Brief regering : Extra update gasmarkt en vulgraden gasopslagen

Nr. 554
BRIEF VAN DE MINISTER VAN KLIMAAT EN GROENE GROEI

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 10 maart 2025

Op 14 februari jl. heeft het kabinet de Kamer geïnformeerd over de stand van zaken
op de gasmarkt en de vulgraden van de gasopslagen.1 Tijdens het debat Energieraad op 5 maart jl. is toegezegd dat het kabinet de Kamer,
gelet op de geopolitieke ontwikkelingen in de afgelopen weken, een extra update over
de gasmarkt en vulgraden van de gasopslagen stuurt voorafgaand aan het debat gasmarkt
en leveringszekerheid op 12 maart a.s. Daarbij is tevens toegezegd dat in de extra
update aandacht wordt besteed aan de importafhankelijkheid. Met deze brief (en de
bijlage) geeft het kabinet invulling aan deze toezeggingen.

Gasleveringszekerheid, vulgraden gasopslagen en gasmarkt

In de brief van 14 februari jl. is toegelicht dat de gasleveringszekerheid op dit
moment – met het einde van de winter in zicht – geborgd is. Dat beeld is, bij de omstandigheden
zoals we ze nu kennen, nog steeds actueel ondanks de geopolitieke ontwikkelingen van
de afgelopen weken. Bovendien zijn door het warmere weer en een stabiele aanvoer van
gas de prijzen gedaald en zijn er lagere onttrekkingen uit de gasopslagen. Dit licht
het kabinet hieronder nader toe.

Het einde van de winter is als bekend in zicht. Dit is vooral te merken aan het warmere
weer. Tegelijk geldt dat de aanvoer van gas naar de EU en Nederland de afgelopen weken
stabiel is gebleven. In Nederland is onder meer de aanvoer van LNG via de GATE terminal
in Rotterdam op hoog niveau, met een benuttingsgraad van de capaciteit van de terminal
van rond de 90%.2

Hierdoor zien we dat de onttrekkingen uit de gasopslagen gemiddeld gezien afvlakken.
De gasopslagen in Nederland zijn op dit moment (peildatum 1 maart 2025) nog steeds
voor 26,28% gevuld. Dit komt overeen met 37,85 TWh. Hoewel dit een lagere vulgraad
is dan de vulgraad aan op dezelfde peildatum in de afgelopen twee jaar, is dit niet
een ongebruikelijk niveau aan het einde van een winter als wordt gekeken naar de vulgraden
sinds 2016. Een overzicht van de vulgraden aan het einde van de winter (1 april) en
einde vulseizoen (1 november) in de afgelopen tien jaar was opgenomen in de brief
van 14 februari jl. en is voor de volledigheid nogmaals toegevoegd in de bijlage bij
deze brief.

We zien door deze omstandigheden, die zorgen voor een verbeterde balans tussen vraag
en aanbod, ook dat de prijzen op de groothandelsmarkt sinds de piek in februari van
rond de € 57 per MWh sterk zijn gedaald naar minder dan € 40 per MWh op peildatum
7 maart 2025. We zien ook dat de prijzen in de komende zomerperiode zijn gedaald.
Daardoor is het negatieve verschil tussen de prijs in de zomer van 2025 en de winter
van 2025/2025 (de zogenoemde negatieve spread) veel kleiner geworden. Zoals toegelicht
in de brief van 14 februari jl., is dat een belangrijke ontwikkeling met het oog op
aankomend vulseizoen. Deze ontwikkeling past in het beeld, dat we in voorgaande jaren
ook hebben gezien, dat de spread kan veranderen en voor of tijdens het vulseizoen
alsnog positief kan worden. Een positieve spread geeft marktpartijen een incentive om gas op te slaan. De ontwikkeling van de spread, en de marktprikkels die daarvan
uitgaan, blijft het kabinet uiteraard op de voet volgen.

Wat doet het kabinet

Het kabinet houdt de situatie op de gasmarkt voortdurend en nauwlettend in de gaten,
met oog voor alle schakels in het gassysteem. Het feit dat marktpartijen primair verantwoordelijk
zijn om in hun leveringsverplichtingen te voorzien, en dus voor dat doel voldoende
gas moeten inkopen en opslaan, doet er niet aan af dat het kabinet een breed scala
aan maatregelen heeft getroffen in het belang van de leveringszekerheid, weerbaarheid
en betaalbaarheid en om in te grijpen wanneer dat nodig en doelmatig is. Hierbij beoordeelt
het kabinet voortdurend of ingrijpen, en het moment daarvan, niet een averechts effect
heeft. Bijvoorbeeld omdat ingrijpen prijzen kan opdrijven en het probleem of opgave
groter kan maken, doordat de juiste prikkels voor het vullen van de gasopslagen door
marktpartijen worden weggenomen.

LNG-importcapaciteit

In recente Kamerbrieven is het kabinet uitgebreid ingegaan op de concrete maatregelen.3 Onder meer is ingegaan op het belang van voldoende LNG-importcapaciteit, waardoor
voldoende import uit een zo divers mogelijk aantal landen wordt gefaciliteerd. Het
kabinet wijst er hierbij op, dat importcapaciteit in Nederland marktpartijen in staat
stelt om gas in te voeden in Nederland en te verhandelen op de Nederlandse handelsplaats
TTF4, veruit de meest liquide handelsplaats in Europa. Dit maakt Nederland een belangrijke
en aantrekkelijke bestemming voor aanlanding van LNG – aangenomen dat de prijzen op
de Europese groothandelsmarkt aantrekkelijk genoeg zijn om vanuit de mondiale markt
import aan te trekken. In de brief van 14 februari jl. is benoemd dat wordt onderzocht
of de LNG-terminal in de Eemshaven tijdelijk kan worden verlengd. In dat kader is
EemsEnergyTerminal (EET) vanaf 3 februari jl. een zogenoemde niet-bindende open season gestart om marktinteresse te peilen. EET heeft op vrijdag 28 februari jl. de open
season succesvol afgerond en zal doorgaan met de volgende projectstappen. Dit, gecombineerd
met het gegeven dat de importcapaciteit van de GATE LNG tot medio jaren 2030 volledig
is uitverkocht, onderstreept de positie van Nederland als een aantrekkelijke bestemming
voor LNG.

Vulambitie en vultaak EBN

Daarnaast is het ook voor het kabinet een belangrijke prioriteit om met goed gevulde
gasopslagen de winter van 2025/26 in te gaan. We zagen in eerdere jaren dat marktpartijen
ervoor zorgden dat gasopslagen bij aanvang van de winter gevuld waren. In Nederland,
net als elders in de EU, geldt immers dat het gas voor het overgrote deel wordt aangekocht
door, en eigendom is van marktpartijen die afnemers in Nederland en elders in de EU
beleveren. Op basis van hun leveringsverplichtingen en commerciële prikkels, bepalen
zij hoe en waar zij hun gas inkopen, opslaan en inzetten. Het kabinet kan en wil dit
systeem niet zomaar doorkruisen.

Wel heeft het kabinet EBN de afgelopen jaren een vultaak gegeven, indien en voorzover
marktpartijen niet zouden vullen tot het door het kabinet gewenste niveau. Het kabinet
heeft besloten om EBN ook voor 2025 deze taak weer te geven.5 EBN is al begonnen met de uitvoering van deze taak door een deel van het gas wat
bij aanvang van deze winter in de gasopslag zat, er in te laten zitten (‘doorrollen’).
Of dit voldoende is en of gedurende de zomer de gasopslagen voldoende gevuld worden,
wordt continu in de gaten gehouden door het kabinet. Dit mede in het licht van hetgeen
hiervoor is opgemerkt over de zomer-winter spread. Als het nodig is om bij te sturen
of in te grijpen, dan zal het kabinet dat zeker overwegen. Dit vergt een zorgvuldige
weging van wat nodig is en wat de effecten daarvan zijn.

Coördinatie in EU-verband

Deze weging doet het kabinet ook in afstemming in EU-verband en met buurlanden. Dit
is conform de oproep die de Europese Commissie heeft gedaan bij de publicatie van
haar voorstel van 5 maart jl. voor de verlenging van de Europese vuldoelstellingen
in de Verordening gasleveringszekerheid, om eventuele nationale maatregelen goed af
te stemmen en de impact op de markt mee te wegen, dit ook om een herhaling van een
situatie zoals die zich in 2022 voordeed te voorkomen.6 Het kabinet werkt aan de appreciatie van dit voorstel en zal de Kamer die zo spoedig
mogelijk per separate brief toesturen.

Binnen de EU bestaat ook de mogelijkheid van gezamenlijke inkoop via het EU Platform,
dat permanent is gemaakt via het decarbonisatiepakket. In het voorstel voor het Actieplan
voor betaalbare energieprijzen van 26 februari jl. heeft de Commissie voorstellen
gedaan om de gezamenlijke inkoopmacht van de EU nog beter te benutten, teneinde de
import van LNG verder veilig te stellen. Ook van deze voorstellen volgt binnenkort
een appreciatie.

Wet bestrijden energieleveringscrisis

Het kabinet kijkt ten slotte ook verder vooruit hoe het gassysteem verder versterkt
en weerbaarder gemaakt kan worden. Het kabinet werkt daarom aan het voorstel voor
de Wet bestrijden energieleveringscrisis. Dit wetsvoorstel ligt van 26 februari tot
en met 26 maart in internetconsultatie.7

De Minister van Klimaat en Groene Groei, S.T.M. Hermans

BIJLAGE: IMPORTAFHANKELIJKHEID NEDERLAND OP GEBIED VAN AARDGAS

De gasvraag in Nederland ligt op jaarbasis rond de 300 TWh. In het gasjaar dat liep
van 1 oktober 2023 tot 1 oktober 2024 (gasjaar 2023/24) was er in Nederland sprake
van gasproductie van 111 TWh. Het overige gas werd in Nederland geïmporteerd, zowel
via pijpleidingen (uit Noorwegen, het VK en België) als in de vorm van LNG via de
Gate terminal in Rotterdam en de Eems Energy Terminal in Groningen.

Nederland is een belangrijke gashub in Europa, met zeer uitgebreide gasinfrastructuur,
grote gasopslagfaciliteiten en veruit de meest liquide gashandelsplaats van Europa,
waarop gas wordt verhandeld dat in zich in het Nederlandse gassysteem bevindt of in
de toekomst zal bevinden. Dat maakt dat er veel gasstromen lopen via Nederland, niet
alleen ten behoeve van afname in Nederland, maar ook ten behoeve van andere landen
(in de EU, maar ook derde landen zoals het VK). In gasjaar 2023/24 is er 465 TWh in
Nederland geïmporteerd, waarvan 204 TWh in de vorm van LNG. Veruit het grootste deel
daarvan, ca. 70%, komt uit de VS – de grootste LNG producent ter wereld. In gasjaar
2023/24 is in totaal 266 TWh geëxporteerd of doorgevoerd naar buurlanden.8

Overzicht vulgraden gasopslagen 2015 t/m 2024

Jaar

Vulgraad 1 april

Vulgraad 1 november

2015

23,44%

92,98%

2016

30,13%

94,88%

2017

17,66%

95,83%

2018

6,29%

95,87%

2019

49,38%

95,03%

2020

44,09%

86,62%

2021

23,00%

61,84%

2022

21,26%

91,81%

2023

58,22%

99,62%

2024

52,88%

88,88%

Bron: https://agsi.gie.eu/data-overview/NL