Verslag (initiatief)wetsvoorstel (nader) : Verslag
35 062 Goedkeuring van de op 21 december 2015 te Astana tot stand gekomen Versterkte Partnerschaps- en Samenwerkingsovereenkomst tussen de Europese Unie en haar lidstaten, enerzijds, en de Republiek Kazachstan, anderzijds (Trb. 2016, 91)
Nr. 5
VERSLAG
Vastgesteld 28 november 2018
De vaste commissie voor Buitenlandse Zaken, belast met het voorbereidend onderzoek
van dit wetsvoorstel, heeft de eer verslag uit te brengen van haar bevindingen. Onder
het voorbehoud dat de regering de gestelde vragen tijdig en afdoende zal hebben beantwoord,
acht de commissie de openbare behandeling van dit wetsvoorstel voldoende voorbereid.
De voorzitter van de commissie, Pia Dijkstra
De griffier van de commissie, Van Toor
Inbreng van de leden van de VVD-fractie
De leden van de VVD-fractie hebben met belangstelling kennis genomen van de versterkte
partnerschap- en samenwerkingsovereenkomst met Kazachstan. Wel hebben zij een aantal
vragen.
De leden van de VVD-fractie vragen zich af hoe de afspraken in de overeenkomst zich
verhouden tot afspraken die Kazachstan heeft gemaakt in het kader van de Euraziatische
Economische Unie. Zijn deze volledig compatibel? En zijn afspraken tussentijds nog
herzien onder druk van (andere) leden van de Euraziatische Unie?
De leden van de VVD-fractie vragen zich af welke vormen van visumversoepeling er op
dit moment worden onderzocht, aangezien in de memorie van toelichting staat dat parallel
aan de overeenkomst de mogelijkheden hieromtrent worden verkend. In welk stadium bevinden
de verkenningen zich? En welke voorwaarden liggen thans op tafel?
De leden van de VVD-fractie steunen het voornemen tot bestrijding van massavernietigingswapens
en samenwerking daartoe. Maar waarom wordt artikel 11 als enige artikel omschreven
als «essentieel element van de Overeenkomst»? Leiden de afspraken in dit artikel,
ten opzichte van die in andere artikelen, tot intensievere samenwerking dan voorheen?
Zo ja, kan dit worden toegelicht aan de hand van concrete voorbeelden?
De leden van de VVD-fractie vragen zich af of de nieuwe richtlijn over de bescherming
van bedrijfsgeheimen compatibel is met de onderhavige Samenwerkingsovereenkomst, of
dat er contra legem bepalingen zijn in de richtlijn ten opzichte van de Samenwerkingsovereenkomst.
De leden van de VVD-fractie vragen zich af of de toepasselijkheid van Europees mededingingsrecht
op grond van hoofdstuk 11 ook resulteert in bevoegdheid van de Europese Commissie
om schendingen op deze grond te sanctioneren.
Inbreng van de leden van de CDA-fractie
De leden van de CDA-fractie hebben met belangstelling kennis genomen van het wetsvoorstel.
Zij danken de regering voor de verduidelijkingen in de memorie van toelichting, naar
aanleiding van het advies van de Raad van State.
Zij roepen de regering op om deze partnerschaps- en samenwerkingsbijeenkomst te gebruiken
om aandacht te vragen voor de mensenrechtensituatie in Kazachstan. Daarover maken
de leden van de CDA-fractie zich zorgen. In maart dit jaar werd de oppositiebeweging
Democratic Choice of Kazachstan bestempeld als «extremistische organisatie». Verschillende
aanhangers zijn ondervraagd en gearresteerd, vaak alleen al voor het lezen van oppositie
websites. Social media worden geblokkeerd en bloggers gearresteerd, zoals Sanat Dosov,
Ruslan Ginatullin en Ardak Ashim, die onder dwang naar een psychiatrische instelling
is gebracht vanwege kritische commentaren op sociale netwerken.
Ook journalisten staan onder druk. De VN spreken van tenminste 38 gevallen van politiek
gemotiveerde strafvervolging. Klopt het dat aanbevelingen van het VN-mensenrechtencomité
niet worden overgenomen? Ook zijn deze leden bezorgd over het stopzetten van het onderzoek
naar de marteling van Iskander Yerimbetov. De Kazachse zakenman beweert gemarteld
te zijn. Onlangs is hij veroordeeld tot zeven jaar gevangenisstraf wegens fraude.
Mensenrechtenorganisaties spreken van vele juridische onregelmatigheden in het proces.
Klopt dit? Wat vindt de regering hiervan?
Ook is de godsdienstvrijheid verslechterd. De 14e editie van het rapport «Godsdienstvrijheid in de wereld» van Kerk in Nood (www.religion-freedom-report.org) spreekt van nieuwe restrictieve wetgeving, die religieus onderwijs raakt, proselitisme,
confiscatie van religieuze eigendommen. Kinderen kunnen geen religieuze diensten bijwonen.
De leden van de CDA-fractie willen graag uitgebreid commentaar van de regering over
de mensenrechtensituatie, aan de hand van bovengenoemde voorbeelden.
Inbreng van de leden van de fractie van D66
De leden van de D66-fractie hebben met interesse kennisgenomen van het wetsvoorstel
houdende goedkeuring van de op 21 december 2015 te Astana tot stand gekomen Versterkte
Partnerschaps- en Samenwerkingsovereenkomst tussen de Europese Unie en haar lidstaten
en de Republiek Kazachstan. Zij hebben over het voorstel geen verdere vragen.
Inbreng van de leden van de SP-fractie
De leden van de SP-fractie hebben kennis genomen van de documenten met betrekking
tot de Versterkte Partnerschaps- en Samenwerkingsovereenkomst met Kazachstan en hebben
daarover een aantal vragen en opmerkingen.
De leden van de SP-fractie vragen de regering in te gaan op de steun onder de bevolking
van Kazachstan aangaande nauwere samenwerking met de EU. Is die steun groot of is
er ook (significante) weerstand tegen? Hoe is deze verhouding? Is hier onderzoek naar
gedaan? Zo nee, waarom niet?
In de memorie van toelichting staat dat de overeenkomst kan worden opgeschort als
niet wordt voldaan aan eerbiediging van de essentiële elementen van de overeenkomst.
Die essentiële elementen bestaan uit eerbiediging van democratische beginselen, fundamentele
rechten van de mens, fundamentele vrijheden en het beginsel van de rechtsstaat. De
leden van de SP-fractie vragen de regering om aan te geven in hoeverre Kazachstan
op dit moment voldoet aan eerbiediging hiervan.
De leden van de SP-fractie hebben ernstige twijfels over eerbiediging van deze essentiële
elementen en vragen daarom een reactie op de volgende gegevens: 1) dat de president
van het land al sinds 1991 aan de macht is en een veto kan uitspreken over wetgeving
van het parlement; 2) dat er gewetensgevangenen zijn in het land; 3) dat gevangenen
worden gemarteld; 4) dat legitieme NGO’s worden tegengewerkt; 5) dat kritische journalisten
worden vervolgd; 6) dat vakbondsmensen worden vervolgd. Hoe verhoudt dit zich tot
eerbiediging van de genoemde essentiële elementen?
De leden van de SP-fractie vragen hoe de economische relatie tussen Kazachstan en
Rusland er op dit moment uitziet. Hoe diepgaand is deze en hoe groot is de economische
afhankelijkheid? Wat zijn de verwachte economische gevolgen van implementatie van
de Versterkte Partnerschaps- en Samenwerkingsovereenkomst met Kazachstan voor de economische relatie tussen
dit land en Rusland? Kunnen deze vragen ook beantwoord worden voor de economische
relatie tussen Kazachstan en China? En hoe past deze overeenkomst in het energiebeleid
van de EU?
Kan ook aangegeven worden hoe Rusland en China hebben gereageerd op de Europese plannen
voor een Versterkte Partnerschaps- en Samenwerkingsovereenkomst met Kazachstan? Steunen
zij deze of is er eerder sprake van weerstand? Als dat laatste het geval is, vragen
de leden van de SP-fractie of dat toegelicht kan worden.
De leden van de SP-fractie vragen de regering ten slotte in te gaan op de verwachte
economische gevolgen van het aangaan van de Versterkte Partnerschaps- en Samenwerkingsovereenkomst
met Kazachstan voor de bevolking van dat land. Is aannemelijk dat vooral (grote) bedrijven
baat hebben bij deze overeenkomst, maar de bevolking niet of veel minder? Zijn hier
studies naar gedaan? Zo ja, wat is daar uitgekomen? Zo nee, waarom niet?
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
P.A. (Pia) Dijkstra, voorzitter van de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken -
Mede ondertekenaar
T.J.E. van Toor, griffier
Gerelateerde documenten
Hier vindt u documenten die gerelateerd zijn aan bovenstaand Kamerstuk.