Brief regering : Rapport 'Uitvoering periodieke rapportage begrotingsartikel 37.2 Migratiebeleid'

Nr. 53 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ASIEL EN MIGRATIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 13 januari 2025

Inhoud

Met deze brief informeer ik uw Kamer over de planning en opzet van de periodieke rapportage
(hierna: PR) van begrotingsartikel 37.2: de toegang, toelating en opvang van vreemdelingen.
De PR bestrijkt de periode 2017–2024 en gaat over de toenmalige doelstellingen van
beleid.

Periodieke rapportage migratiebeleid

Conform de Regeling Periodiek Evaluatieonderzoek (RPE) wordt, op basis van met onderzoek verkregen inzichten, ten minste eens in de vier
tot zeven jaar een PR opgeleverd. De PR is een syntheseonderzoek en vervangt de wettelijk
verplichte beleidsdoorlichting. Doelstelling van de PR is om overkoepelend inzicht
te geven in de doelmatigheid en doeltreffendheid van beleid. De in de jaarlijkse Strategische
Evaluatie Agenda (SEA) opgenomen onderzoeken bieden de basis voor de PR, eventueel
gecombineerd met aanvullend onderzoek. De PR is een middel om te kunnen verantwoorden
aan uw Kamer: in hoeverre zijn doelen wel of niet gehaald en de redenen waarom. Naast
een verantwoordingsinstrument voor de Tweede Kamer, is de PR een instrument voor beleidsverbetering.

Conform de uitwerking van de motie Harbers1 informeer ik u met deze brief over de planning en opzet van de PR van het beleid
van begrotingsartikel 37.2 (toegang, toelating en opvang van vreemdelingen), die uiterlijk
eind 2025 aan uw Kamer wordt aangeboden.

De PR bestrijkt de periode 2017–2024 en sluit aan op de periode waarover de laatste
beleidsdoorlichting ging.2 Deze is in 2018 gepubliceerd.3

Onafhankelijkheid synthesestudie

De brede synthesestudie wordt uitgevoerd door een onafhankelijke externe partij. Via
een meervoudig onderhandse aanbesteding is de opdracht gegund aan Regioplan, die ervaring
heeft met dit soort syntheseonderzoeken.

Ook wordt er een begeleidingscommissie samengesteld met externe deskundigen teneinde
te waarborgen dat het onderzoeksrapport voldoet aan de kwaliteitseisen (zoals onafhankelijkheid),
die aan een periodieke rapportage worden gesteld. De eindverantwoordelijkheid voor
het onderzoek en de inhoud van de PR berust bij de onderzoekers.

Afbakening onderzoek

Alhoewel de opvang van Oekraïense ontheemden ook onder artikel 37.2 valt, maakt dit
geen onderdeel uit van de huidige PR. Dit deel vormt een onderdeel van de SEA van
mijn departement, waarvan op een later moment moet worden besloten hoe en wanneer
hierover in een PR verantwoording wordt afgelegd. Het is zinvoller om nog te wachten
met rapporteren over de opvang van Oekraïense ontheemden omdat het beleid hiervoor
relatief nieuw is. Wel zijn er met betrekking tot de opvang van Oekraïense ontheemden
al diverse kostprijsonderzoeken uitgevoerd, waarmee ook de doelmatigheid van financiering
al deels is onderzocht (onder andere AEF, 2023). Voor het terugkeerbeleid (artikel
37.3) bestaat een aparte SEA en zal een aparte PR worden gepubliceerd (in 2026).

Verder vallen de beleidsaanpassingen die volgen uit het huidige regeerprogramma (bijlage
bij Kamerstuk 36 471, nr. 96) en het Europees Asiel- en Migratiepact buiten de reikwijdte van dit onderzoek. Logischerwijs
zijn dit thema’s voor de volgende PR over dit begrotingsartikel.

Beschrijving beleidsterrein en -doelen

Het migratiebeleid heeft als breed gesteld doel: een op maatschappelijk verantwoorde
wijze en in overeenstemming met internationale verplichtingen gereglementeerde en
beheerste toelating tot, verblijf in en vertrek uit Nederland van vreemdelingen, alsmede
grensbeheer, verkrijging van het Nederlanderschap of de intrekking daarvan.

Specifieke doelen binnen artikel 37.2 zijn verder af te leiden uit onder andere de
beleidsdoorlichting van 2018 en de Vreemdelingenwet, de wet Modern Migratiebeleid
en eerdere communicatie van de regering4: tijdige, snelle en zorgvuldige behandeling van verzoeken, doelmatige asielopvang
en het stimuleren van zelfredzaamheid van migranten. Deze doelstellingen komen elk
in de verschillende onderdelen van het migratiebeleid terug.5

Onderzoeksopzet

De PR is een syntheseonderzoek, waarbij de focus ligt op het onderzoeken van de doelmatigheid
en doeltreffendheid van het gevoerde beleid. Daartoe zullen onderzoeken en evaluaties
gebruikt worden die sinds de vorige beleidsdoorlichting verschenen zijn, zowel in
opdracht van mijn departement als anderzijds.

De hoofdvraag van de PR is in welke mate het beleid met betrekking tot de toegang,
toelating en opvang van vreemdelingen doelmatig en doeltreffend is geweest, zoals
volgt uit begrotingsartikel 37.2. Op hoofdlijnen wordt de doelmatigheid en doeltreffendheid
inzichtelijk gemaakt door te analyseren in hoeverre doelstellingen op onderdelen van
het migratiebeleid zijn behaald (mede) dankzij het gevoerde beleid en hoe de baten
van de beleidsinzet opwegen tegen de middelen.

Aan de hand van de hiervoor beschreven doelen zijn onderzoeksthema’s te destilleren
om het beleid ten aanzien van toegang, toelating en opvang van migranten te evalueren:

– Kwaliteit van het migratiebeleid: zijn de regels voor de toegang, toelating en opvang
van migranten effectief en uitvoerbaar?

– Doenlijkheid van migratiebeleid: wat is de impact van deze regels op de Nederlandse
bevolking?

– Processen: in hoeverre zijn aanvraag- en ketenprocessen doelmatig en zorgvuldig, zowel
per ketenorganisatie als ketenbreed?

Voor de meer gedetailleerde onderzoeksvragen verwijs ik u naar het Plan van Aanpak.

Beleidsopties

Zoals vereist, zal in de PR aandacht worden besteed aan de verschillende beleidsopties
die de doeltreffendheid en doelmatigheid verbeteren bij gelijke inzet van financiële
middelen. Ook zal een -20% besparingsvariant worden uitgewerkt. Bij het uitwerken
van de voorgenomen besparingsvariant zal rekening worden gehouden met de uitvoerbaarheid.
De huidige stand6 van begrotingsartikel 37.2 (excl. opvang Oekraïners) is voor 2025 € 5,6 miljard en
neemt af tot € 1,2 miljard in 2029.

Context onderzoeksperiode

Het is belangrijk om kort in te gaan op enkele overkoepelende relevante ontwikkelingen
gedurende de periode 2017–2024. Ontwikkelingen op het terrein van migratie volgden
in deze periode elkaar in hoog tempo op en grepen op elkaar in. Voorbeelden waren
de coronacrisis en de effecten daarvan op het migratiedomein, het aanhoudende opvangvraagstuk
en de doorlooptijden bij de IND. Deze ontwikkelingen hebben tot gevolg gehad dat het
beeld zeer snel veranderde en het migratiebeleid zich daar continu op diende aan te
passen.

Plan van aanpak en planning

In bijlage één vindt u het plan van aanpak dat Regioplan heeft opgesteld voor het
uitvoeren van de PR. In bijlage twee vindt u een niet uitputtend overzicht van relevante
onderzoeken, welke mogelijk zal worden aangevuld met enkele onderzoeken die nog uitkomen
en eventueel aanvullend onderzoek. De uiterlijke publicatiedatum van het rapport is
31 december 2025.

Bijlagen

1. Plan van aanpak PR – Regioplan

2. Niet uitputtende lijst Rijksbreed geprogrammeerde migratieonderzoeken 2017–2024

De Minister van Asiel en Migratie,
M.H.M. Faber-van de Klashorst