Nota van wijziging : Nota van wijziging

Nr. 5
NOTA VAN WIJZIGING

Ontvangen 3 april 2019

Het voorstel van wet wordt als volgt gewijzigd:

Artikel 1.1, onderdeel I, wordt als volgt gewijzigd:

1. De zinsnede «Aan hoofdstuk 13 worden twee afdelingen toegevoegd, luidende» wordt
vervangen door «Aan hoofdstuk 13 worden na afdeling 13.4 drie afdelingen toegevoegd,
luidende».

2. Er wordt na afdeling 13.6 een afdeling toegevoegd, luidende:

AFDELING 13.7 FINANCIËLE BIJDRAGEN VOOR ONTWIKKELINGEN VAN EEN GEBIED

Artikel 13.22 (financiële bijdragen voor ontwikkelingen van een gebied)

1. Het college van burgemeester en wethouders, gedeputeerde staten of Onze Minister
van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties kunnen in een overeenkomst over bij
algemene maatregel van bestuur aangewezen activiteiten bepalingen opnemen over financiële
bijdragen voor ontwikkelingen van een gebied op basis van een omgevingsvisie of programma.

2. Op de overeenkomst is artikel 16.138 van overeenkomstige toepassing.

Toelichting

Hoofdstuk 12 van de Omgevingswet (kostenverhaal) kent één regeling voor gebiedsoverstijgende
kosten1. Voor die regeling gelden de criteria profijt, proportionaliteit en toerekenbaarheid.
Daardoor is het niet meer toegestaan om op basis van een overeenkomst afspraken te
maken over een financiële bijdrage voor ontwikkelingen van een gebied, die niet voldoen
aan die criteria. De Wet ruimtelijke ordening (hierna: Wro) kent op basis van artikel
6.24 wel de mogelijkheid om financiële bijdragen te vragen voor ruimtelijke ontwikkelingen.

Om de huidige mogelijkheid te kunnen continueren, wordt in het eerste lid voorgesteld
een wettelijke grondslag toe te voegen aan de Omgevingswet om voor bepaalde activiteiten
een financiële bijdrage te kunnen vragen ter verbetering van de ruimtelijke kwaliteit
van gebieden en de realisatie van maatschappelijke functies. De activiteiten waarvoor
een financiële bijdrage kan worden overeengekomen zullen bij algemene maatregel van
bestuur worden aangewezen. Met dit voorstel wordt uitvoering gegeven aan de toezegging
naar aanleiding van vragen van lid Ronnes in het AO leefomgeving van 28 maart 2018.2

Verder beoogt dit voorstel aan te sluiten bij het doel en de strekking die ook ten
grondslag liggen aan artikel 6.24 Wro. Daarmee kan een stimulans geboden worden aan
overheden en marktpartijen om mee te werken aan ontwikkelingen van het gebied waarin
bijvoorbeeld de voor woningbouw en bedrijventerreinen gewenste ontwikkelingen als
ook de aanleg van andere belangrijke maatschappelijke functies, zoals natuur, recreatie
en sport, waterberging, infrastructuur, culturele voorzieningen, maar ook de uitvoering
van reconstructies in het stedelijk en landelijk gebied, integraal zijn opgenomen.

In de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel Omgevingswet is gesteld dat uit
onderzoek naar voren is gekomen dat het merendeel van deze bijdragen betrekking hadden
op bovenwijkse voorzieningen die verhaalbaar zijn via de regeling van het kostenverhaal.
Mede daarom is de bijdrage in de Omgevingswet geschrapt.3 Anders dan ten tijde van de totstandkoming van de Omgevingswet is aangenomen, blijkt
dat er in veel meer gevallen wel degelijk sprake is van een bijdrage buiten het kostenverhaal
en blijkt er in de praktijk toch een sterke behoefte te bestaan om de mogelijkheid
te hebben om een overeenkomst te sluiten over een financiële bijdrage voor ontwikkelingen
van een gebied. Bovendien is niet gebleken dat de bestaande mogelijkheid een belemmering
heeft gevormd voor de bouwproductie. Met een wettelijke grondslag blijft het mogelijk
de huidige praktijk te kunnen doorzetten. Zo wordt bereikt dat ontwikkelingen doorgang
vinden terwijl tegelijkertijd de kwaliteit van de fysieke leefomgeving verbeterd wordt.

Om bovenvermelde redenen wordt met dit voorstel teruggekomen op het schrappen van
de financiële bijdrage voor ontwikkelingen van een gebied in de Omgevingswet. Omdat
dit een voortzetting van de praktijk onder de Wro betekent, blijven de financiële
effecten voor initiatiefnemers ten opzichte van de huidige situatie gelijk.

Vanwege het belang van de samenhang tussen de activiteiten en de maatschappelijke
functies en reconstructies bepaalt artikel 6.24 Wro dat dit verband moet worden vastgelegd
in een structuurvisie. Uit de wetsgeschiedenis komt naar voren dat bij het aangeven
van dit verband ingegaan dient te worden op de financiering en realisatie van de ontwikkelingen
waaraan wordt bijgedragen ten behoeve van de integrale gebiedsontwikkeling en verbetering
van de omgevingskwaliteit. Verder moet aannemelijk zijn dat de activiteiten nog wel
financieel uitvoerbaar blijven. Het zal ook steeds ontwikkelingen in het gebied van
de structuurvisie moeten betreffen.4 In de Omgevingswet wordt de structuurvisie vervangen door de instrumenten omgevingsvisie
en programma. Daarom is ervoor gekozen om zowel de omgevingsvisie als het programma
als basis voor het opnemen van bepalingen in een overeenkomst mogelijk te maken.

Verder blijkt uit de wetsgeschiedenis dat de ontvangen bijdragen alleen kunnen worden
besteed voor de aanleg van maatschappelijke functies en voor de uitvoering van reconstructies
in het stedelijk en landelijk gebied. Financiële bijdragen voor gebruik of beheer
passen niet binnen het kader van deze regeling. De bijdragen kunnen evenmin benut
worden voor de dekking van plankosten.

Ook mag uit het bestaan van de mogelijkheid om een overeenkomst te sluiten over financiële
bijdragen voor ontwikkelingen van het gebied niet afgeleid worden dat het mogelijk
zou zijn planologische wijzigingen te kopen. De publiekrechtelijke besluitvorming
en afweging van verzoeken om planologische medewerking dienen telkens plaats te vinden
op basis van planologische overwegingen.5 De ontwikkeling moet derhalve altijd planologisch aanvaardbaar zijn en voldoen aan
het criterium van een evenwichtige toedeling van functies aan locaties.

Het eerste lid biedt de mogelijkheid om in overeenkomsten op vrijwillige basis afspraken
te maken over financiële bijdragen voor ontwikkelingen van het gebied. Overigens kunnen
de gemaakte afspraken over financiële bijdragen, als van toepassing, natuurlijk ook
opgenomen worden in een overeenkomst die ook over het kostenverhaal gaat (anterieure
overeenkomst). Het hoeven niet twee separate overeenkomsten te zijn.

De bevoegdheid om financiële bijdragen af te spreken is net als in de Wro, zie de
artikelen 6.24 en 6.25 Wro, belegd bij het college van burgemeester en wethouders,
gedeputeerde staten en de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
De situaties waardoor het onder de Wro onder omstandigheden zich kan voordoen dat
een andere Minister bevoegd is, zie artikel 6.25, derde lid, van de Wro, doen zich
onder de Omgevingswet niet voor.

Het tweede lid voorziet in een kennisgeving van een overeenkomst en de terinzagelegging
van een beschrijving van de zakelijke inhoud. Hiertoe wordt artikel 16.138 van de
Omgevingswet van overeenkomstige toepassing verklaard. Dat artikel regelt een kennisgeving
van overeenkomsten over kostenverhaal. Samen vormen deze bepalingen een continuering
van de regeling in artikel 6.24, derde lid, Wro.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
K.H. Ollongren