Memorie van toelichting : Memorie van toelichting
35 767 Wijziging van de begrotingsstaat van het gemeentefonds (B) voor het jaar 2021 (Derde incidentele suppletoire begroting inzake coronamaatregelen)
Nr. 2
MEMORIE VAN TOELICHTING
A ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL
Wetsartikel 1
De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van
artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel
strekt ertoe om voor het jaar 2021 wijzigingen aan te brengen in de begrotingsstaat
van het gemeentefonds.
De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van
deze memorie van toelichting toegelicht.
Normaliter wordt nieuw beleid in uitvoering genomen nadat de Staten-Generaal de begrotingswet
heeft geautoriseerd. Aangezien uitvoering van de spoedeisende maatregelen die in deze
incidentele suppletoire begroting zijn opgenomen in het belang van het Rijk zijn,
niet kan wachten tot formele autorisatie van beide Kamers der Staten-Generaal, zal
het kabinet de uitvoering van de maatregelen starten. Hiermee wordt gehandeld conform
lid 2 van artikel 2.27 van de Comptabiliteitswet 2016.
Wetsartikel 3
Ingevolge artikel 5, eerste lid, van de Financiële-verhoudingswet hebben gemeenten gezamenlijk recht op het bedrag dat in de begroting als verplichting
voor het totaal van de algemene uitkering en de aanvullende uitkeringen is opgenomen.
Ingevolge artikel 5, tweede lid, van de Financiële-verhoudingswet hebben de gemeenten gezamenlijk recht op de bedragen die in de begroting als verplichting
voor het totaal van de integratie-uitkeringen en het totaal van de decentralisatie-uitkeringen
zijn opgenomen.
De in dit wetsartikel opgenomen bedragen zijn niet rechtstreeks uit de begrotingsstaat
af te leiden. De bedragen worden nader onderbouwd in deze memorie van toelichting.
De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
K.H. Ollongren
De Staatssecretaris van Financiën,
J.A. Vijlbrief
B ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ DE BEGROTINGSARTIKELEN
Artikel 1 Gemeentefonds
Tabel 1 Budgettaire gevolgen van beleid incidentele suppletoire begroting (ISB) (bedragen
x € 1.000)
Stand ontwerpbegroting 2021 incl. NvW en amendementen
Stand na 1e en 2e ISB
Mutaties 3e ISB
Stand 3e ISB
Mutatie 2022
Mutatie 2023
Mutatie 2024
Mutatie 2025
Verplichtingen
33.215.875
33.332.975
117.000
33.449.975
0
0
0
0
Uitgaven
33.215.875
33.332.975
117.000
33.449.975
0
0
0
0
Waarvan juridisch verplicht
100%
100%
Financiering gemeenten
Bijdrage aan medeoverheden
33.214.364
33.331.464
117.000
33.448.464
0
0
0
0
Algemene uitkering en de aanvullende uitkeringen
27.727.260
27.839.260
107.000
27.946.260
0
0
0
0
Decentralisatie-uitkeringen
1.322.481
1.327.581
10.000
1.337.581
0
0
0
0
Integratie-uitkering Voogdij 18+
723.378
723.378
0
723.378
0
0
0
0
Integratie-uitkering Beschermd wonen
1.501.271
1.501.271
0
1.501.271
0
0
0
0
Integratie-uitkering Participatie
1.903.278
1.903.278
0
1.903.278
0
0
0
0
Integratie-uitkeringen Overig
36.696
36.696
0
36.696
0
0
0
0
Kosten Financiële verhoudingswet
Opdrachten
1.511
1.511
0
1.511
0
0
0
0
Onderzoeken verdeelsystematiek
1.511
1.511
0
1.511
0
0
0
0
Bijdragen aan ZBO's/RWT's
0
0
0
0
0
0
0
0
Onderzoeken verdeelsystematiek
0
0
0
0
0
0
0
0
Ontvangsten
33.215.875
33.332.975
117.000
33.449.975
0
0
0
0
Toelichting
De coronacrisis heeft impact op het sociaal en mentaal welzijn van mensen in alle
lagen van de bevolking. Dat geldt in het bijzonder voor mensen die al kwetsbaar waren,
zoals kwetsbare jongeren en eenzame, geïsoleerde ouderen, volwassenen met psychische
problematiek, mensen met een licht verstandelijke beperking en mensen zonder dak boven
hun hoofd. En de crisis raakt ook aan het welzijn en de leefstijl van iedereen, jong
en oud, die nu langere tijd in een isolement leeft. Eenieder die vanwege thuiswerken
van dagelijkse contacten verstoken blijft, geen uitzicht heeft op stages of werk,
of juist op het werk met een zeer hoge werkdruk te maken heeft.
Het kabinet heeft daarom een Steunpakket sociaal en mentaal welzijn en leefstijl opgesteld
(Kamerstukken II 2020/21, 25 295, nr. 988). Het kabinet stelt voor deze aanpak incidenteel € 200 mln. beschikbaar voor 2021.
Daarvan zal € 150 mln. via gemeenten worden ingezet voor het verbreden van lokale
initiatieven. Daartoe wordt onder meer het gemeentefonds opgehoogd met € 117 mln.,
verdeeld over een zestal maatregelen. De resterende € 83 mln., inclusief € 33 mln.
voor gemeenten, wordt besteed vanuit verschillende departementale begrotingen.
De middelen voor de eerste vijf maatregelen worden toegevoegd aan de algemene uitkering
van het gemeentefonds. De middelen voor extra begeleiding van dak- en thuisloze mensen
worden toegevoegd aan de bestaande decentralisatie-uitkering Maatschappelijke opvang.
Tabel 2 Mutaties 3e ISB (bedragen x € 1.000)
2021
Activiteiten en ontmoetingen jeugd
8.000
Jongerenwerk jeugd
14.000
Mentale ondersteuning jeugd
11.500
Bestrijden eenzaamheid ouderen
36.500
Extra begeleiding kwetsbare groepen
37.000
Extra begeleiding dak- en thuisloze mensen
10.000
Totaal
117.000
Activiteiten en ontmoetingen jeugd
Jongeren hebben behoefte aan laagdrempelige ondersteuning voor mentaal welzijn. Daarom
zetten we met gemeenten in op het organiseren van activiteiten om mentale weerbaarheid
van jongeren te versterken, door inzet op meer mogelijkheden tot ontmoeting in (tijdelijk
onbenutte) ruimten zoals bibliotheken, buurthuizen, wijkcentra, sporthallen en evenementenhallen
beter en veilig te benutten voor sociale en ondersteuningsactiviteiten.
Jongerenwerk jeugd
Om jongeren uit bepaalde risicogroepen te benaderen en te bereiken wordt de huidige
extra inzet van jongerenwerk uit het Jeugdpakket verlengd tot eind 2021. Het kinder-
en jongerenwerk speelt ook een signalerende rol op het gebied van psychische problemen
of huiselijk geweld.
Mentale ondersteuning jeugd
Jongeren hebben behoefte aan laagdrempelige ondersteuning voor mentaal welzijn. Daarom
zetten we met gemeenten in op het organiseren van activiteiten om mentale weerbaarheid
van jongeren te versterken, door:
• Geven van trainingen, zoals weerbaarheidstrainingen;
• Inzet op extra coaching van jongeren;
• Inrichten van meer inloophuizen waar jonge ervaringsdeskundigen andere jongeren hulp
bieden voor mentale ondersteuning;
• Inrichten van buddyprojecten waarbij jongeren gekoppeld worden aan een leeftijdsgenoot
voor mentale steun.
Bestrijden eenzaamheid ouderen
Eenzaamheid is door corona toegenomen. Op lokaal niveau zetten gemeenten met lokale
partners al in op het bestrijden van eenzaamheid. Maar nog niet iedereen wordt persoonlijk
bereikt. Het kabinet wil daarom extra inzetten – via gemeenten en lokale partners
– op onder meer de volgende acties:
• Extra contact met ouderen: huisbezoeken, digitaal en belcontact. Hierdoor ontstaat
tevens meer zicht op hoe het werkelijk met de ouderen gaat.
• Extra helpende handen: boodschappen, hulpvragen doorzetten, helpen contact met anderen
te maken.
• Inzet op verbinding tussen mensen: creëren van meer mogelijkheden elkaar corona proof
te ontmoeten, mensen aan elkaar koppelen om samen activiteiten te organiseren.
• Extra inzet op zingeving: alternatieve dagbesteding helpen organiseren, deelname culturele
activiteiten (zie onder leefstijl).
Extra begeleiding kwetsbare groepen; i.c. mensen die psychisch kwetsbaar zijn en mensen
met (verstandelijke) beperkingen thuis
De coronacrisis maakt dat de levens van iedereen met begeleiding er heel anders uitziet:
dagbesteding gaat soms niet door (horeca is bijvoorbeeld gesloten), er komen minder
mensen langs, niet iedereen begrijpt de maatregelen even goed. Ook is er meer begeleiding
en ondersteuning nodig voor mensen met andere beperkingen. Bijvoorbeeld kwetsbare
mensen met een medische aandoening die zeer bang zijn besmet te raken gezien de risico’s
dat deze besmetting fataal kan zijn of zeer ernstige consequenties kan hebben.
Dit maakt dat extra ondersteuning nodig is. Het kabinet stelt hier middelen ter beschikking
om lokaal:
• Extra in te zetten op het organiseren van alternatieve dagbesteding om structuur te
creëren in de dag.
• Het bieden van passend vervoer en extra locaties voor alternatieve en verspreide vormen
van dagbesteding die voldoen aan de RIVM-richtlijnen, die nog niet zijn gefinancierd
via de meerkostenregeling voor Wmo en Jeugd.
• Extra ambulante begeleiding om proactief mentale en sociale problemen op te sporen
(extra huisbezoeken).
• Extra (begrijpelijke) informatievoorziening over wat kan en mag en veilig is.
Extra begeleiding dak- en thuisloze mensen
Gemeenten hebben als gevolg van de coronacrisis nieuwe dakloze mensen in beeld gekregen.
Deze middelen zijn bedoeld om deze mensen zo snel mogelijk van een woonplek (met begeleiding)
te voorzien.
Algemeen
Afdrachten aan het Gemeentefonds hebben gevolgen voor de belastingontvangsten. Deze
worden op artikel 1 Belastingen van de begroting van het Ministerie van Financiën
(IXB) verantwoord. De budgettaire gevolgen voor de belastingontvangsten worden in
de reguliere 1e suppletoire begroting van Financiën in 2021 verwerkt.
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
K.H. Ollongren, minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties -
Mede ondertekenaar
J.A. Vijlbrief, staatssecretaris van Financiën
Gerelateerde documenten
Hier vindt u documenten die gerelateerd zijn aan bovenstaand Kamerstuk.