Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng verslag van een schriftelijk overleg over Spoor, spoorveiligheid en ERTMS (o.a. Kamerstuk 32404-98)

Binnen de vaste commissie voor Infrastructuur en Waterstaat hebben verschillende fracties
de behoefte om vragen en opmerkingen voor te leggen aan de Staatssecretaris van Infrastructuur
en Waterstaat over de brief Beantwoording vragen commissie over de voortgangsrapportage
Programma Hoogfrequent Spoorvervoer 2019-2 en rapportage ADR (Kamerstuk 32 404, nr. 98) (Kamerstuk 32 404, nr. 99), het NS onderzoek ontspoorde trein bij Voorburg op 2 januari 2020 (Kamerstuk 29 893, nr. 246), het Verslag Basisnet 2019 en aanpak voor een robuust Basisnet 2028 (Kamerstuk 30 371, nr. 71), de Frequentieverhoging Arnhem – Schiphol – Rotterdam (Kamerstuk 32 404, nr. 100), de Ontwikkelingen nationaal en internationaal spoorvervoer voor reizigers (Kamerstuk 29 984, nr. 902), de Dertiende voortgangsrapportage ERTMS, tevens geactualiseerde basisrapportage (Kamerstuk 33 652, nr. 77), de Derde Voortgangsrapportage Programma Hoogfrequent Spoorvervoer (Kamerstuk 32 404, nr. 101), de Emplacementen en Havenspoorlijn Rotterdam (Kamerstuk 29 893, nr. 248), haar Reactie op het Rli-advies «Verzet de wissel: naar beter internationaal reizigersvervoer
per trein (Kamerstuk 29 984, nr. 903), de 43e Voortgangsrapportage HSL-Zuid (Kamerstuk 22 026, nr. 514), het Controlerapport Auditdienst Rijk (ADR) bij 43e Voortgangsrapportage HSL-Zuid (Kamerstuk 22 026, nr. 515), de Stand van zaken beleidsintensivering spoortrillingen (Kamerstuk 22 984, nr. 906), de Voortgang internationaal personenvervoer per spoor (Kamerstuk 29 984, nr. 915), de Veiligheid van het spoor (Kamerstuk 29 893, nr. 249) en haar Beantwoording vragen commissie over de Dertiende voortgangsrapportage ERTMS, tevens
geactualiseerde basisrapportage (Kamerstuk 33 652, nr. 77) (Kamerstuk 33 652, nr. 78).

De voorzitter van de commissie, Agnes Mulder

De adjunct-griffier van de commissie, Van der Zande

Inhoudsopgave

blz.

 

I

Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

2

 
 
 

 

Inleiding

2

 

Inbreng rapporteur PHS, het lid Ziengs (VVD)

3

 

Inbreng rapporteur ERTMS, het lid Van Aalst (PVV)

4

 

VVD-fractie

5

 

PVV-fractie

6

 

CDA-fractie

9

 

D66-fractie

11

 

GroenLinks-fractie

15

 

SP-fractie

17

 

ChristenUnie-fractie

18

 

II

Reactie van de bewindspersoon

20

I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Inleiding

De rapporteur, het lid Ziengs, heeft kennisgenomen van de derde voortgangsrapportage
van het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer (PHS).

De rapporteur, het lid Van Aalst, heeft kennisgenomen van de dertiende voortgangsrapportage
over het European Rail Traffic Management System (ERTMS).

De leden van de VVD-fractie hebben kennisgenomen van de agenda van het schriftelijke
overleg Spoor, spoorveiligheid en ERTMS van 3 december 2020. Deze leden hebben op
verschillende onderdelen vragen en opmerkingen.

De leden van de PVV-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van de betreffende
beleidsbrieven en willen de regering nog enkele vragen voorleggen.

De leden van de CDA-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van de bijgevoegde
documenten van dit schriftelijk overleg Spoor, spoorveiligheid en ERTMS. Deze leden
hebben vragen en opmerkingen bij het brede scala aan onderwerpen.

De leden van de D66-fractie hebben kennisgenomen van de derde voortgangsrapportage
van het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer en hebben nog enkele vragen hierover.

De leden van de GroenLinks-fractie hebben kennisgenomen van de stukken en hebben hier
enkele vragen en opmerkingen bij.

De leden van de SP-fractie hebben kennisgenomen van de agenda voor het schriftelijk
overleg Spoor, spoorveiligheid en ERTMS, en hebben daarop de volgende inbreng.

De leden van de ChristenUnie-fractie hebben kennisgenomen van de verschillende voortgangsrapportages
en stukken betreffende het SO Spoor, spoorveiligheid & ERTMS. Zij willen de Staatssecretaris
hierover de volgende vragen stellen.

Inbreng rapporteur PHS, het lid Ziengs (VVD)

PHS en corona

De rapporteur heeft kennisgenomen van de derde voortgangsrapportage van PHS. De rapporteur
is positief over het feit dat de doorontwikkeling van het PHS onverminderd doorgaat
ondanks de coronacrisis. De rapporteur is wel benieuwd naar de effecten. In hoeverre
verwacht de staatsecretaris dat projectkosten zullen veranderen door de coronacrisis?
Hoe wordt er rekening gehouden met dit potentiële risico? De rapporteur merkt op dat
corona ons reisgedrag mogelijk ook permanent heeft aangepast. Meerdere bedrijven gaan
ook na corona thuiswerken stimuleren. Hoe en in welke mate houdt de Staatssecretaris
binnen PHS rekening met mogelijk permanente veranderingen in reisgedrag door corona?
Verwacht de Staatssecretaris dat de gehanteerde reizigersprognoses voor 2030 (gebaseerd
op WLO3-laag en WLO-hoog) hierdoor moeten worden bijgesteld? In hoeverre verschilt
de invloed van de coronacrisis op de voortgang van het programma PHS van de invloed
op het European Rail Traffic Management System (ERTMS)? Hoe verklaart de Staatssecretaris
deze mogelijke verschillen?

Financieel tekort

De rapporteur heeft wel zorgen over de toename van het potentiële financiële tekort
binnen het PHS. Hij zou dan ook graag van de Staatssecretaris willen weten hoe dit
potentiële tekort teruggedrongen zal worden. Kan de Staatssecretaris aangeven hoe
de in de voortgangsrapportage genoemde 151 miljoen euro aan exogene risico’s zich
verhoudt tot het potentieel tekort van 293 miljoen euro? Betekent dit dat er een potentieel
budgettekort is in de range van 293 miljoen – 444 miljoen euro? Hoe verhoudt dit potentieel
budgettekort zich tot de risicoreservering van 250 miljoen euro in het Infrastructuurfonds?
In hoeverre verwacht de Staatssecretaris dat deze reservering voldoende is, gegeven
het potentiële budgettekort? In hoeverre verwacht de Staatssecretaris dat door het
potentiële budgettekort versoberingen in het programma nodig zijn die de doelstellingen
en ambities van PHS kunnen raken?

Vertraging van projecten

De rapporteur constateert dat er meerdere projecten binnen het PHS zijn die (mogelijk)
vertraging oplopen. De rapporteur beschouwt het terugdringen van vertraging van projecten
als een belangrijk aandachtspunt. Hij zou graag van de Staatssecretaris willen weten
hoe er tijdig geanticipeerd kan worden op vertragingen en hoe vertragingen in de toekomst
gereduceerd zouden kunnen worden.

Corridor Amsterdam-Alkmaar en project Zuidasdok

De rapporteur moet daarbij opmerken dat de splitsing van de corridor Amsterdam-Alkmaar
een goede maatregel lijkt die, zo nodig, ook op andere corridors zou kunnen worden
toegepast. Kan de Staatssecretaris daarbij wel aangeven waarom de opsplitsing van
de planning bij Sloterdijk in een deel voor de Haarlemcorridor en een deel voor de
Alkmaarcorridor ervoor zorgt dat de indienststelling van de Alkmaarcorridor met negen
maanden vertraagt (van 2024 naar 2025)? Hoe verhoudt de geplande indienststelling
van de Alkmaarcorridor in 2025 zich tot verschillende maatregelen (zoals «Uitbreiden
emplacement Uitgeest» en «Extra opstelcapaciteit reizigersmaterieel Heerhugowaard»)
waarvan de planning naar 2027 is verschoven? Wat zijn de gevolgen van de vertraging
bij Amsterdam Centraal en bij het Zuidasdok voor de planning van OV SAAL? Wat houdt
de vertraging bij het MIRT-project «Multimodale Knoop Schiphol» in? Wat zijn de achterliggende
redenen van de vertraging en in hoeverre vertraagt dit de gehele planning van OV SAAL?
Voor het einde van 2021 staat een uitbreiding van het aantal intercity’s gepland.
De rapporteur zou daarbij graag willen weten in welke mate de coronacrisis voor vertraging
zou kunnen zorgen. Wat is de meest realistische planning voor realisatie van Amsterdam
Centraal? Wat zijn de gevolgen in tijd en kosten van de vertraging bij Amsterdam Centraal
en Amsterdam Zuid voor (aansluitende) reizigerscorridors?

Tweede tunnelbuis Delft

De rapporteur constateert uitdagingen bij de tweede tunnelbuis bij Delft. De rapporteur
zou graag willen weten wanneer de onderzoeksresultaten van de planning naar de Kamer
worden gestuurd. In hoeverre waren uitdagingen rondom de realisatie van deze tunneltechnische
installaties te voorzien? Kan de Staatssecretaris aangeven welke «verbeteracties»
zij beoogt om de genoemde uitdagingen rond de uitvoering van de tweede tunnelbuis
bij Delft het hoofd te bieden? Kan zij aangeven wat zij precies bedoelt met «tunneltechnische
installaties»? En welke conflicten zijn er ontstaan met de aannemer?

Traject Meteren-Boxtel

Waarom wordt de vertraging op dit belangrijke schakelpunt niet als één van de toprisico’s
op programmaniveau aangemerkt? Wat zijn de gevolgen van de vertraging bij het traject
Meteren-Boxtel voor het realiseren van de doelstellingen van PHS in het algemeen en
op aansluitende trajecten en corridors?

Ontbreken risicokwantificering

De rapporteur zou graag willen weten wat de nadelen zijn van het ontbreken van risicokwantificering
in de derde voortgangsrapportage. De rapporteur ontvangt tevens graag een toelichting
op de stelling dat een kwantificering van risico’s per corridor ten koste zou gaan
van de positie van IenW en/of ProRail. De rapporteur vraagt daarbij of het niet mogelijk
is om op een andere manier inzicht te geven in de risico’s zonder afbreuk te doen
aan de positie van IenW en/of ProRail.

Aanbevelingen volgende voortgangsrapportage

De rapporteur ziet kansen voor verbetering voor de volgende rapportage. Zo zou een
overzichtelijk schema van de planning van PHS-projecten een nuttige aanvulling kunnen
zijn. Daarbij zou een nadere toelichting op de ontwikkeling van de «draaischrijven»
binnen het PHS tevens erg nuttig zijn.

Inbreng rapporteur ERTMS, het lid Van Aalst (PVV)

De rapporteur zal enkele punten toelichten die betrekking hebben op het onderwerp
van een goede en gedegen informatievoorziening richting de Kamer.

De rapporteur verzoekt de Staatssecretaris nogmaals om in de risico-overzichten in
de voortgangsrapportage ook te rapporteren over de kansen van het optreden daarvan,
weergegeven in percentages, en bij het optreden van deze individuele risico’s, over
de impact daarvan in euro’s, conform het risicodossier.

De rapporteur verzoekt de Staatssecretaris een indicatie te geven wanneer de Kamer
nadere informatie krijgt ten aanzien van waarden/voortgang op de indicatoren «de capaciteit
en het percentage capaciteitsgroei spoorcorridors met ERTMS» en «de benutte gerealiseerde
capaciteit spoorcorridors met ERTMS», die de rapporteur eerder verzocht heeft op te
nemen in de nieuwe basis- en voortgangsrapportages.

De rapporteur verzoekt de Staatssecretaris concreter dan in de dertiende voortgangsrapportage
aan te geven waar de 321 miljoen euro aan nieuwe verplichtingen aan wordt besteed.

De rapporteur verzoekt de Staatssecretaris een uitsplitsing te geven van het totale
budget voor ERTMS (2.461 miljoen euro) in de verschillende deelprojecten en aan te
geven hoe de aangekondigde aanbesteding van 440 miljoen euro en de in de afgelopen
periode aangegane verplichtingen van 321 miljoen euro passen in dit beeld. De rapporteur
verzoekt om ook in volgende rapportages een dergelijke uitsplitsing te maken.

De rapporteur verzoekt de Staatssecretaris om nader toe te lichten hoe door het ogenschijnlijk
simpelweg omdraaien van de bouwvolgorde bij station Amsterdam Zuid (eerst ERTMS en
dan pas PHS) een mogelijke planningsvertraging van acht jaar op het baanvak OV SAAL-West
wordt voorkomen.

VVD-fractie

ERTMS

De leden van de VVD-fractie zien dat er voortgang wordt geboekt en dat Nederland inmiddels
voldoet aan baseline 3. Hierbij merken deze leden wel op dat er een verschil is tussen
de ontwikkeling van het ERTMS in Nederland in vergelijking met België. In de beantwoording
van de feitelijke vragen wordt kort toegelicht wat de stand van zaken is. Deze leden
zouden graag de gevolgen voor internationaal spoorverkeer tussen Nederland en België
inzichtelijk willen krijgen, nu Belgisch materieel niet in Nederland mag rijden. Hierbij
zouden deze leden graag een indicatie willen op welke termijn het Belgische materieel
zal voldoen aan baseline 3. Daarnaast vragen deze leden of de Staatssecretaris een
meerwaarde ziet in het sluiten van ERTMS-interoperabiliteitsverdragen met onze buurlanden
om internationaal spoorverkeer te waarborgen.

De leden van de VVD-fractie constateren dat de noodzakelijke ombouw van goederentreinen
om geschikt te zijn voor het ERTMS stagneert. Daarom vragen zij aan de Staatssecretaris
hoe de ombouw gestimuleerd zou kunnen worden. Ook willen deze leden graag dat er structurele
monitoring wordt toegepast om de ombouw van goederentreinen in zicht te houden. Deze
leden ontvangen signalen dat er extra geld nodig is om dit ombouwproces vlot te trekken.
Ondernemers in het spoorgoederenvervoer kunnen deze lasten zelf niet dragen. In de
beantwoording van de vragen over de voortgangsrapportage wordt dat ook erkend. Op
welke termijn denkt de Staatssecretaris de mogelijk te nemen maatregelen in kaart
te hebben gebracht? Kunnen voor de financiering gelden uit de pot onvoorzien gebruikt
worden?

Hogesnelheidslijn Zuid

De leden van de VVD-fractie maken zich zorgen over het financiële tekort voor het
oplossen van de zettingsproblematiek. Deze leden vragen waarom kwantitatieve informatie
over kostenoverschrijvingen ontbreekt. Ook vragen zij de Staatssecretaris om spoedig
verbetervoorstellen te maken om kostenoverschrijdingen te voorkomen.

Beschikbaarheidsvergoeding

De leden van de VVD-fractie zijn op de hoogte van het starten van de uitbetaling van
de beschikbaarheidsvergoeding. Deze leden hebben vernomen dat er dit jaar circa 500
miljoen euro minder dan verwacht nodig is voor het uitbetalen van de beschikbaarheidsvergoeding.
Was de eerder vastgestelde 1,5 miljard euro slechts een grove schatting, die nu positiever
uitpakt? Deze 500 miljoen euro wordt, zoals gezegd, doorgeschoven naar 2021. Wat betekent
dat voor het reeds gereserveerde geld voor de beschikbaarheidsvergoeding van 2021?

Gerechtelijke uitspraak voorgenomen gunning HRN aan NS

De leden van de VVD-fractie hebben kennisgenomen van het vonnis van de kortgedingrechter
d.d. 1 december 2020 over het hoofdrailnet (HRN) en de voorgenomen gunning daarvan
aan NS. Is de Staatssecretaris van plan om – in lijn met het vonnis – aan de Europese
Commissie geschreven instemming te vragen over de nu beoogde route voor gunning van
het HRN? Kan de Staatssecretaris toezeggen dat zij de correspondentie met de Commissie
hierover zo snel als mogelijk aan de Kamer stuurt en naar aanleiding van deze correspondentie
geen verdere stappen onderneemt, alvorens dit in de Kamer is besproken?

Herstelplan ov

De leden van de VVD-fractie vragen de Staatssecretaris of zij op de hoogte is van
het rapport van Rover «Bouwstenen voor een ov-herstelplan», waarin aanbevelingen worden
gedaan om het herstel van de ov-sector te bevorderen. Wat is de reactie van de Staatssecretaris
op dit rapport?

Internationaal personenvervoer

De leden van de VVD-fractie zien graag dat er kritische prestatie-indicatoren (KPI’s) worden verbonden aan internationale lijnen, om zo de kwaliteit van deze
lijnen te kunnen borgen. Deze leden vragen de Staatssecretaris of en op welke termijn
zij deze KPI’s aan het internationaal spoor kan verbinden om kwaliteit van dienstverlening effectief te kunnen monitoren.

Compensatieregeling Waalhaven

De leden van de VVD-fractie hebben vernomen dat de bestaande compensatieregeling Waalhaven
door ProRail niet voortgezet zou worden. De nieuwe beoogde compensatieregeling van
ProRail leidt tot kritiek bij belanghebbenden. Zou de Staatssecretaris op dit punt
kunnen reflecteren?

PVV-fractie

De leden van de PVV-fractie vragen aan de Staatssecretaris of zij zich beseft hoe
groot het probleem van het dreigend tekort aan goederenlocs met ERTMS is. Ondernemers
wijzen op de noodzaak tot volledige compensatie van de ombouw en noodgedwongen vervanging
van de goederenlocs naar ERTMS. Met het huidige programmabesluit dreigt er een tekort
van circa 600 locomotieven met ERTMS. Zonder voldoende goederenlocomotieven is de
doelstelling van 54 tot 61 miljoen ton goederenvervoer per spoor in 2030 onhaalbaar.
Moeten deze 600 locomotieven worden omgebouwd en noodgedwongen worden vervangen, dan is er sprake van
circa 600 locs x € 5.000 tot € 20.000 extra «cost of use» per maand, en dat is circa
75 miljoen euro per jaar. Daartegenover staan geen extra inkomsten en geen kostenbesparingen
als gevolg van deze investering/extra kostenpost. Wat gaat de Staatssecretaris aan
deze situatie doen?

De leden van de PVV-fractie vragen aan de Staatssecretaris wat zij van de zorgen van
de spoorgoederensector vindt over het niet geborgd zijn van de interoperabiliteit
met omringende landen, in het bijzonder Duitsland. Deze leden stellen dat bij het
groot project ERTMS geen sprake is van een doelgerichte en daadkrachtige aansturing
en besturing op interoperabiliteit met de omringende landen, waarvan Duitsland het
allerbelangrijkste is. Herkent de Staatssecretaris deze kritiek en zo ja, welke stappen
neemt zij om dit probleem weg te nemen?

De leden van de PVV-fractie vragen aan de Staatssecretaris of zij kan reageren op
de stelling dat rangeren onder ERTMS voorlopig een fata morgana is. Er kan met het
ERTMS van nu en in 2026 niet veilig geduwd gerangeerd worden. Dat is een enorme operationele
barrière. Zonder geduwd rangeren kan veel goederenvervoer niet plaatsvinden. Daarnaast
kunnen de huidige rangeerlocomotieven technisch en economisch niet worden omgebouwd
voor ERTMS. Tegelijkertijd zijn er geen nieuwe rangeerlocomotieven voor de Nederlandse
markt beschikbaar. Rangeerlocomotieven zijn onmisbaar voor de toch al dure «last mile»
van het spoorgoederenvervoer. Hoe houdt de Staatssecretaris de ondernemers in deze
situatie aan boord?

De leden van de PVV-fractie vragen aan de Staatssecretaris welk budget er vrijkomt
als we per 1 januari 2021 stoppen met het groot project ERTMS, na aftrek van de kosten
van alle nodige investeringen in het actualiseren van de automatische treinbeïnvloeding
(ATB). Is de Staatssecretaris het met deze leden eens dat als blijkt dat de kosten
voor ERTMS uit de klauwen lopen, de ondernemers de dupe worden en er van die internationale
visie weinig terechtkomt, Nederland altijd moet kunnen stoppen met dit project of
het project «on hold» moet kunnen zetten? Is de Staatssecretaris bereid deze optie
te verkennen, als optie concreet uit te werken en bij elke voortgangsrapportage te
actualiseren?

De leden van de PVV-fractie vragen aan de Staatssecretaris waarom ProRail de bestaande
compensatieregeling Waalhaven niet wil handhaven. Vrijdag einde middag, twee werkdagen voor de Spoorgoederentafel werden ondernemers
verrast met een voorstel voor een compensatieregeling waarbij de spoorgoederenvervoerders
en intermodale operatoren zwaar onvoldoende worden gecompenseerd voor verliezen (= vermogensschade,
geen inkomstenderving, geen imagoschade) als gevolg van de gebruiksbeperkingen op
emplacement Waalhaven in verband met omgevingsvergunningsperikelen van ProRail, doordat
de blusvoorzieningen van ProRail niet op orde zijn volgens het lokaal bevoegd gezag.
De vermogensschade bedraagt circa € 600 tot € 750 per extra handeling en rit, omdat
niet op de Waalhaven mag worden gerangeerd met treinen met gevaarlijke stoffen erin
en er tevens geen lokwissel mag plaatsvinden (van elektrische tractie naar dieseltractie
om van de Waalhaven het Rail Service Center Rotterdam op te kunnen rijden voor laden/lossen
en vice versa). Hierdoor moeten deze noodzakelijke spoorvervoersactiviteiten sinds
13 september 2019 plaatshebben op Kijfhoek, Botlek, Pernis dan wel Maasvlakte West.
Waarom worden ondernemers met deze enorme kosten opgezadeld, heeft de Staatssecretaris
dit nog steeds niet geregeld en krijgen ondernemers nu ook nog eens deze trap na?

De leden van de PVV-fractie vragen aan de Staatssecretaris waarom de compensatieregeling
nu nodeloos ingewikkeld wordt. In plaats van de bestaande compensatieregeling Waalhaven
wordt nu een regeling aangeboden die bij een infrastoring die meer dan 120 minuten
vertraging van de treinen veroorzaakt en die minder dan vijf dagen duurt, een tariefafslag
per treinkilometer kent van maximaal € 0,50 per treinkilometer en een tariefafslag
van 20% op de parkeerkosten. Dan moet een vervoerder dus 1.100 tot 1.500 treinkilometers
aan vertraagde treinen hebben per extra handling en rit. Kijfhoek-Waalhaven is ongeveer
17 kilometer. Dan kan je narekenen hoeveel treinen er hinder moeten ondervinden van
zo’n storing om überhaupt het verlies van de Waalhaven gecompenseerd te krijgen: 60
tot 85 treinen. Dit lijkt deze leden niet logisch. Partijen moeten worden gecompenseerd
voor de opgelopen schade en niet een forse kans of zelfs bij voorbaat de zekerheid
hebben dat dit bij verre na niet gebeurt.

De leden van de PVV-fractie vragen aan de Staatssecretaris waarom zij de spoorgoederensector
de oorlog verklaart. Door werkeloos toe te kijken hoe een op zich functionerende compensatieregeling
wordt gesloopt en zichzelf alleen maar op haar D66-deugborst te kloppen, jaagt ze
ondernemers tegen zich in het harnas. Is zij zich voldoende doordrongen van de consequenties
van deze houding?

De leden van de PVV-fractie vragen aan de Staatssecretaris of zij op gaat treden bij
het dispuut met ProRail en de ondernemers over het punt dat alle goederenvervoerders
en intermodale operatoren (die ook opstelsporen huren van ProRail) niet akkoord zijn
dat voor infrastoringen van meer dan vijf dagen specifieke compensatieafspraken gemaakt
kunnen worden op basis van de eenzijdig opgedrongen algemene voorwaarden van ProRail.
Op basis van de algemene voorwaarden van ProRail is het in het algemeen heel moeilijk
om opgelopen verliezen door ProRail-falen te verhalen. Hiervoor zullen separate afspraken
gemaakt moeten worden voor 2021–2023. Gaat de Staatssecretaris daarvoor zorgen?

De leden van de PVV-fractie vragen aan de Staatssecretaris waarom zij de tijdelijke
compensatieregeling voor omrijden wegens beperkte of geen capaciteit op de Betuweroute
door werkzaamheden aan het derde spoor niet verlengt. Dat betekent dat het spoorgoederenvervoer
1,5 miljoen tot 2,5 miljoen euro per jaar aan extra kosten krijgt. In 2021 wordt heel
veel gebouwd aan het derde spoor, dus zal volgend jaar het spoorgoederenvervoer, als
hierop niet wordt bijgestuurd, 2,5 miljoen euro duurder worden. Het is onzorgvuldig
dat IenW dit «vergeten» is goed en tijdig te regelen. Temeer daar RailGood IenW hierop
meerdere malen in 2020 heeft gerappelleerd en ook de Havenbedrijven van Rotterdam
en Amsterdam hun steun hebben uitgesproken tijdens de Spoorgoederentafel in september
2020.

De leden van de PVV-fractie vragen aan de Staatssecretaris hoe zij het budget van
9 miljoen euro voor de modal shift gaat inzetten. Is zij het met deze leden eens dat
dit budget naar concrete zaken moet gaan en niet naar de groene bobo’s die van zulk
overheidsbeleid hun verdienmodel hebben gemaakt? Is de Staatssecretaris het met deze
leden eens dat enkele goede investeringen zijn: zo spoedig mogelijk halvering van
de opsteltarieven voor intermodale treinen en wagensets, net als in Zwitserland alle
treinen boven de 550 meter treinlengte een transportefficiency- en modalshiftbonus op de gebruiksvergoeding geven of te investeren in
vervoer van niet verkraanbare trailers per spoor in plaats van over de weg of ruimte
in de eerste paar jaar te geven voor de opstart van nieuwe intermodale shuttles op
nieuwe bestemmingen (zoals Rotterdamse haven – Railport Groningen) met vijf jaar risicodragend
commitment van marktpartijen?

De leden van de PVV-fractie vragen aan de Staatssecretaris om erop toe te zien dat
dit soort, op hoofdlijnen voorgeschotelde Haagse «modal shift»-konijnen uit de hoge
hoed, niet afleiden van de kern waar het om gaat, en dat is: het huis van ProRail
op orde, een gelijk speelveld en kostenverlaging voor het gebruik van het spoor. Deze
leden vragen of de Staatssecretaris zich bij de zaken wil houden die echt bijdragen
aan de modal shift en niet aan zaken die daar juist niet aan bijdragen.

CDA-fractie

De leden van de CDA-fractie krijgen vanuit de samenleving veel zorgwekkende verhalen
over trillingen op en rond het spoor. Deze leden maken zich zorgen dat het steeds
moeilijker wordt om de geluidsoverlast van treinen te beperken, mede vanwege de verwachte
verdere groei van het treinverkeer. Kan de Staatssecretaris een quickscan laten verrichten
van de geprognosticeerde groei van het treinverkeer in 2030 in verhouding tot de verwachte
geluidbelasting?

De leden van de CDA-fractie vragen de Staatssecretaris of zij wel «on track» is met
het gegeven om in 2021 de geluidskaart op te leveren. De frequenties en de geluidsproductie
lijken te stijgen. Daarom zouden deze leden graag een reactie krijgen. Welke stappen
is de Staatssecretaris bereid te zetten? Kijkt zij daarbij specifiek naar: 1) het
beter benutten van bestaande routes en het investeren in nieuwe routes, 2) het actualiseren
van geluidregelgeving en het investeren in geluidsarm materieel en infrastructuur,
3) het omleiden van gevaarlijke stoffen en zwaar containervervoer om woonkernen en
dichtbevolkte gebieden heen? Graag ontvangen deze leden een reactie.

De leden van de CDA-fractie willen het vervolgens hebben over het onderwerp ammoniak-
en chloortreinen. Kan de Staatssecretaris een overzicht geven van de verschillende
plekken en steden waar in Nederland chloor- en ammoniaktreinen rijden, zoals in Venlo?
Deze leden willen de Staatssecretaris graag wijzen op het convenant dat in 2009 is
afgesloten om het rijden van giftreinen te verminderen, genaamd «Convenant DSM afbouw
ammoniaktransporten». In artikel 6 van dit convenant worden prestatieafspraken gemaakt.
In hoeverre zijn deze prestatieafspraken nagekomen en welke niet, zo vragen deze leden
aan de Staatssecretaris. In artikel 7 van het convenant wordt gesproken over een jaarlijkse
rapportage. Deze leden vragen of dat is gebeurd. Zo ja, wat zijn de conclusies en
kan de Staatssecretaris deze rapporten delen met de Kamer? Op het traject IJmuiden
– Geleen wordt niet meer met ammoniak- en/of chloortreinen gereden, waardoor de treinen
met gevaarlijke stoffen door Venlo heen rijden. Deze leden zijn benieuwd naar de reactie
van de Staatssecretaris. Is de Staatssecretaris bereid in gesprek te gaan met de gemeente
Venlo en bezorgde bewoners? Deze leden vragen de Staatssecretaris toekomstige plannen
rondom ammoniak- en chloortreinen te duiden en dit met gemeente, bewoners en de Kamer
te delen.

Deze leden vragen de Staatssecretaris welke alternatieven er zijn om ammoniak en chloor
niet door stedelijke gebieden te laten vervoeren. Kijkt de Staatssecretaris daarbij
ook actief naar alternatieven, zoals via buisleidingen of scheepvaart, zo vragen deze
leden. Welke stappen is de Staatssecretaris bereid te zetten om grenzen te stellen
aan de ammoniak- en chloortransporten en hierop te handhaven? Is de Staatssecretaris
bereid in gesprek te gaan met de verantwoordelijk bedrijven met als doel om afbouw
te realiseren?

De leden van de CDA-fractie vragen de Staatssecretaris wat spoorveiligheid betreft
een update te geven rondom Santpoort-Zuid en de sluiting van de gevaarlijke overweg.
Deze leden willen de Staatssecretaris een compliment geven over het handelen rondom
deze onveilige overweg, maar vragen naar een specifieke datum voor sluiting van de
onbewaakte overweg. Het risicomanagement en de defecten bij het rangeerterrein Kijfhoek
zijn deze leden een doorn in het oog. Kan de Staatssecretaris aangeven welke stappen
zij daartoe gezet heeft en gaat zetten om de problemen rondom dit rangeerterrein op
te lossen? Graag ontvangen deze leden een overzicht van wat er tot op heden is gebeurd.

De leden van de CDA-fractie vragen de Staatssecretaris een update te geven van de
uitvoering van motie-Amhaouch/Schonis (Kamerstuk 35 300 XII, nr. 27) over de Maglev-magneettrein. Het rapport geeft aan dat de Maglev een veelbelovende
optie is en een realistische trein in de toekomst. Hoe gaat de Staatssecretaris ervoor
zorgen dat de Maglev-magneettrein verder onderzocht wordt en op de politieke agenda
blijft, bijvoorbeeld voor de Lelylijn? Deze leden merken op dat verschillende andere
landen al verder zijn dan Nederland met deze innovatieve trein. Wat deze leden betreft
is het zeer de moeite waard om hier een realistische studie naar uit te laten voeren.
Graag ontvangen zij hierop een reactie van de Staatssecretaris.

De leden van de CDA-fractie vragen de Staatssecretaris hoe het met de plannen staat
van de NS om de toekomstige dubbeldekkers te bestellen. Deze leden zijn benieuwd naar
de stand van zaken en ontvangen hier graag een update over.

De leden van de CDA-fractie zien op het gebied van mobiele data een transitie naar
5G, wat deze leden erg belangrijk vinden. Daarentegen is de beschikbaarheid van internet
en mobiele data in Nederland op veel plekken helaas nog niet in orde, bijvoorbeeld
op veel spoortrajecten. Vorig jaar hebben deze leden samen met de leden van de ChristenUnie-fractie
middels een amendement (Kamerstuk 35 300 A, nr. 9) geld vrijgemaakt voor een verbeterde mobiele bereikbaarheid in de treinen. Hoe staat
het met de uitvoering van dit amendement? De Staatssecretaris heeft aangegeven samen
met de betrokken partijen een plan op te stellen om gelden uit het amendement ten
goede te laten komen voor beter internet in de trein. Deze leden zien graag de ambitie
vertaald worden in actie. Kan de Staatssecretaris aangeven wanneer de studenten en
forenzen van en naar de regio eindelijk gebruik kunnen maken van betrouwbare mobiele
bereikbaarheid in de treinen?

De leden van de CDA-fractie merken op dat de Staatssecretaris heeft toegezegd dat
in januari 2020 een eindrapport naar de Kamer zou komen om pensioenfondsen en andere
private investeerders mogelijk te betrekken bij infrastructurele projecten, conform
de motie-Amhaouch c.s. (Kamerstuk 35 000 XII, nr. 37). Zou de Staatssecretaris dit rapport naar de Kamer kunnen sturen? Wat is de laatste
status hiervan, zo willen deze leden weten.

De leden van de CDA-fractie vragen wat de status is van de Maaslijn. Is de financiële
dekking van de partners bij de Maaslijn compleet? Kan de Staatssecretaris aangeven
welke partner wat bijdraagt? Wanneer denkt de Staatssecretaris dat de schop de grond
in gaat om aan deze lijn te beginnen, zo vragen deze leden.

De leden van de CDA-fractie vragen voorts hoe het staat met de aanbesteding van Eindhoven-Düsseldorf.
Zijn we nog «on track» met de eerder gestelde plannen, zo vragen deze leden.

De leden van de CDA-fractie vragen de Staatssecretaris tot slot naar de stand van
zaken omtrent de pilot over grensoverschrijdende ticketing. Hoe staat het daarmee?
Wanneer komen de resultaten hiervan naar de Kamer, zo willen deze leden weten.

D66-fractie

De leden van de D66-fractie willen benadrukken trots te zijn op de spoorwegmedewerkers,
die ondanks de bijzondere omstandigheden als gevolg van de COVID-19 pandemie onverminderd
door hebben gewerkt aan het Nederlandse spoor.

De leden van de D66-fractie zien dat in de derde voorgangsrapportage bij de top drie
van risico’s per corridor geen kwantificering van risico’s wordt gegeven. Een dergelijke
kwantificatie van risico’s zou de positie van het ministerie en/of ProRail in het
geding brengen. Wat is de reden hiervoor? Ziet de Staatssecretaris kans om in een
volgende voortgangsrapportage toch de kwantificatie van de top drie aan risico’s per
corridor op te nemen, bijvoorbeeld in kans en tijd, of op een andere wijze die de
positie van partijen niet schaadt? Is het mogelijk om in de volgende rapportage naast
de ontwikkeling van jaarlijkse reizigersaantallen op PHS-corridors ook de landelijke
ontwikkeling van reizigersaantallen op het spoor als referentie weer te geven? Is
het tevens mogelijk om in de voortgangsrapportage ook duidelijk te beschrijven hoe
ontwikkelingen op belangrijke schakelpunten («draaischijven») in het PHS-netwerk,
zoals Amsterdam Centraal en Amsterdam Zuid, de voortgang van de planning op de verschillende
PHS-corridors beïnvloeden?

De leden van de D66-fractie hebben enkele zorgen omtrent de gewijzigde indienststellingsdatum
op het traject Meteren-Boxtel. Ook zien deze leden dat het tekort op het budget bij
dit project is opgelopen. De Staatssecretaris stelt enerzijds dat een latere oplevering
onvermijdelijk zal zijn, terwijl zij anderzijds in de rapportage aangeeft dat met
de aanpassing van de mijlpalen het haalbaarheidspercentage van de planning op meer
dan 85% mogelijk is. Kan de Staatssecretaris inzicht geven over hoe dit haalbaarheidspercentage
kan stijgen?

De leden van de D66-fractie lezen dat het tekort het afgelopen half jaar met bijna
31 miljoen euro is opgelopen, terwijl in de tweede voortgangsrapportage sprake was
van een afname. Circa 151 miljoen euro aan risico’s zijn geïnventariseerd. Kan de
Staatssecretaris aangeven hoe deze risico’s zich verhouden tot het potentieel tekort
van 293 miljoen euro? Hoe verhoudt dit potentieel budgettekort zich tot de risicoreservering
van 250 miljoen euro in het Infrastructuurfonds? Deze leden zijn van mening dat vanwege
de doelstelling van het project, versoberingen in het programma vanwege het tekort
niet aan de orde zijn. Is de Staatssecretaris dit met deze leden eens? Worden nog
veranderingen in projectkosten en in de reizigersprognose verwacht vanwege de coronacrisis?

OV SAAL

De leden van de D66-fractie hebben vernomen dat het nieuw voorgestelde dienstregelingsmodel
op de SAAL-corridor ervoor zorgt dat de overgrote meerderheid van de reizigers erop
vooruitgaat qua deur-tot-deurreistijd. Echter, voor 1.500 reizigers is geen sprake
van een verbetering, maar een verslechtering qua reistijd. Kan de Staatssecretaris
toelichten hoeveel reizigers dit betreft? Eventuele mitigatie van nadelen wordt nog
verder uitgewerkt. Deze leden lezen dat na de zomer van 2021 een definitieve keuze
gemaakt kan worden. Past deze tijdslijn in de doelstelling van de OV SAAL-corridor?
Deze leden lezen dat de indienstelling is bijgesteld naar 2025. Wat is de achterliggende
reden voor deze vertraging? Verwacht de Staatssecretaris gevolgen van de vertraging
bij Amsterdam Centraal en het Zuidasdok voor de planning van OV SAAL?

Spoorgoederenvervoer

De leden van de D66-fractie stellen vragen bij de omvang van het spoorvervoer van
gevaarlijke stoffen. Deze is met 9% toegenomen blijkt uit een analyse. Deze leden
zijn meermaals benaderd door bezorgde bewoners over deze toename. Kan de Staatssecretaris
toelichten hoe deze overschrijdingen ontstaan en met welke reden deze overschrijdingen
worden toegestaan? Tegelijkertijd worden geen overschrijdingen over de weg of het
water geconstateerd. Kan de Staatssecretaris verklaren waarom alleen overschrijdingen
op het spoor hebben plaatsgevonden en toelichten of er alternatieven zijn gekozen
om de stijging tegen te gaan?

De leden van de D66-fractie vragen de Staatssecretaris naar de aanpak van het transport
van ammoniak. Er zijn tientallen miljoenen euro's vrijgemaakt om het transporteren
van ammoniak te stoppen, maar dat is niet gebeurd. Jaarlijks wordt nog 150.000 ton
ammoniak door stedelijk gebied getransporteerd. Kent de Staatssecretaris de risico’s
bij het transporteren van watervrije ammoniak onder hoge druk? Kleine ongevallen met
dit giftige gas leiden tot grote gezondheidsrisico’s. Kan de staatsecretaris toelichten
waarom geen daling heeft plaatsgevonden de afgelopen jaren?

Spoorgoederenvervoer en ERTMS

De leden van de D66-fractie zijn tevreden over de negen oplossingen met betrekking
tot het goederenvervoer en ERTMS. Deze leden lezen dat pas na de zomer van 2021 keuzes
gemaakt worden omtrent deze oplossingsrichtingen en maken zich zorgen over eventuele
vertragingen. Kan de Staatssecretaris inzichtelijk maken wanneer deze leden hierover
kunnen beslissen en kan zij garanderen dat verdere vertraging op dit punt niet zal
plaatsvinden?

De leden van de D66-fractie stellen vragen rondom de doelstelling van 54 tot 61 miljoen
ton goederenvervoer per spoor in 2030. Er dreigt een tekort van ongeveer 600 locomotieven
met ERTMS als deze niet worden omgebouwd. Het ombouwen kost de komende jaren veel
geld en leidt tot verliesgevende bedrijfsvoering. Op welke manier kan de staatsecretaris
de spoorgoederenvervoerders ondersteunen, zodat de concurrentiepositie van het goederenvervoer
gehandhaafd blijft?

De leden van de D66-fractie lezen dat de interoperabiliteit met omringende landen
niet geborgd is. Gesproken wordt over een nationale benadering van de uitrol van ERTMS.
Is de Staatssecretaris van mening dat dit tot problemen kan leiden? Zo ja, is de Staatssecretaris
bereid afspraken te maken met omringende landen om de interoperabiliteit te versterken?

De leden van de D66-fractie zien dat Duitsland fors investeert in het geschikt maken
van het spoorwegennet voor goederentreinen met een lengte van 740 meter. Welke acties
onderneemt de Staatssecretaris voor Nederland op dit gebied? Ziet de Staatssecretaris
kansen in deze lange goederentreinen of geeft zij prioriteit aan andere projecten?

De leden van de D66-fractie lezen dat België een andere ERTMS-baseline kiest dan Nederland.
Kan de Staatssecretaris uiteenzetten of er vanwege het gebruik van verschillende baselines
door buurlanden extra kosten zijn voor spoorgoederenvervoerders? Zo ja, moeten deze
extra kosten dan niet worden voorkomen?

De leden van de D66-fractie hebben tevens vernomen dat het aantal ketelwagons met
gevaarlijke stoffen over de Brabantroute vele malen hoger is dan het hoogste risicoplafond
van 16.350 ketelwagons. Klopt het dat afgelopen jaar 21.490 ketelwagons met gevaarlijke
stoffen over dit traject hebben gereden? Zo nee, hoeveel ketelwagons zijn vervoerd
over de Brabantroute? Deelt de Staatssecretaris de zorgen van omwonenden? Welke rol
ziet de Staatssecretaris voor de West-Brabantroute (langs Moerdijk, Oudenbosch en
Roosendaal) om de Brabantroute te ontzien? Deze leden hebben vernomen dat het vastgestelde
risicoplafond op de West-Brabantroute 50.000 ketelwagoneenheden is. Kan de Staatssecretaris toelichten waarom
het vastgestelde risicoplafond op de West-Brabantroute bijna drie keer hoger is dan
het risicoplafond op de Brabantroute? Hoe verhouden het risicoplafond van de Brabantroute
en de West-Brabantroute zich met elkaar, ook in relatie tot omwonenden? Deelt de Staatssecretaris
de zorgen van deze leden omtrent de groeiprognoses en toenemende vervoersvraag op
de West-Brabantroute? Deze leden zijn van mening dat een toekomstbeeld voor het spoorgoederenvervoer
een belangrijke stip op de horizon kan zijn voor alle belanghebbenden. Is de Staatssecretaris
bereid om deze stip op de horizon te zetten voor de belanghebbenden en omwonenden
omtrent besluitvorming over infrastructuur en een veilige leefomgeving?

Herziening Basisnet

De leden van de D66-fractie lezen over het belang van een robuust Basisnet. Het valt
deze leden echter op dat de prognoses en de op te stellen vervoersverwachtingen een
belangrijke rol spelen bij de robuustheid van het Basisnet. Geconcludeerd wordt dat
een structurele herziening nodig is om de knelpunten op te lossen en goed voorbereid
te zijn op toekomstige ontwikkelingen. Kan de Staatssecretaris garanderen dat de vervoersverwachtingen
in 2023 nu beter in kaart worden gebracht? Kan de Staatssecretaris toelichten of een
structurele herziening noodzakelijk was geweest als de toenmalige vervoersverwachtingen
waren uitgekomen? Hoe gaat het evenwicht tussen vervoer, ruimtelijke ordening en veiligheid
nu gewaarborgd blijven?

Internationaal spoor

De leden van de D66-fractie vragen de Staatssecretaris naar de voortgang op het internationale
spoor. Is zij tevreden over de huidige reistijd van Nederland naar Berlijn? Een tijdwinst
van tien minuten is mooi, maar niet het resultaat waarmee mensen overtuigd worden
de trein te pakken in plaats van het vliegtuig. Negen op de tien vakantiegangers pakt
namelijk nog steeds de auto of het vliegtuig volgens de Minister van IenW. Is de Staatssecretaris
het met deze leden eens dat de reistijd omlaag moet? Is zij vervolgens bereid om bepaalde
stations weg te laten vallen in samenspraak met Duitsland? Hoe denkt de Staatssecretaris
over een vermindering van twee stations in Duitsland en één in Nederland?

De leden van de D66-fractie zijn te spreken over het uitbreiden van het aantal dagelijkse
treinen naar London. Tegelijkertijd zijn deze leden van mening dat het aantal treinen
nog niet op het gewenste niveau is. Het aantal vluchten van London naar Amsterdam
kan drastisch verminderen als de treinverbinding aantrekkelijker wordt gemaakt. Daarom
vragen de leden nogmaals aandacht voor de motie van de leden Schonis en Kröger over
meer treinen naar Londen (Kamerstuk 35 570 XII, nr. 39). Kan de Staatssecretaris toelichten wat de gewenste frequentie is op deze verbinding
om mensen uit het vliegtuig te halen en de trein te laten kiezen? Welke andere mogelijkheden
ziet de Staatssecretaris om de groei van het aantal reizigers per trein op internationale
bestemmingen te laten groeien?

De leden van de D66-fractie attenderen de staatsecretaris op hun internationaal spoorplan,
waarin zij pleiten voor een verbetering van de vindbaarheid, boekbaarheid en beschikbaarheid
van treintickets. De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) doet in zijn
rapport dezelfde aanbevelingen. Wat heeft de Staatssecretaris gedaan om dit ticketproces
te bevorderen? Is de Staatssecretaris het met deze leden eens dat vermelding van de
CO2-emissie per modaliteit een goede stimulans kan zijn voor internationaal treinvervoer?

De leden van de D66-fractie vragen de Staatssecretaris naar de stappen die zijn gezet
na afloop van de internationale spoortop. Welke prioriteiten zijn naar voren gekomen
tijdens die bijeenkomsten? Welke acties heeft de Staatssecretaris ondernomen naar
aanleiding van deze top en welke stappen gaan er nu gezet worden op internationaal
niveau? Zijn nieuwe doelstellingen opgesteld of nieuwe uitdagingen opgenomen?

Corona

De leden van de D66-fractie staan graag stil bij de resultaten uit 2020 op het spoor.
De Staatssecretaris laat weten dit voorjaar met de resultaten te komen. Kan zij alvast
vooruitlopen op deze resultaten, omdat we ons nu nog midden in de crisissituatie bevinden?
Wanneer aanbevelingen al bekend en te melden zijn, is het belangrijk om snel met aanpassingen
te komen om de pandemie onder controle te houden. Deze leden vragen de Staatssecretaris
daarom eerder met informatie te komen die mogelijk van belang is om de veiligheid
op het spoor te garanderen.

De leden van de D66-fractie zijn bezorgd over de langetermijneffecten van de coronacrisis.
Veel reizigers kiezen nu andere vervoersmiddelen dan de trein. Hoe kunnen we de veiligheid
van onze reizigers in de trein richting volgend jaar garanderen? Zijn campagnes voldoende
om reizigers wederom te laten kiezen voor de trein? Er is de afgelopen jaren veel
bereikt. Het is nu van groot belang dat mensen de trein niet omruilen voor de vervuilende
auto. Welke opties overweegt de Staatssecretaris om reizigers wederom enthousiast
te maken voor de trein en op welke manier kunnen we reizigers veiligheid garanderen
tegen besmettingen?

De leden van de D66-fractie lezen dat de Rli aangeeft dat de crisis een zeer geschikt
moment is om te werken aan internationaal spoorvervoer. Welke kansen zijn benut tijdens
deze crisis om het internationale spoor efficiënter te maken en te verduurzamen? Kan
de Staatssecretaris toelichten welke belangrijke lessen zijn geleerd tijdens de pandemie
en hoe deze benut kunnen worden richting de toekomst?

Aanpak overwegen

De leden van de D66-fractie staan stil bij de veiligheid rondom overwegen. Hoe verloopt
de aanpak om deze overwegen veiliger te maken? Kan de Staatssecretaris uiteenzetten
welke acties ondernomen gaan worden de komende jaren en of dit volgens schema verloopt?

GroenLinks-fractie

De leden van de GroenLinks-fractie zijn blij met de uitvoering van de motie-Kröger/Ziengs
en dat het uiteindelijk is gelukt om de EuroStar naar London te laten doorrijden zonder
onnodig oponthoud. De kortere reistijd zal de trein aantrekkelijker maken, waardoor
de noodzaak van veel vluchten vervalt. Deze leden zijn benieuwd hoe de regering van
plan is de capaciteit en frequentie van de trein op te voeren en het aantal vluchten
te laten afnemen.

De leden van de GroenLinks-fractie zijn ook zeer te spreken over de versterking van
de Europese samenwerking op het spoor en de versterking van de relatie met de GreenDeal.
Zoals ook uit het rapport van de Rli duidelijk wordt, is er een veel sterkere coördinatie
nodig en wat deze leden betreft ook doorzettingsmacht om de nodige verbindingen, aanpassingen
en aansluitingen te kunnen realiseren. Deze leden hopen dat de vrijblijvende samenwerking
van dit moment of van een spoortop in 2021 uiteindelijk uitmondt in een Europese spoorwegautoriteit
die de uitrol van een echt continentaal spoornetwerk gaat coördineren. Op de korte
termijn hoopt de Staatssecretaris dat haar marktverkenning tot nieuwe impulsen leidt.
Wat wordt de opzet? Wordt de Kamer hierbij betrokken?

De leden van de GroenLinks-fractie volgen met grote belangstelling de ontwikkeling
van een Europees ticketingsysteem. Goed dat er door een aantal landen gewerkt wordt
aan een technische standaard. Deze leden willen benadrukken dat een uniforme technische
standaard voor het online boeken van internationale tickets of tickets in andere landen
van belang is voor de aantrekkelijkheid van de trein op internationale trajecten.
Het moet minimaal even eenvoudig worden als een vliegticket boeken en liefst moeten
trein- en vliegticketsystemen zo op elkaar aansluiten dat de treinalternatieven naast
de vliegtickets worden aangeboden. Daarnaast willen deze leden de Staatssecretaris
vragen of het mogelijk is om dan ook gelijk andere ov-modaliteiten te betrekken. Nederland
is een van de weinige landen met één nationaal systeem voor alle ov-reizen inclusief
voor- en navervoer met bijvoorbeeld de ov-fiets. In Limburg komt er een proef van
Arriva, maar idealiter kunnen reizigers straks met één betaalsysteem door heel Europa
reizen, vrij van grenzen tussen landen, concessies of modaliteiten. Als er een Europees
systeem komt voor online-boeken en betalen, dan zou het ook mogelijk moeten zijn om
ter plekke te kunnen in- en uitchecken of over te stappen, of dat nou met een fysieke
kaart gaat, of een mobile app, creditsysteem of andere identificatie. Is dit ook de
inzet voor de Staatssecretaris? Kan ze dit haar inzet maken?

De leden van de GroenLinks-fractie constateren dat ons spoor in het algemeen erg veilig
is, zeker voor de reizigers. Het aantal ongelukken en slachtoffers neemt af. Maar
er zijn wel een aantal structurele risico’s zoals de onbeveiligde overwegen en het
grote aantal STS-passages bij nieuw toetredende spoorvervoerders met een mager opleidingsregime
voor de nieuwe machinisten.

De leden van de GroenLinks-fractie zien dat de Staatssecretaris werkt aan die overwegen
en dat ook ProRail echt werk maakt van de onbeveiligde overwegen. Deze leden willen
de Staatssecretaris wel vragen of er voor wandelpaden meer opties mogelijk zijn, behalve
afsluiten. Ongelukken hebben veelal betrekking op fietsers die niet goed uitkijken
of met landbouwvoertuigen die van de ene akker naar de andere rijden en dan door een
trein worden gegrepen. Dit is een risico voor de bestuurder, maar ook voor de trein,
de machinist en de passagiers. Deze leden gaan ervan uit dat dit risico alleen is
te voorkomen door het oversteken van het spoor met voertuigen te voorkomen. Maar is
het dan wel mogelijk om een voetgangerspassage voor wandelaars open te laten, zeker
als er vrij zicht is? Hoe groot is het risico voor deze groep?

De leden van de GroenLinks-fractie maken zich nog steeds zorgen om de STS-passages.
Die zijn toegenomen en ook het aantal gevaarpunten is fors toegenomen. Deze leden
hebben begrepen dat de toename volledig voor rekening komt van die nieuwe vervoerders
en niet van de NS. Wat moeten we hieruit concluderen? Dit allemaal tegen de beloftes
in van de vervoerders die hier extra aandacht aan zouden besteden. De betere registratie
leidt misschien tot een hogere rapportage, maar daarmee is het feitelijke probleem
niet kleiner geworden. De vrijblijvende suggestie aan de nieuwe vervoerders om bijvoorbeeld
ORBIT te installeren, is wat deze leden betreft te mager. Deze leden zien graag een
zwaardere inzet. Als het aantal STS-passages niet fors afneemt, zouden technische
maatregelen verplicht moeten worden. Is de Staatssecretaris bereid om deze vervoerders
een ultimatum te stellen? Kan ORBIT verplicht worden, misschien in elk geval overal
daar waar een nieuwe concessie is gewonnen door een vervoerder die goedkoper is door
op de opleiding van het personeel te bezuinigen? Kan het in elk geval een overbrugging
worden tot ERTMS overal werkt?

De leden van de GroenLinks-fractie hebben ook een aantal vragen met betrekking tot
de HSL-Zuid. Er was geld gereserveerd om de zettingsproblematiek op te lossen, maar
dit lijkt niet voldoende. Hoeveel extra is er nodig? En is hiervoor dekking? En wanneer
zijn de geluidsschermen waar nu aan wordt begonnen klaar? Vanaf wanneer gaan de omwonenden
hier verschil in merken? Deze leden hebben nog steeds niet het gevoel dat beheerder
Infraspeed serieus meewerkt aan het oplossen van de problemen. De nu lopende arbitrage
met betrekking tot de spoorstaafschade is wat deze leden betreft een voorbeeld van
onwil en zou bij een beheerder die zijn verantwoordelijkheid neemt, niet tot een conflict
moeten leiden. Wanneer is hier meer duidelijkheid over? Is dit het laatste voorbeeld
dat we nodig hebben om te kunnen concluderen dat deze vorm van privatisering van de
spooraanleg gefaald heeft? Wat is ervoor nodig om Infraspeed te vervangen door ProRail?

De leden van de GroenLinks-fractie merken op dat corona ook bij de voortgang van het
ERTMS-programma tot vertraging lijkt te leiden. Kan de Staatssecretaris aangeven hoeveel?
En wordt dit weer ingelopen? Deze leden zien dat men wel probeert tegenvallers op
te lossen, zoals het omkeren van de bouwvolgorde bij het Zuidasdok. Worden andere
trajecten en projecten ook opgezet op zo’n manier dat bij tegenvallers elders versneld
kan worden, of dat de specialisten elders voortgang kunnen maken in plaats van te
wachten? Deze leden vragen de Staatssecretaris om druk te blijven houden op vervoerders
om tijdig hun materieel aan te passen. Het kan niet zo zijn dat de veiligheid of de
planning van ingebruikname van ERTMS achterblijft, omdat vervoerders niet tijdig aan
de ombouw van hun materiaal hebben gewerkt. Deze leden zien niet in waarom dit onderhandelbaar
moet zijn, als de afspraken en planningen reeds lang bestaan. Per wanneer kunnen we
vervoerders de toegang tot ERTMS-trajecten ontzeggen, als ze niet voldoen aan de eisen?

De leden van de GroenLinks-fractie hebben ten slotte nog vragen over de ammoniaktransporten
door het centrum van onder andere Venlo. Er is ruim tien jaar geleden afgesproken
dat de transporten zouden worden afgebouwd en in 2015 zouden stoppen. Het tegendeel
is gebeurd, er wordt steeds meer vervoerd, tot grote zorgen van de omwonenden. In
het geval van Venlo gaat het ook nog eens om een stationsgebied en rangeerterrein
met veel ander verkeer en wissels, wat de kans op ongelukken sterk vergroot. Wat gaat
de Staatssecretaris hieraan doen? Hoe gaat zij ervoor zorgen dat de treinen met ammoniak
daadwerkelijk verminderen en uiteindelijk stoppen? Per wanneer? Het is in het verleden
gelukt om het aantal chloortreinen zeer sterk te laten afnemen door de productie van
de grondstof chloor naast de verwerkende industrie ervan te zetten, zodat die gevaarlijke
stof niet meer vervoerd hoefde te worden. Is dit ook mogelijk met ammoniak? Er is
immers geen dwingende reden om dit op een centrale locatie te doen. Een verbod op
het vervoer ervan zal ongetwijfeld leiden tot creatieve oplossingen van de betreffende
chemische sector die nu geen enkele prikkel heeft om te veranderen. Wat kunt u de
bewoners in Venlo en omgeving beloven?

SP-fractie

De leden van de SP-fractie willen het allereerst hebben over het aantal keren dat
treinen een rood sein passeren, de zogeheten STS-passages. Deze leden constateren
dat er een zorgelijke trend gaande is, waarbij de afgelopen jaren het aantal STS-passages
toeneemt. Mede na aandringen van deze leden is de Staatssecretaris met vervoerders
in gesprek gegaan over de implementatie van het systeem OOGST Remcurvebewaking in
Trein (ORBIT-systeem). Kan de Staatssecretaris inzicht geven in welke vervoerders
hierin interesse hebben getoond, en welke niet? Welke mogelijkheden heeft de Staatssecretaris
als systeemverantwoordelijke om het gebruik van ORBIT nationaal een meer verplichtend
karakter te geven, en is zij bereid om dit nader te onderzoeken?

De leden van de SP-fractie wijzen erop dat tijdens het algemeen overleg van 4 maart
van dit jaar de Staatssecretaris heeft toegezegd dat met de ILT het gesprek aangegaan
zal worden om de STS-passages weer per vervoerder in beeld te brengen, zoals dit tot
2018 gebeurde. Zeker omdat de cijfers oplopen is het voor deze leden moeilijk te begrijpen
dat er geen transparantie is over deze cijfers. Dat terwijl in veel transportsectoren
transparantie juist een voorwaarde is voor de veiligheidscultuur, bijvoorbeeld in
de luchtvaartsector. Maar ook in de spoorsector geldt dat transparantie en veiligheid
samengaan, getuige het feit dat het aantal sociale veiligheidsincidenten wél per spoorvervoerder
wordt uitgesplitst en gerapporteerd. Deze leden willen dan ook weten wat er uit het
gesprek met de ILT is gekomen, en of de cijfers transparant en uitgesplitst naar de
Kamer kunnen komen, zodat het beeld over de STS-passages scherper wordt, desnoods
zonder terugwerkende kracht. En indien nee, waarom niet? Wat is het probleem om over
deze veiligheidsincidenten niet open en eerlijk te communiceren, terwijl dat bij sociale
veiligheidsincidenten wel gewoon kan?

De leden van de SP-fractie zijn blij dat de motie-Laçin over het handhaven van de
politiepost op Amsterdam CS (Kamerstuk 23 645, nr. 733) breed door de Tweede Kamer is gesteund. Deze leden zijn dan ook benieuwd naar de
uitvoering van de motie, en vragen de Staatssecretaris om, conform deze motie, de
Kamer hierover voor de Kerst te informeren.

De leden van de SP-fractie zijn blij met de overzichtskaart van de onbewaakte overgangen.
Hoewel het klopt wat de Staatssecretaris in haar brief van 27 november jl. stelt,
dat de overgangen verspreid in Nederland liggen, is het wel goed zichtbaar dat het
merendeel in het oosten en noorden van Nederland liggen, waarbij een beperkt aantal
trajecten het gros van de onbewaakte overgangen bevat. Daarbij zijn ook veel van die
overgangen particulier, zoals ook het geval was bij de dodelijke aanrijding bij Hooghalen.
Deze leden willen weten of nu echt alle onbewaakte overgangen, particulier en publiek,
in beeld zijn en of voor elke onbewaakte overgang in kaart is gebracht wanneer deze
opgeheven wordt. Is de Staatssecretaris het met deze leden eens dat het veiligheidsrisico
de belangrijkste graadmeter moet zijn voor de prioritering van het opheffen? En zo
ja: hoe wordt daar invulling aan gegeven bij particuliere overgangen?

De leden van de SP-fractie maken zich zorgen over de toename van het aantal ammoniaktransporten
per spoor. Daar waar chloortreinen vanaf volgend jaar, na jarenlange inzet, definitief
verdwijnen, blijven de ammoniaktreinen door onze steden en dorpen rollen. Venlo is
daarbij de trieste koploper, met het meeste aantal ammoniaktransporten over haar spoor.
Dit blijkt uit de cijfers van het emplacement Vierpaardjes, waarbij sinds 2015, met
een enkele dip, toch vooral een stijging van het aantal vervoerde ton ammoniak te
zien is, met in 2015 nog 149 ton en in 2020 al 182 ton. Dat terwijl in 2009 nog een
convenant is afgesloten waarin is afgesproken dat ammoniaktreinen uitgefaseerd gaan
worden. Hier is zelfs een miljoenenbedrag mee gemoeid geweest. Kan de Staatssecretaris
toelichten hoe het kan dat, ondanks het convenant en de miljoeneninvestering meer
dan tien jaar terug, het aantal ammoniaktreinen alleen maar is toegenomen? Wat is
er met de miljoenen gebeurd die hier destijds voor zijn uitgetrokken? Is de Staatssecretaris
het met deze leden eens dat, net als chloortreinen, ammoniaktreinen ook veel risico
met zich meebrengen? Zo ja, waarom wordt het ene dan wel definitief uitgefaseerd en
neemt het andere alleen maar toe? Zo nee, waarom niet en waarom zijn er in het verleden
dan wel afspraken over het uitfaseren gemaakt? Het kan in ieder geval niet zo zijn
dat de aanpassing van de veiligheidsnormen de reden is, aangezien chloortreinen wel
gewoon verdwijnen van het Nederlandse spoor.

ChristenUnie-fractie

Tiende perronspoor Amsterdam Centraal

De leden van de ChristenUnie-fractie lezen in de beantwoording van de vragen van de
tweede voortgangsrapportage PHS 2019–2 dat tijdens de verbouwing van het station Amsterdam
Centraal handhaving van de huidige veiligheids- en securityvoorzieningen voor de Eurostar
niet mogelijk lijkt. Hiermee dreigt de directe verbinding tussen Amsterdam en Londen
bijna tot circa 2034 te verdwijnen uit Amsterdam, omdat op zijn vroegst in dat jaar
het derde spoor op Amsterdam Zuid gereed is. Gezien de ambities van de Staatssecretaris
om de trein te laten concurreren met het vliegtuig vinden deze leden dit een onwenselijke
situatie. Daar komt nog bij dat de oplevering van Zuidasdok steeds verder naar achteren
schuift en daarmee ook de oplevering van PHS Amsterdam Centraal. Deze leden maken
zich zorgen over de flexibiliteit van de dienstregeling in de Amsterdamse regio om
de groei van het reizigersverkeer in deze periode op te vangen.

De leden van de ChristenUnie-fractie vragen daarom het tiende perronspoor op Amsterdam
Centraal alsnog op te nemen in het komende Tracébesluit PHS Amsterdam Centraal. Het
voordeel hiervan is dat er sneller meer capaciteit beschikbaar komt op Amsterdam Centraal
voor extra treinen in Noord-Holland en dat er een terugvaloptie ontstaat voor internationale
treinen zoals de Eurostar voor de komende vijftien jaar. Hiermee zou de huidige terminal
van Eurostar op Amsterdam Centraal bruikbaar kunnen blijven en hooguit zes maanden
niet beschikbaar kunnen zijn tijdens de verbouwing van het perron waar de huidige
terminal staat. Ook betekent de keuze voor het nu alsnog realiseren van het tiende
spoor dat de overlast voor de reiziger wordt geminimaliseerd. Mocht pas op een later
moment worden gekozen voor het realiseren van het tiende spoor, dan ontstaat er opnieuw
jarenlang overlast voor reizigers rond Amsterdam Centraal, terwijl deze bouw nu zonder
tijdsverlies kan worden meegenomen in de bouwstroom. Deze leden vragen daarom of de
Staatssecretaris bereid is dit op te nemen in het komende Tracébesluit.

Spanningssluizen HSL

De leden van de ChristenUnie-fractie merken op dat de Staatssecretaris ervoor kiest
om nog geen verkenning te starten naar het verkorten van de spanningssluizen op de
HSL, omdat nog niet duidelijk is wat de effecten zullen zijn van de introductie van
de intercity nieuwe generatie (ICNG). Deze leden constateren echter dat er pas op
zijn vroegst in 2023 cijfers zullen zijn over de prestaties van de ICNG op de HSL-Zuid.
Als op dat moment een besluit wordt genomen over de start van de verkenning, zal het
nog enkele jaren duren voordat een aanpassing van de spanningssluizen kan worden gerealiseerd.
Tegelijk geven zowel NS als ProRail aan dat deze maatregel wel wenselijk is om de
prestaties te kunnen verbeteren. Deze leden vragen om deze reden toch om de verkenning
te starten om zo geen tijd te verliezen. Zo kan de aanpassing sneller worden gerealiseerd
als inderdaad blijkt dat de verbetering van de komst van de ICNG de prestaties van
de HSL nog niet voldoende op niveau brengt.

Roosendaal-Antwerpen

De leden van de ChristenUnie-fractie vragen wat de mijlpalen zijn van het onderzoek
naar de verbinding Roosendaal-Antwerpen. Kan de Staatssecretaris inzichtelijk maken
wanneer uiterlijk de tweede trein op dit traject wordt gerealiseerd en wat hiervoor
nog nodig is?

CEF Subsidie ERTMS

De leden van de ChristenUnie-fractie constateren dat de CEF-subsidie voor de ombouw
van reizigerstreinen naar ERTMS mogelijk lager wordt, doordat deze ombouw vertraagd
is. Dat is een tegenvaller van 11 miljoen en dus best fors. Kan de Staatssecretaris
aangeven wat zij doet om te zorgen dat deze subsidies niet nog lager worden en de
mogelijkheden voor subsidie maximaal worden benut. Deze leden denken daarbij ook aan
de goederensector waar een aantal vervoerders, gezien corona, nu een stapje terug
hebben gedaan. Is de Staatssecretaris in overleg met Europa om de subsidievoorwaarden
op dit punt te verruimen?

ERTMS Noord-Nederland

De leden van de ChristenUnie-fractie vinden het een goed voorstel om te kijken of
de noordelijke lijnen rond Leeuwarden en Groningen versneld van ERTMS kunnen worden
voorzien nu de beveiligingssystemen op deze lijnen toch aan vervanging toe zijn. Nu
staat in de voortgangsrapportage dat nog niet aan de gestelde randvoorwaarden wordt
voldaan om dit mogelijk te maken. Is nog wel steeds het uitgangspunt dat ERTMS wordt
geïmplementeerd in plaats van dat de oude ATB-systemen worden vervangen door nieuwe
ATB-systemen? Wanneer is er wel helderheid over de mogelijke versnelde uitrol van
ERTMS in Noord-Nederland?

Internationale tickets

De leden van de ChristenUnie-fractie kunnen zich vinden in het Rli-advies dat de vindbaarheid
en verkrijgbaarheid van internationale tickets moeten worden verbeterd. Dit vraagt
Europese afspraken. Welke stappen zet de Staatssecretaris om snel tot zo’n Europese
verordening te komen die alle vervoerders verplicht hun reisproducten voor app-bouwers
en voor andere vervoerders beschikbaar te stellen? De Rli adviseert Nederland om op
deze Europese regels vooruit te lopen en vanaf nu deze voorwaarde op te nemen in concessies
en bij het verlenen van toegang aan partijen die gebruik willen maken van het Nederlandse
spoornet. In de reactie van het kabinet wordt niet op dit advies ingegaan. Is de Staatssecretaris
bereid de hoofdrailnetconcessie op dit punt aan te passen en hiermee niet te wachten
tot de nieuwe concessie in 2024?

De leden van de ChristenUnie-fractie merken op dat het eerder beschikbaar stellen
van internationale tickets in de verkoopkanalen lastig is, omdat de capaciteit op
het spoor per jaar wordt verdeeld en dat er tussen het verdelen van de capaciteit
en het moment van de start van de dienstregeling maar circa vier maanden tijd zit.
Maar deze wijzigingen zijn op hoofdlijnen vaak al langer van tevoren bekend en van
veel treinen wijzigt de dienstregeling meestal niet of hooguit een paar minuten. Kan
de Staatssecretaris daarom niet afspreken met de vervoerders dat tickets uiterlijk
1 januari 2022 minimaal negen maanden van tevoren te boeken zijn, waarbij voor treinen
waar de dienstregeling nog niet helemaal definitief is er een optie komt dat de reiziger
wordt geïnformeerd, als er iets in de dienstregeling wijzigt en in dat geval ook het
recht krijgt om om te boeken? Wat betreft deze leden fractie wordt de boekingstermijn
overigens nog wat langer. Eigenlijk zou je tot een jaar van tevoren moeten kunnen
boeken.

Reizigersrechten Internationaal

De leden van de ChristenUnie-fractie maken zich zorgen om de reizigersrechten voor
internationale reizen. Europese reizigersrechten lijken in de onderhandelingen eerder
afgezwakt dan verbeterd te worden. Wat is de inzet van de Staatssecretaris op dit
punt? Deze leden lezen in de reactie op het Rli-rapport dat voorwaarde voor compensatie
van de gehele reis, dus inclusief gemiste aansluitingen, is dat er sprake is van een
enkel ticket en geen losse tickets. Probleem is echter dat reizigers in veel gevallen
nog steeds alleen losse tickets kunnen kopen en zo vervoerders hun verantwoordelijkheid
ontlopen. In de vliegsector is daarentegen juist wel vaak sprake van integrale tickets
voor de hele reis. Welke maatregelen gaat de staatsecretaris op Europees niveau nemen
om toch te zorgen dat in heel Europa integrale tickets voor de hele reis het uitgangspunt
worden en dat vervoerders worden verplicht mee te werken aan de verkoop van integrale
tickets?

Intercity Amersfoort-Amsterdam

Ten slotte vragen de leden van de ChristenUnie-fractie hoeveel reizigers te maken
krijgen met extra reistijd van tien minuten of langer door de aanpassingen in de intercityregeling
van Amersfoort naar Amsterdam Zuid/Centraal, en dit graag uitgesplitst naar corridor
van herkomst. Ook zijn deze leden benieuwd hoeveel van deze reizigers zullen afhaken
van het gebruik van openbaar vervoer. En is de Staatssecretaris bereid een besluit
te nemen over de Hanzelijn naar 200 km/uur om een deel van het reistijdeffect te compenseren?

II Reactie van de bewindspersoon