Brief regering : Voortgang maatwerkafspraken Tata Steel

32 813
Kabinetsaanpak Klimaatbeleid

Nr. 233
BRIEF VAN DE MINISTER VAN KLIMAAT EN GROENE GROEI EN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR
EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 20 februari 2025

Met een maatwerkafspraak met Tata Steel Nederland (TSN) wil het kabinet de verduurzaming
en het schoner worden van de staalproductie in de IJmond helpen realiseren. In dit
kader heeft TSN in november 2023 haar aangepaste Groen Staal plan ingediend. Dit plan
is gericht op schone, groene, circulaire staalproductie in de IJmond. In april 2024
is door het vorige kabinet het onderhandelingsmandaat voor een maatwerkafspraak met
TSN vastgesteld.1 Op 28 mei 2024 heeft de Tweede Kamer plenair over de toekomst van Tata Steel gedebatteerd.
In dit debat is een zo spoedig mogelijke verbetering van gezondheid als essentieel
onderdeel benadrukt, net als het voorkomen van oversubsidiëring.

Op basis hiervan is namens het kabinet gestart met de onderhandelingen met TSN om
te komen tot een Joint Letter of Intent (JLOI) en uiteindelijk een bindende maatwerkafspraak.
De hoofddoelen van deze (beoogde) maatwerkafspraak zijn het zo snel mogelijk realiseren
van bovenwettelijke gezondheidsverbetering in de directe leefomgeving en versnelde
verduurzaming.

De Tweede Kamer is tussentijds geïnformeerd over de voortgang van deze onderhandelingen
met TSN tijdens (vertrouwelijke) technische briefings op 16 mei 2024, 2 juli 2024,
en 16 oktober 2024. Graag informeren wij u via deze brief over de maatwerkafspraken
met TSN, enkele recente ontwikkelingen die hieraan raken en de vervolgstappen.

Het is van belang om te benadrukken dat de alinea over de stand van zaken van de onderhandelingen
met TSN, gelet op de lopende onderhandelingen en de mogelijke koersgevoeligheid, strikt
vertrouwelijk is. Deze alinea is dan ook geen onderdeel van deze openbare brief, maar
is wel in te zien in een vertrouwelijke versie van deze brief die ter inzage ligt
bij de griffiers van de commissies van KGG en IenW voor Kamerleden die een insidersverklaring
hebben getekend. In de eerder aan de Kamer gezonden brief staat hierover meer informatie.

Inzet en doelstellingen

Het doel van de maatwerkafspraak met TSN is tweeledig: 1) het zo snel en zo ver mogelijk
reduceren van de impact van het bedrijf op de gezondheid van omwonenden, zowel in
termen van emissies, immissies als hinder en 2) additionele reductie van de CO2-uitstoot. Hiervoor worden één hoogoven en één kooksgasfabriek vervangen door een
Direct Reduction Plant (DRP) en Electric Arc Furnace (EAF), gecombineerd met bovenwettelijke
milieumaatregelen. Hierbij is het van belang dat TSN zicht heeft op een duurzaam lange
termijn verdienmodel. Dit, zodat in Nederland hoogwaardige staalproductie en de strategische
en economische waarde daarvan (zoals innovatiekracht, bijdrage aan lokale economie
en werkgelegenheid) behouden blijven. In de maatwerkafspraak willen we afspraken maken
over welke bovenwettelijke maatregelen worden genomen op milieugebied, hoeveel éxtra
CO2-uitstoot wordt gereduceerd, en wat de eventuele bijdrage van de staat daaraan is.

Concreet is de inzet voor de maatwerkafspraken met TSN om te komen tot de volgende
doelen in 2030:

1. Vermindering van de impact op de lokale gezondheid en het milieu door:

• reductie van de hoeveelheid van het bedrijf afkomstige fijnstof in de omgeving;

• reductie van NO2-uitstoot van diffuse bronnen op grondniveau;

• reductie van piek en tonaal geluid;

• reductie van geuroverlast; en

• reductie van Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS), waaronder PAK2-uitstoot

2. Vermindering van 5 Mton van de CO2-uitstoot; Dit betekent 40% reductie van de CO2-uitstoot van TSN in IJmuiden ten opzichte van de basisuitstoot van 12,6 Mton zoals
afgesproken in de EOP.3

3. Reductie van minimaal 38% van de stikstofuitstoot, ten opzichte van 2019 (in combinatie met reeds genomen maatregelen4).

Stand van zaken

Voor Kamerleden die een insidersverklaring hebben ondertekend is deze alinea in te
zien in de vertrouwelijke brief die ter inzage ligt bij de griffies van de commissies
van KGG en IenW.5

Ontwikkelingen en risico’s

Terwijl de gesprekken over de maatwerkafspraak lopen, is een aantal externe omstandigheden
veranderd. De Europese staalindustrie staat onder druk vanwege hoge energieprijzen
in Europa en de toegenomen import vanuit China tegen zeer lage prijzen. Ook de recent
door de Verenigde Staten aangekondigde importheffing op staal zal impact hebben op
de Europese staalmarkt. Daarbij heeft de Duitse industrie en specifiek de auto-industrie
het moeilijk. Deze industrie is een afnemer van het hoogwaardige staal van TSN. Deze
ontwikkelingen verslechteren de concurrentiepositie van de staalindustrie en de financierbaarheid
van de transitieplannen in algemene zin in Europa. TSN heeft in het licht van deze
marktomstandigheden bezuinigingen aangekondigd, zodat het verdienvermogen van het
bedrijf op orde blijft en er doorgegaan kan worden met het investeren in de groene
transitie en vermindering van de impact op de gezondheid en leefomgeving.

Als onderdeel van reeds goedgekeurde staatssteunverzoeken, zoals voor Saarstahl in
Duitsland6 en ArcelorMittal in Frankrijk7, vereist de Europese Commissie (EC) een ambitieus ingroeipad voor het gebruik van
groene waterstof. Gezien de huidige hoge prijzen voor groene waterstof lijkt dit zeer
uitdagend.8 ThyssenKrupp in Duitsland heeft al aangekondigd hun verduurzamingsplannen in deze
uitdagende tijden te heroverwegen vanwege grote onzekerheden op technische, economische
en politieke randvoorwaarden. ArcelorMittal heeft aangegeven pas te willen investeren
als de EC duidelijkheid geeft over de toekomst van de staalindustrie. Dit gaat dan
onder meer over de overcapaciteit op de wereldmarkt, de energiekosten in Europa, de
ontwikkeling van waterstof en CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism). De EC heeft
onlangs «A Competitive Compass for the EU» gepubliceerd waarin meer nadruk wordt gelegd
op de competitiviteit van Europa. De Nederlandse overheid staat in nauw contact met
de EC over de invulling hiervan.

Specifiek in Nederland leidt een grotere stijging van de netwerktarieven dan in de
ons omringende landen tot een concurrentienadeel ten opzichte van andere Europese
staalfabrikanten. De nationale CO2-heffing is een instrument bedoeld om bedrijven te prikkelen om te verduurzamen, maar
Tata Steel geeft hierover aan dat ook de CO2-heffing leidt tot een verslechterde concurrentiepositie binnen Europa en beperking
van het verdienvermogen. Dit creëert een ongelijk speelveld en bemoeilijkt de financierbaarheid
van het Groen Staal project. Dit kan effect hebben op het maken van een bindende maatwerkafspraak.

De netwerktarieven zijn onderdeel van het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO)
Bekostiging elektriciteitsinfrastructuur. Dit IBO moet leiden tot concrete beleidsopties
die bijdragen aan ons concurrentievermogen en de betaalbaarheid.

Ook op het gebied van vergunningen, toezicht en handhaving zijn er bij TSN recente
ontwikkelingen. Deze hebben betrekking op de bestaande installaties, die ook van invloed
zijn op (de scope van de) maatwerkafspraken, zoals bij de Kooksgasfabrieken. Een maatwerkafspraak
bevat per definitie bovenwettelijke milieumaatregelen: er wordt geen steun verleend
aan milieumaatregelen die met handhaving van bestaande regels kunnen worden afgedwongen.
We volgen de ontwikkelingen nauwgezet en bezien wat het effect is op de te maken maatwerkafspraak.
Uiteraard moeten de huidige en toekomstige installaties van TSN ongeacht een maatwerkafspraak
aan de geldende wet- en regelgeving voldoen. Het bevoegd gezag, de Provincie Noord-Holland
en de door haar gemandateerde Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied is verantwoordelijk
voor de handhaving en het toezicht hier op.

Vervolgstappen

De komende tijd spreken we verder met TSN. Het doel is dat deze gesprekken resulteren
in een concept JLOI. De Adviescommissie Maatwerkafspraken Verduurzaming Industrie
(AMVI) zal, wanneer deze zover is, de concept JLOI analyseren en hierover een openbaar
advies uitbrengen. Hierbij kijkt de adviescommissie onder andere naar de geformuleerde
doelstellingen, de haalbaarheid en de doelmatigheid. Gelet op de bijzondere aandacht
voor gezondheidsrisico’s zal de Expertgroep Gezondheid IJmond hierbij worden betrokken.
De JLOI zal openbaar worden gemaakt. De JLOI wordt verder uitgewerkt in een definitieve,
bindende maatwerkafspraak.

De komende tijd spreken we ook met de EC. De eerste formele stap in het Europese traject
is het starten van een pre-notificatie. Wanneer de EC vervolgens aangeeft over voldoende
informatie te beschikken om de steunmaatregel te kunnen beoordelen, wordt de pre-notificatie
omgezet in een formele notificatie. De EC zal de aanvraag dan finaal beoordelen en
een besluit nemen over het al dan niet verlenen van de staatssteungoedkeuring.

Tot slot

Met deze brief hebben wij inzicht gegeven in waar we nu staan in het traject met TSN.
Als er verdere ontwikkelingen zijn, zullen wij de Kamer daarover informeren.

De Minister van Klimaat en Groene Groei, S.Th.M. Hermans

De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat,
Ch.A. Jansen