding toe is kan immers
door het bevoegd gezag een gebied als veiligheidsrisicogebied aangewezen worden. In
dat gebied mag de politie dan vervolgens preventief fouilleren, ook op zwaar vuurwerk.
Burgemeesters hebben aangegeven hiermee voldoende uit de voeten te kunnen om preventief
fouilleren toe te staan.

4.3. Samenwerking met het buitenland

De politie heeft al voor het afkondigen van de tijdelijke vuurwerkverboden intensief
ingezet op het opsporen van handel in illegaal vuurwerk vanuit het buitenland en in
Nederland. Meer dan voorheen wordt informatie gestuurd onderzoek gedaan op versleutelde
berichtenservices en (andere) sociale media. Specifiek rond de jaarwisseling wordt
er in de grensstreek met België door de politie op vervoer van illegaal vuurwerk gecontroleerd.

Met onze buurlanden wordt samengewerkt om illegaal gebruik van vuurwerk tegen te gaan.
De gezamenlijke onderzoeken lopen via bilaterale afspraken met buurlanden of via Joint
Investigation Teams (JIT), waarin regiokorpsen in de grensregio’s samenwerken om toezichts-
en opsporingsacties uit te voeren. Deze samenwerking geeft de Nederlandse politie
meer slagkracht in het aanpakken van de handel in illegaal vuurwerk.

Uit die samenwerking is ook (onder andere) de invoering van de Pyro-pass (2020) voortgekomen,
om te bewerkstellingen dat professioneel vuurwerk alleen verkocht kan worden aan gecertificeerde
professionals die beschikken over het juiste document. Het idee van de Pyro-pass is
mede tot stand gekomen in samenwerking met de vuurwerkbranche.

Er is doorgaans geen zicht op de totale hoeveelheid vuurwerk die in het buitenland
is gekocht. Het is ook niet bekend welk aandeel van het vuurwerk gekocht in het buitenland
illegaal is Nederland.

Cijfers OM over inbeslaggenomen vuurwerk

Jaartal

Aantal inbeslaggenomen vuurwerk (in kg)

2019

61.429

2020

122.815

2021

205.904

4.4. Geweld tegen hulpverleners

In de Tweede Kamer is reeds het wetsvoorstel uitbreiding taakstrafverbod behandeld.
Die wet breidt in het Wetboek van Strafrecht het huidige taakstrafverbod voor ernstige
geweld- en zedendelicten uit naar elke vorm van fysiek geweld tegen personen met een
publieke taak in het kader van de handhaving van de orde of veiligheid, zoals politieagenten,
brandweerlieden en andere hulpverleners. Dit wetsvoorstel is een goede stap om te
laten zien dat geweld tegen hulpverleners niet door de beugel kan. Op dit moment is
het wetsvoorstel aanhangig in de Eerste Kamer.

Voor het OM is agressie of geweld tegen hulpverleners, zoals brandweer of politie,
een zeer zwaar delict. Naast het taakstrafverbod heeft het Openbaar Ministerie in
haar vervolgingsbeleid opgenomen dat er een straf van +200% zal worden geëist door
de officier van justitie in geval van agressie en geweld tegen werknemers met een
publieke taak en andere functionarissen die werkzaam zijn in het publieke domein.
Het is helaas thans onduidelijk of deze richtlijn in de praktijk wordt nageleefd en
of de richtlijn er inderdaad toe leidt dat er straffen van +200% worden geëist. Onderzoek
van het WODC naar een soortgelijke richtlijn liet zien dat het OM voor seksueel misbruik
in 49 procent van deze zaken een straf eist die lager is dan de bandbreedte volgens
de richtlijn.14

Tot slot werd op 31 maart 2021 het startschot gegeven voor de Taskforce Onze hulpverleners
veilig. De Taskforce heeft, in samenspraak met de politie, boa’s en brandweer, een
actieprogramma opgesteld met als doel geweld en mishandeling van hulpverleners terug
te dringen en Nederlanders ervan te doordringen dat nooit en te nimmer agressief gedrag
richting hulpverleners geaccepteerd mag worden.

5. Financiële consequenties

De financiële gevolgen van de voorstellen zijn afhankelijk van de wijze waarop de
voorstellen worden overgenomen en ingevuld. De kosten zijn derhalve nog niet bekend.
Het effectiever aanpakken van illegaal vuurwerk vraagt mogelijk om een – naar het
inzicht van de initiatiefnemers – bescheiden bijdrage vanuit de bestaande budgetten
in de begroting Justitie en Veiligheid. Het gros van de voorgestelde maatregelen vergen
in principe geen (extra) structurele middelen.

6. Het concrete plan

Om te voorkomen dat illegaal vuurwerk ons land binnenkomt en om onze agenten en hulpverleners
beter te beschermen en om te voorkomen dat in wijken door de opslag van en handel
in illegaal vuurwerk levensgevaarlijke situaties ontstaan, is meer inzet vereist.
Van alle partijen. Er moeten meer preventieve, maar ook meer repressieve maatregelen
worden genomen. De indieners willen dat het Ministerie van J&V en I&W aan de slag
gaan met de volgende punten, in samenspraak met de gemeenten, de politie, het Openbaar
Ministerie, Halt, de ILT en Douane.

A) VOORKOMEN DAT ILLEGAAL VUURWERK NEDERLAND BINNENKOMT

1. Illegaal vuurwerk maakt integraal onderdeel uit van de aanpak van georganiseerde ondermijnende
criminaliteit. Daarmee wordt illegaal vuurwerk onderdeel van de internationale onderzoeken
naar georganiseerde (drugs)criminaliteit, waar dit kabinet extra budget voor heeft
vrijgemaakt.

2. In een taskforce van Nederland, Duitsland en België worden nadere en striktere afspraken
gemaakt om te voorkomen dat Nederlandse consumenten vuurwerk inkopen dat in Nederland
illegaal is, naar analogie van de Pyro-pass voor kopers van professioneel vuurwerk.

3. De Europese Pyrorichtlijn wordt aangepast. Nederland moet het initiatief nemen om
het gesprek te voeren in Europa om op twee punten aanpassingen te bereiken; een maximumgewicht
kruit en de juiste CE-markering.

4. De postpakketbedrijven die hun verantwoordelijkheid niet nemen voor het treffen van
adequate maatregelen om vuurwerkpakketten te onderscheppen, bijvoorbeeld middels effectieve
inzet van honden, worden met een bestuurlijke maatregelen gesanctioneerd.

B) VOORKOMEN DAT ILLEGAAL VUURWERK IN NEDERLAND WORDT AFGESTOKEN

5. Er komt een landelijke vuurwerk-inleverdag, waarbij mensen straffeloos hun illegale
vuurwerk kunnen achterlaten bij de gemeente, analoog aan de lokale wapeninleverdag.

6. De Wet Sluitingsbevoegdheid burgemeester ter handhaving van de openbare orde wordt
van toepassing bij vondsten van grote hoeveelheden illegaal vuurwerk in woonwijken.
De burgemeester krijgt de bevoegdheid om een woning te sluiten, zoals de burgemeester
nu al heeft bij drugspanden.

7. Nederland is een veiligheidsrisicogebied op 31 december en 1 januari, met als argument
dat er een ernstige vrees is voor de verstoring van de openbare orde. Hierdoor kan
de politie op deze dagen in heel Nederland preventief fouilleren om illegaal vuurwerk
op te sporen.

8. Online verkoop van illegaal vuurwerk is illegale content. De Digital Services Act
geeft aan bedrijven, zoals sociale media, de verantwoordelijkheid om illegale content
te verwijderen.

9. De KNVB en de Betaald Voetbal Organisaties spreken af hoe zij illegaal vuurwerk uit
de stadions weren. De KNVB legt sancties op aan de club die deze afspraken niet nakomt.

C) HARDER STRAFFEN EN SCHADE VERHALEN BIJ BEZIT / AFSTEKEN ILLEGAAL VUURWERK

10. Daders van alle vuurwerkdelicten moeten verplicht een afdracht doen van € 500 voor
een op te richten fonds, waardoor de overheid de schade van illegaal vuurwerk in de
publieke ruimte beter kan verhalen. Bij minderjarige daders zijn de ouders verplicht
deze afdracht te doen. Dit staat los van de reeds bestaande mogelijkheden om de daadwerkelijke
schade te verhalen op de dader via een civiele zaak.

11. Het Openbaar Ministerie evalueert de Richtlijn voor strafvordering vuurwerkdelicten met prioriteit voor verhoging van de strafeisen bij recidivisten en verhoging van
de strafeis bij de opslag van een grote hoeveelheid (>50 kg) illegaal vuurwerk.

12. De politie schrijft altijd boetes uit bij ontdekking van opslag van illegaal consumentenvuurwerk,
in de categorieën F2, F3 en F4, ook onder de 25 kilo. De kosten voor het verwijderen
van het vuurwerk door de Explosieve Opruimingsdienst worden verhaald.

13. Bezit van illegaal vuurwerk tijdens een demonstratie of voetbalwedstrijd is vanwege
de gevaarzetting een strafverzwarende omstandigheid, waarvoor de strafeis moet worden
verdubbeld.

Michon-Derkzen Haverkort