Brief regering : Verslag van de formele EU Gezondheidsraad van 3 december 2024

Nr. 778
BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 6 maart 2025

Hierbij bied ik u het verslag van de formele EU Gezondheidsraad van 3 december 2024
aan.

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
M. Agema

Verslag formele EU Gezondheidsraad, 3 december 2024

Op 3 december 2024 vond in Brussel de formele EU Gezondheidsraad plaats onder Hongaars
voorzitterschap. Op de agenda stonden een voortgangsrapportage over de herziening
van de EU farmaceutische wetgeving en een beleidsdebat over de Europese Gezondheidsunie
in het licht van het Draghi-rapport over de toekomst van het Europese concurrentievermogen.
Ook zijn de Raadsaanbeveling rook- en aerosolvrije omgevingen, Raadsconclusies betreffende
cardiovasculaire gezondheid en Raadsconclusies betreffende orgaandonatie en -transplantatie
aangenomen. Daarnaast werd tijdens het informele lunchdebat van gedachten gewisseld
over de leveringszekerheid van medicijnen. Hierbij informeer ik uw Kamer over het
verloop van deze Raad.

Raadsaanbeveling rookvrije omgevingen

Tijdens de Raad is een aanbeveling aangenomen die lidstaten stimuleert om blootstelling
aan meeroken te verminderen en een rookvrije generatie in Europa in 2040 te realiseren.
Dit is in lijn met afspraken uit het EU Kankerbestrijdingsplan. Met de Raadsaanbeveling
worden lidstaten aangemoedigd om het aantal rookvrije binnenruimtes, zoals werkplekken
en publieke plekken; buitenruimtes, zoals speelplaatsen, en terreinen van onderwijsinstellingen,
werkplekken, ziekenhuizen en klinieken; en semi-buitenruimtes, zoals terrassen, uit
te breiden. Ook wordt aanbevolen om nieuwe producten, zoals verhitte tabak en e-sigaretten,
toe te voegen aan plekken waar een rookverbod geldt.

Een groot aantal lidstaten toonde zich ambitieus ten aanzien van de implementatie
van de Raadsaanbeveling en gaf aan preventie belangrijk te vinden om de rookvrije
generatie te kunnen realiseren. Ook Nederland heeft dit uitgedragen tijdens de interventie.
Daarnaast benadrukte Nederland de zorg over het gebruik van e-sigaretten door kinderen
en heeft Nederland de Commissie opgeroepen om te komen met de in het EU Kankerbestrijdingsplan
aangekondigde voorstellen om de tabaksregelgeving, o.a. op accijns, te herzien. Een
aantal lidstaten was kritisch op de aanbevelingen en vroeg met name om een goede wetenschappelijke
onderbouwing van de gezondheidswinst die deze aanbevelingen opleveren. Daarnaast hebben
twee lidstaten zich onthouden van stemming.

De Europese Gezondheidsunie in het licht van het Draghi rapport

Tijdens de Raad vond een gedachtewisseling plaats over de Europese Gezondheidsunie
in het licht van het rapport over de toekomst van het Europese concurrentievermogen.
Dit rapport is door Mario Draghi opgesteld en werd gepubliceerd in september 2024.
Lidstaten bespraken tijdens hun interventies de conclusies en aanbevelingen in het
Draghi-rapport in relatie tot gezondheidsuitdagingen. Zij waren het over het algemeen
eens dat het Draghi-rapport een waardevolle bijdrage levert aan de discussie over
het versterken van het concurrentievermogen ten aanzien van Europese gezondheidsgerelateerde
uitdagingen.

Tijdens interventies legden lidstaten de focus op synergieën tussen en hiaten in het
rapport en prioriteiten van de Europese Gezondheidsraad. Veel lidstaten riepen op
tot een balans tussen mensgerichtheid en innovatie. Hierbij werd het belang van de
Critical Medicines Act, Biotech Act, de implementatie van de European Health Data Space verordening en de beschikbaarheid van geneesmiddelen vaak genoemd. Daarnaast ging
een aantal lidstaten in op de rol die de Commissie kan spelen bij het uitvoeren van
de aanbevelingen uit het rapport. Nederland heeft tijdens de interventie aangegeven
dat de zorg onbeheersbaar dreigt te raken door de arbeidsmarktkrapte die alleen maar
toe lijkt te nemen. Het is belangrijk in acht te nemen dat een gezonde maatschappij
nodig is om het Europees concurrentievermogen te versterken, juist ook in het licht
van krapte op de arbeidsmarkt. Artificial intelligence en andere innovaties kunnen
een belangrijke rol spelen bij het addresseren van dit vraagstuk.

Voortgangsrapportage herziening EU farmaceutische wetgeving

De Raad nam kennis van de voortgangsrapportage over de herziening van de EU farmaceutische
wetgeving. Tijdens het Hongaars voorzitterschap is er aanzienlijke vooruitgang geboekt
bij de bespreking van de voorstellen. Er resteert nog een aantal openstaande punten,
met name met betrekking tot incentives voor innovaties en het waarborgen van gelijke
toegang tot geneesmiddelen voor alle EU-burgers. Uit de interventies bleek dat er
onder de lidstaten een tegenstelling bestaat tussen het belang van innovatie aan de
ene kant en het belang van betaalbaarheid en toegankelijkheid aan de andere kant.
Net als een aantal andere lidstaten heeft ook Nederland aangegeven te hopen op een
spoedige en zorgvuldige voortgang van de onderhandelingen.

Raadsconclusies cardiovasculaire gezondheid

De Raad heeft Raadsconclusies aangenomen over het verbeteren van cardiovasculaire
gezondheid in de EU. De conclusies richten zich op het verbeteren van preventie, vroegtijdige
opsporing, behandeling en herstel, waarbij een geïntegreerde aanpak van groot belang
is. Lidstaten en de Commissie worden met de Raadsconclusies opgeroepen om in te zetten
op gezondheidsbevordering en primaire preventie, het verbeteren van gezondheidsgeletterdheid
en het delen van best practices. Een aantal lidstaten sprak volledige steun uit voor de conclusies, één lidstaat
wees daarbij op het belang van het updaten van voedseletikettering, in het bijzonder
als het gaat om alcoholproducten. Daarnaast riep een aantal lidstaten op om horizontaal
te werken en meerdere ziekten tegelijkertijd aan te pakken, o.a. omdat risicofactoren
overlappen.

Raadsconclusies bevorderen orgaandonatie en -transplantatie

De Raad nam Raadsconclusies aan om orgaandonatie en -transplantatie te verbeteren.
De conclusies roepen met name de Commissie op om het EU-actieplan 2009–2015 voor orgaandonatie
en -transplantatie te actualiseren. Daarnaast benadrukken de Raadsconclusies het belang
van samenwerking tussen lidstaten, voorlichting en het aanpakken van ethische en organisatorische
barrières. Een aantal lidstaten benadrukte in de interventies het belang van samenwerking
tussen lidstaten.

Informeel lunchdebat over de leveringszekerheid van geneesmiddelen

Gedurende een informele werklunch achter gesloten deuren stond een gesprek over acties
op de korte en lange termijn voor de leveringszekerheid van geneesmiddelen, aanvullend
op het voorgestelde farmaceutische pakket, centraal. Het Voorzitterschap nodigde lidstaten
uit om in te gaan op de problemen die zij op korte termijn identificeren met betrekking
tot de leveringszekerheid van geneesmiddelen, met bijzondere aandacht voor de aanstaande
winterperiode. Daarnaast werd lidstaten gevraagd hoe zij aankijken tegen het werk
dat de Commissie al heeft verricht in de context van de communicatie over geneesmiddelentekorten.
Alsook de verwachting van lidstaten met betrekking tot de nieuwe Commissie en welke
maatregelen genomen moeten worden om de leveringszekerheid van (kritieke) geneesmiddelen
beter te waarborgen.

Nederland neemt actief deel aan de Critical Medicines Alliance en staat positief tegenover de ontwikkeling van de aangekondigde Critical Medicines Act. Deze aangekondigde Europese wetgeving kan helpen om de beschikbaarheid van kritieke
geneesmiddelen te versterken voor patiënten in Nederland en Europa. Nederland vindt
het belangrijk dat de Critical Medicines Act van meerwaarde is, aanvullend op de voorgestelde maatregelen in de EU famaceutische
wetgeving. Na publicatie van deze Critical Medicines Act ontvangt uw Kamer de kabinetsappreciatie via het reguliere BNC-proces. Daarnaast
heeft Nederland benadrukt dat voorgestelde maatregelen wel moeten passen bij nationale
stelsels en competenties, zoals het Nederlandse decentrale gezondheidszorgstelsel.

Informatiepunten

Tijdens de Raad werden verder zeven informatiepunten besproken:

1) Verordeningen betreffende medische hulpmiddelen en in-vitro diagnostische medische
hulpmiddelen.

Een aantal lidstaten riep in het kader van de hervorming van deze verordeningen op
tot een aanpassing van taken met betrekking tot toezicht op medische hulpmiddelen
welke rekening houdt met minder administratieve lasten voor stakeholders, een rol
voor het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA), voorspelbare vergunningprocedures, behoeftes
van specifieke patiëntengroepen en meer aandacht voor innovatie. Een aantal lidstaten
was kritisicher ten aanzien van de rol van het EMA en wil nader bekijken hoe de governancestructuur
ingericht wordt.

2) Vrijwillige samenwerking van lidstaten bij de gemeenschappelijke aankoop van geneesmiddelen.

Hierbij benadrukten enkele lidstaten het gebrek aan aantrekkelijkheid van kleine markten
voor de farmaceutische industrie. Het gevolg hiervan zijn toegangsproblemen en hogere
prijzen voor dezelfde producten in de kleinere lidstaten. Een oplossing voor dit probleem
is volgens deze lidstaten om vrijwillig samen te werken middels gemeenschappelijke
aankopen.

3) De gezondheidssector als sleutelelement voor de toekomstige strategie voor weerbaarheid
en paraatheid van de EU.

Lidstaten wezen op recente ervaringen tijdens de COVID19-pandemie en de oorlog in
Oekraïne die de noodzaak tot paraatheid op potentiële gezondheidsbedreigingen laten
zien. Lidstaten verwezen daarbij naar de aanbevelingen uit het rapport «Safer together: Strengthening Europe’s civil and military preparedness and readiness
further» dat in oktober 2024 werd gepubliceerd, opgesteld door Sauli Niinistö. Lidstaten
zijn het erover eens dat gezondheid ook een belangrijke plek moet krijgen in de toekomstige
Europese Paraatheidsunie, omdat crises, zoals pandemieën, oorlogen, chemische, biologische
en radionucleaire bedreigingen of natuurrampen als overstromingen, ook een bedreiging
voor de volksgezondheid vormen. Net als andere lidstaten benadrukte Nederland dat
het belangrijk is om weerbaar te zijn voor alle mogelijke (gezondheids)bedreigingen
en de impact hiervan op de volksgezondheid. De afgelopen jaren is de EU wet- en regelgeving
en bijbehorend instrumentarium rondom preventie, paraatheid en respons op ernstige
grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen al uitgebreid. Nederland riep op om te
verkennen welke additionele mogelijkheden er zijn tot samenwerking op Europees niveau
in aanvulling op wat er al geregeld is en complementair aan internationale en nationale
inspanningen.

4) Verkoop van illegale geneesmiddelen aan Europese burgers.

Een groep lidstaten riep op tot het aanpakken hiervan en vroeg om informatie te delen
en een gemeenschappelijke communicatiestrategie op te stellen. Deze illegale geneesmiddelen
zijn namelijk niet alleen verboden, maar kunnen ook gevaarlijk zijn voor burgers.
Het belang van samenwerking tussen lidstaten werd benadrukt door veel lidstaten.

5) De Europese Commissise meldde de stand van zaken over de onderhandelingen van een
internationaal instrument inzake pandemische preventie, paraatheid en respons (het
zogeheten pandemieverdrag) en het amenderen van de International Health Regulations (IHR).

6) Het Hongaars voorzitterschap presenteerde de uitkomsten van de conferenties en evenementen
die zij hebben georganiseerd

7) Het aankomend Poolse voorzitterschap (1 januari-30 juni 2025) lichtte zijn werkprogramma
toe.