Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng verslag van een schriftelijk overleg over de stand van zaken van de Einstein Telescoop (Kamerstuk 29338-239)

Binnen de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap hebben enkele fracties
de behoefte om vragen en opmerkingen voor te leggen over de brief van de Minister
van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap inzake de stand van zaken van de Einstein Telescoop
d.d. 14 december 2020 (Kamerstuk 29 338, nr. 239) en het afschrift van de brief aan de gedeputeerde staten van Limburg over de Einstein
Telescoop d.d. 19 januari 2021 (parlementair document 2021Z00967).

De voorzitter van de commissie, Tellegen

De griffier van de commissie, De Kler

Inhoud

blz.

I

Vragen en opmerkingen uit de fracties

2

•

Inbreng van de leden van de VVD-fractie

2

•

Inbreng van de leden van de CDA-fractie

2

•

Inbreng van de leden van de D66-fractie

3

II

Reactie van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

4

I Vragen en opmerkingen uit de fracties

Inbreng van de leden van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie hebben kennisgenomen van de stand van zaken van de Einstein
Telescoop. Zij hebben hierover nog enkele vragen en opmerkingen.

De leden zijn blij om te lezen dat de Minister het voorstel heeft gesteund om de Einstein
Telescoop te plaatsen op de nieuwe Europese Roadmap. De leden vragen hoe groot de
Minister de kans acht dat de Einstein Telescoop op deze Roadmap zal komen. Beschikt
de Minister nog over andere instrumenten om deze kans te vergroten? Zo ja, zal zij
deze gaan inzetten?

Deze leden lezen eveneens dat eind 2021 bekend zal worden gemaakt welke projecten
op de Europese Roadmap komen. Welke projecten zijn de voornaamste concurrenten van
de Einstein Telescoop? Op welke manier heeft de Minister contact met de Eurocommissaris
over dit onderwerp? Is dat contact er al geweest en wat waren de eerste tekenen? Zo
nee, wanneer gaat de Minister samen met haar Belgische en Duitse collega’s het gesprek
aan met de Eurocommissaris om de kansen van de Einstein Telescoop te vergroten, zo
vragen de leden.

De leden van voornoemde fractie lezen dat voor een succesvolle Euregionale kandidatuur
voor de bouw van de Einstein Telescoop, politieke en financiële steun van België,
Duitsland en Nederland cruciaal is. Verder lezen zij dat Duitsland op dit moment de
indiening niet steunt. Hoe groot schat de Minister de kans in dat Duitsland van standpunt
verandert? Wat zijn de consequenties als Duitsland dit niet doet? Is het niet te laat
als Duitsland pas in 2023 duidelijkheid geeft over haar standpunt over de Einstein
Telescoop? Schaadt dit de kansen van de Einstein Telescoop? Hoe gaat de Minister deze
situatie aanpakken, zo vragen zij.

Inbreng van de leden van de CDA-fractie

De leden van de CDA-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van de stand van
zaken met betrekking tot de Einstein Telescoop en hebben hier nog enkele vragen over.

Wat betekent het ontbreken van steun van de Duitse Minister op federaal niveau voor
de kansen om de Einstein Telescoop in Limburg gerealiseerd te krijgen?

De leden van de CDA-fractie willen graag weten hoe Italië de 17 miljoen euro die ter
beschikking worden gesteld voor het onderzoek naar de geschiktheid van de locatie
gaat besteden. In hoeverre zijn vergelijkbare onderzoeken naar de geschiktheid van
de locatie in Limburg nodig? In hoeverre gaat dit over hetzelfde financiële commitment
dat Duitsland nog niet kan geven?

In de beantwoording van schriftelijke vragen van de leden Van der Molen, Van Helvert
en Paternotte gaf de Minister aan dat er tot 1 januari 2021 geen mededelingen worden
gedaan over ingediende projecten vanuit de ministeries in de eerste tranche van het
Groeifonds.1 Aangezien deze termijn intussen is verstreken, horen de leden van de CDA-fractie
graag of de Einstein Telescoop is voorgedragen hiervoor. Zo ja, dan willen zij weten
om wat voor type voorstel dit gaat. Zo nee, dan ontvangen desbetreffende leden graag
een toelichting waarom dit niet gedaan is.

Inbreng van de leden van de D66-fractie

De leden van de D66-fractie hebben met grote belangstelling kennisgenomen van de stand
van zaken van de Einstein Telescoop. De Einstein Telescoop heeft de potentie om nieuwe
wetenschappelijke doorbraken te realiseren en de positie van Nederland in de wetenschap
te versterken. Deze leden hebben enkele vragen voor de Minister.

De leden van deze fractie constateren dat de aanvraag om de Einstein Telescoop op
de Europese Roadmap te plaatsen gesteund werd door vier landen. Eind 2021 wordt bekend
welke projecten op de Roadmap worden geplaatst. Deze leden vragen op welke wijze de
definitieve selectie van projecten voor de Roadmap plaatsvindt en hoe de Minister
de kans inschat dat de Einstein Telescoop op de Roadmap geplaatst wordt. Is de Einstein
Telescoop ook realiseerbaar als het project niet wordt geselecteerd op de Europese
Roadmap?

Deze leden lezen dat de business case en – voor Nederland – de kosten van het alternatief
van groot belang zijn. Zij vragen de Minister te verhelderen welke alternatieven de
Minister ook als mogelijkheid beschouwt.

De leden van voornoemde fractie waarderen de uitvoering van de motie van de leden
Van Meenen en Van der Molen over het Einstein Telescoop Fieldlab door de Minister.2 Daarmee is een bijdrage voor het Einstein Telescoop Fieldlab vrijgemaakt, waardoor
de economische en wetenschappelijke kansen van het project goed in beeld zijn gebracht.
Ook heeft de Minister zoals verzocht gesprekken met buurlanden aangeknoopt om te verkennen
of gezamenlijk opgetrokken kan worden. Desalniettemin moet er nog veel uitgezocht
worden. Van het nader verkennen van de geschiktheid van de bodem tot het definitieve
ontwerp van de Einstein Telescoop. Deze leden vragen of er een gezamenlijke agenda
tussen de betrokken partijen is met alle stappen die gezet moeten worden. Is er inzicht
in de kosten om het project verder te ontwikkelen? Hoe is de samenwerking nu georganiseerd?
Welke afspraken zijn er over de verdeling van kosten? Welke rol ziet de Minister voor
de rijksoverheid in deze fase van het project, zo vragen zij.

De leden van de D66-fractie constateren dat de Einstein Telescoop niet door het kabinet
is voorgedragen voor de eerste ronde van het Nationaal Groeifonds. Zij vragen de Minister
toe te lichten of het kabinet overwogen heeft om de Einstein Telescoop op de lijst
van voorstellen te plaatsen voor de eerste ronde.

II Reactie van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap