Brief regering : Stand van de uitvoering sociale zekerheid juni 2025 en knelpuntenbrieven UWV, de SVB en LCR

Nr. 845
BRIEF VAN DE MINISTER EN DE STAATSSECRETARIS VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 2 juni 2025

Het kabinet wil de bestaanszekerheid van mensen vergroten. Dit kan alleen als het
stelsel van inkomensondersteuning goed en effectief werkt. Daarin spelen UWV en SVB
een belangrijke rol. Vier jaar geleden schreven zij hun eerste knelpuntenbrieven.
Sinds 2023 brengt ook de Landelijke Cliëntenraad (LCR) een knelpuntenbrief uit, waarin
vooral domein overstijgende knelpunten worden benoemd.

De knelpunten in de brieven van UWV, de SVB en de LCR maken zichtbaar wanneer wetten
en regels de mensen voor wie ze bedoeld zijn niet meer helpen. Bijvoorbeeld omdat
ze te ingewikkeld zijn voor mensen om mee om te gaan.

Bijgevoegde Stand van de uitvoering gaat in op de aanpak van knelpunten in de uitvoering.
Daarnaast geeft deze, net als vorige edities, een actueel overzicht van lopende en
nieuwe herstelacties naar aanleiding van fouten in de uitvoering. Er zijn vijf nieuwe
herstelacties bij UWV. In het bijzonder attenderen wij u op de fout die betrekking
heeft op het verrekenen van inkomsten met de Ziektewet- en Wazo-uitkeringen. Deze
fout is reeds in februari door UWV aan ons ministerie gemeld en op het departement
besproken, maar de impact hiervan is door ons onvoldoende onderkend. In het belang
van transparantie attenderen wij u daarom nu actief, met de informatie die beschikbaar
is. De fout heeft betrekking op een in potentie aanzienlijk aantal lopende en gesloten
uitkeringen. Met UWV bezien wij momenteel de gevolgen voor deze uitkeringen en de
reikwijdte van een mogelijke herstelactie.

De afgelopen jaren zijn naar aanleiding van de knelpuntenbrieven, in nauwe samenwerking
met publieke dienstverleners en maatschappelijke partners, belangrijke stappen gezet
om structurele knelpunten aan te pakken. Sommige knelpunten hebben wij al gezamenlijk
kunnen oplossen. Zoals de problemen van alleenverdieners om een bestaansminimum te
realiseren als gevolg van een complex stelsel, genoemd in de knelpuntenbrief van de
LCR. Door samenloop van regelingen hebben deze huishoudens een lager besteedbaar inkomen
dan vergelijkbare huishoudens met een volledige bijstandsuitkering, en ligt dit inkomen
onder het bestaansminimum. In 2028 wordt dit probleem opgelost in de fiscaliteit,
door middel van een gerichte verruiming van de uitbetaling van de algemene heffingskorting.
Om de periode tot 2028 te overbruggen, is per 1 januari de Tijdelijke regeling alleenverdienersproblematiek
in werking getreden. Gemeenten verstrekken een vaste tegemoetkoming aan huishoudens
die met deze problematiek te maken hebben. Deze tegemoetkoming heeft geen invloed
op toeslagen en wordt niet teruggevorderd.

Een voorbeeld van een opgelost knelpunt bij de SVB is de vereenvoudiging van de dubbele
kinderbijslag. Op 1 juli 2024 is de wetwijziging vereenvoudiging dubbele kinderbijslag
voor thuiswonende kinderen met intensieve zorg (DKIZ) succesvol in werking getreden,
waardoor ouders van kinderen met een Wlz-indicatie de dubbele kinderbijslag automatisch
hebben ontvangen. Voorheen moesten ouders een belastend en tijdrovend aanvraagproces
doorlopen. Sinds de inwerkingtreding van de wet is het mogelijk om recht op DKIZ automatisch
toe te kennen voor kinderen met een Wlz-indicatie. Daarnaast wordt een standaardtermijn
van zes maanden met terugwerkende kracht toegekend aan de hele doelgroep.

Andere knelpunten lossen wij nog op.

Een voorbeeld van een knelpunt waar we samen met UWV aan werken is het verlengen van
de termijn voor het aanvragen van een WW-uitkering. De oorspronkelijke termijn van
één week sluit niet meer goed aan bij de huidige WW-maandsystematiek en leidt tot
onwenselijke situaties voor zowel de cliënt als de uitvoerende partijen. Als tijdelijke
oplossing hebben SZW en UWV afgestemd dat de huidige uitvoeringspraktijk van UWV voorgezet
kan worden tot de aanpassing van het Maatregelenbesluit socialezekerheidswetten ingaat,
waarbij UWV een ruimere discretionaire bevoegdheid krijgt om bij het te laat indienen
van een aanvraag voor een WW-uitkering af te zien van een maatregel. Om uiteindelijk
te komen tot een structurele oplossing wordt op dit moment verkend op welke manier
en op welke termijn de WW-aanvraagtermijn wettelijk zou kunnen worden verruimd.

Wij vinden de knelpuntenbrieven belangrijk om een betere balans te vinden in de samenwerking
tussen beleid, uitvoering en politiek. De gesprekken en debatten op basis van deze
brieven versterken onze samenwerking. Een versterkte samenwerking draagt bij aan wetten,
regels en voorzieningen die beter te begrijpen en vinden zijn voor mensen, en de bestaanszekerheid
verhoogt. Ook spelen de knelpuntenbrieven een belangrijke rol in het geven van een
stem aan de publieke dienstverleners. En juist omdat publieke dienstverleners in direct
contact staan met hun cliënten, krijgen wij via de knelpuntenbrieven ook een beeld
van de knelpunten die mensen ervaren in de inkomensondersteuning. Er is meer aandacht
bij alle betrokken partijen voor goede publieke dienstverlening en de uitvoerbaarheid
van wet- en regelgeving. Ook is er oog voor de ervaren druk op de uitvoering door
administratieve lasten, mede gelet op knelpunten in capaciteit en personeel. Daarnaast
staat het perspectief van de mensen die gebruikmaken van de dienstverlening steeds
meer centraal. Denk aan de toegankelijkheid, digitale inclusiviteit en praktische
toepasbaarheid van regels. De knelpuntenbrieven dragen bij aan deze positieve ontwikkelingen.

Samen met uw Kamer werken uitvoering en beleid aan een overheid die knelpunten niet
alleen herkent, maar ook effectief aanpakt. Daarom maken wij dit jaar gezamenlijk
de balans op. We stellen ons de vraag hoe we onze samenwerking verder kunnen versterken
en versnellen. Want het oplossen van knelpunten in de uitvoering heeft tot direct
gevolg dat de bestaanszekerheid van mensen toe zal nemen.

Samen met deze Stand van de uitvoering sturen wij de Kamer de recent afgeronde evaluatie
over samenwerking, sturing en toezicht in het sociale zekerheidsdomein. De resultaten
van dit onderzoek betrekken wij bij de kabinetsreactie op het onderzoek van de Rekenkamer
dat in oktober verschijnt. Dit onderzoek gaat over sturing en verantwoording naar
aanleiding van de WIA-casus en de SUWI-evaluatie, waarbij op basis van beschikbaar
onderzoeksmateriaal de ontwikkelingen binnen het SUWI-stelsel in de afgelopen vijf
jaar is onderzocht.

In deze Stand van de uitvoering komen de volgende onderwerpen aan de orde:

– Knelpuntenbrieven wet- en regelgeving 2025. In dit hoofdstuk reageren we op de knelpuntenbrieven van UWV, de SVB en de LCR.
Daarnaast laten we de voortgang zien van de knelpunten die de afgelopen jaren zijn
gedeeld.

– Dienstverlening. In dit hoofdstuk gaan we, zoals in voorgaande edities, onder andere in op herstelacties
van UWV, waaronder bovengenoemde nieuwe herstelacties. Ook bevat dit hoofdstuk een
update over het Eenmalig gebaar van erkenning aan ouderen van Surinaamse herkomst.

– Preventie en Handhaving. Hier belichten we ontwikkelingen risicoscans van UWV en geven we een follow-up aan
team preventie van UWV en de SVB.

– Continuïteit van de organisaties. Hier gaan we in op ICT-ontwikkelingen, informatiebeveiliging, risicobeheersing en
maatschappelijke weerbaarheid.

De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
Y.J. van Hijum

De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
J.N.J. Nobel