Brief regering : Verslag van de Formele Raad Werkgelegenheid en Sociaal Beleid van 2 december 2024

Nr. 772
BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 16 december 2024

Hierbij ontvangt u het Verslag van de Formele Raad Werkgelegenheid en Sociaal Beleid
van 2 december jl. te Brussel.

De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
Y.J. van Hijum

Verslag Formele Raad Werkgelegenheid en Sociaal Beleid van 2 december jl. te Brussel

Op de agenda van de Formele Raad Werkgelegenheid en Sociaal Beleid van 2 december
jl. stonden een algemene oriëntatie, een voortgangsrapportage, twee beleidsdebatten
en de aanname van vijf Raadsconclusies geagendeerd.

Naast de plenaire Raadsbijeenkomst had ik verschillende bilaterale ontmoetingen met
collegaministers uit andere lidstaten en Roxana Mînzatu, de nieuwe Uitvoerend Vice-President
en Eurocommissaris voor sociale rechten en vaardigheden, kwaliteitsbanen en paraatheid.
Tijdens deze gesprekken heb ik onder meer de Nederlandse prioriteiten op het sociaal-
en werkgelegenheidsgebied onder de aandacht gebracht, waaronder het in goede banen
leiden van eerlijke arbeidsmobiliteit.

Agendapunt: Algemene oriëntatie EU-Richtlijnvoorstel inzake stages

Het Hongaars Voorzitterschap agendeerde een algemene oriëntatie op het EU-Richtlijnvoorstel
versterking kader traineeships om een Raadspositie te bereiken. Het Voorzitterschap
wist geen gekwalificeerde meerderheid onder de lidstaten te bereiken.

Ik heb toegelicht dat Nederland de doelstelling van de richtlijn om de arbeidsomstandigheden
van stagiairs te verbeteren verwelkomt en steunt. Ik heb in het licht van het ontbreken
van een gekwalificeerde meerderheid opgemerkt dat er meer werk op technisch niveau
nodig is om tot een breder gedragen compromis te komen. Daarbij is het voor Nederland
belangrijk dat lidstaten flexibiliteit behouden om hun eigen inspecties en handhavingsmaatregelen
vorm te geven in overeenstemming met nationale systemen.

De Raad nam tevens kennis van de voortgangsrapportage van het Voorzitterschap over
de Raadsaanbeveling inzake stages.

Agendapunt: beleidsdebat Europees Semester

De Raad hield een beleidsdebat over de prioriteiten ten aanzien van werkgelegenheids-
en sociaal beleid, in het kader van het recente aantreden van de nieuwe Europese Commissie.

Lidstaten vroegen in het beleidsdebat aandacht voor werkgelegenheid en sociaal beleid
in het kader van het versterken van het concurrentievermogen van de Unie, inclusief
aandacht voor het belang van opwaartse convergentie tussen de lidstaten. Lidstaten
benoemden dat de komende periode bijzondere aandacht uit dient te gaan naar vaardigheden
en om- en bijscholing van de beroepsbevolking in het licht van de groene en digitale
transities en de voortdurende krapte op de arbeidsmarkten. Ook noemden lidstaten het
versterken van de interne markt met daarbij aandacht voor een gelijk speelveld, het
beperken van administratieve lasten en het tegengaan van een race naar de bodem op
arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden.

Namens Nederland verwelkomde ik de discussie over prioriteiten op het sociale en werkgelegenheidsdomein
in het licht van het aantreden van de nieuwe Commissie. Ik bracht in dat de komende
periode in het bijzonder aandacht uit dient te gaan naar het in goede banen leiden
van eerlijke arbeidsmobiliteit. Om misbruik van arbeidsmigranten te voorkomen, dient
het juridisch kader rond de detachering van onderdanen van derde landen verhelderd
te worden. Ook dient het mandaat van de Europese Arbeidsautoriteit versterkt te worden.
Aanvullend noemde ik het belang van het versnellen en stroomlijnen van het vaststellen
van grenswaarden voor gevaarlijke stoffen om werknemers beter te beschermen en een
gelijk speelveld te bevorderen. Ook vind ik het van belang om de juiste balans tussen
innovatie en bescherming bij het omgaan met AI en algoritmisch management op de werkplek
te onderzoeken. Vanuit het perspectief van een snel veranderende arbeidsmarkt is om-
en bijscholing van werknemers essentieel. Daarnaast riep ik op tot een modernisering
van de regels rond de coördinatie van socialezekerheidsstelsels in de EU.

De Raad nam tevens de werkgelegenheidsrichtsnoeren en de kernboodschappen van het
Werkgelegenheidscomité over individuele leerrekeningen aan. Tevens hoorde de Raad
een presentatie van het Werkgelegenheidscomité en Sociaal beschermingscomité over
de evaluatie van het sociaal convergentieraamwerk in de Europees Semestercyclus 2024
aan.

Agendapunt: Beleidsdebat oplossingen voor demografische uitdagingen

De Raad hield een beleidsdebat over demografische uitdagingen. De focus lag op hoe
ouders ondersteund kunnen worden en het onbenut potentieel van jongere en oudere generaties
ontsloten kan worden.

Lidstaten vroegen in het beleidsdebat aandacht voor het verbeteren van de werk-privébalans
en het bevorderen van gendergelijkheid. Lidstaten noemden hiervoor verschillende maatregelen
die zij op nationaal niveau treffen, zoals adequaat gecompenseerd en flexibel ouderschapsverlof,
inclusief vaderschapsverlof, betaalbare en toegankelijke kinderopvang en langdurige
zorg, en toegang tot betaalbare, fatsoenlijke en duurzame huisvesting. In het kader
van gendergelijkheid noemden lidstaten specifiek het belang van gelijke deelname van
vrouwen en mannen aan zorgen huishoudelijke taken. Aanvullend noemden lidstaten dat
het belangrijk is dat vaardigheden en het potentieel van zowel jongeren als ouderen
optimaal benut worden. Zij legden daarbij de nadruk op onderwijs, omscholing en flexibel
werk.

Nederland heeft tijdens het beleidsdebat benoemd dat Nederland één van de dichtstbevolkte
landen van de Unie is met een nog altijd groeiende bevolking. Nederland heeft toegelicht
dat de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 scenario's en beleidsopties
heeft onderzocht met betrekking tot de gevolgen van demografische ontwikkelingen,
en adviseert om keuzes te maken over onder meer de economie, de arbeidsmarkt en socialezekerheidsstelsels.
Niet alles is mogelijk, en zeker niet tegelijkertijd. In lijn met dit advies zet het
kabinet zich in voor meer grip op alle vormen van migratie, met inbegrip van meer
gerichte en selectieve arbeidsmigratie. Met betrekking tot het verbeteren van de werk-privé
balans heeft het kabinetsbeleid als uitgangspunt het creëren van voorwaarden en het
wegnemen van obstakels om werk te combineren met het opvoeden van kinderen. Dit uitgangspunt
bevordert de persoonlijke keuzevrijheid voor mensen om te kunnen kiezen voor een gezin.
Daarnaast vindt het kabinet het vergroten van de arbeidsparticipatie, inclusief die
van ouderen, van groot belang om krapte op de arbeidsmarkt tegen te gaan.

Agendapunt: aanname diverse Raadsconclusies

De Raad nam met consensus diverse Raadsconclusies aan: over tekorten aan arbeidskrachten
en vaardigheden in de EU; over het bevorderen van de sociale inclusie van personen
met een beperking; over het verbeteren van de toegang tot ondersteunende diensten
en werkgelegenheidsdiensten om territoriale ongelijkheden te verminderen; over het
waarborgen van de balans tussen werk en privéleven en gendergelijkheid voor alle generaties
in de context van demografische uitdagingen; en over het versterken van de mentale
gezondheid van vrouwen en meisjes door het promoten van gendergelijkheid.

Agendapunt onder w.v.t.t.k.: Digitale instrumenten om eerlijke arbeidsmobiliteit in
de EU te bevorderen

Tijdens dit agendapunt verzocht Denemarken de Europese Commissie om verder te onderzoeken
hoe digitalisering kan bijdragen aan eerlijke arbeidsmobiliteit. Daartoe heeft Denemarken
een nonpaper opgesteld dat is medeondertekend door België, Duitsland, Finland, Griekenland,
Kroatië, Slovenië en Nederland. Dit non-paper is bij het verslag gevoegd. Het non-paper
roept om de pilotactiviteiten met betrekking tot de Europese sociale zekerheidspas
(ESSPASS) voort te zetten. De ESSPASS is een project om het voor personen gemakkelijker
te maken hun socialezekerheidsrechten uit te oefenen wanneer zij zich in een ander
Europees land bevinden.

Het kabinet vindt het belangrijk om in kaart te brengen hoe digitalisering kan bijdragen
aan eerlijke arbeidsmobiliteit, maar ook aan verbeterde dienstverlening aan EU-burgers
en het vereenvoudigen van de internationale uitvoering en handhaving. Daarbij hanteert
het kabinet het uitgangspunt dat de privacy van burgers conform de Algemene Verordening
Gegevensbescherming (AVG) en dataveiligheid moet worden gewaarborgd, en dat het gebruik
van de ESSPASS op vrijwillige basis dient te geschieden.

Agendapunt onder w.v.t.t.t.k.: Verordening vrijwillig gezamenlijk elektronisch meldformulier
grensoverschrijdende detacheringen

Dit agendapunt betrof een toelichting vanuit de Commissie over haar recent gepubliceerde
voorstel voor een gezamenlijk elektronisch formulier voor het melden van grensoverschrijdende
detacheringen via het Interne Markt Informatiesysteem. Ik heb mij namens Nederland
aangesloten bij de oproep van een aantal lidstaten om de Raad Werkgelegenheid en Sociaal
Beleid goed aangesloten te houden bij de behandeling van dit voorstel. Dit voorstel
heeft namelijk betrekking op zowel het verlichten van administratieve lasten voor
bedrijven als de bescherming van gedetacheerde werknemers. Uw Kamer wordt over de
inhoud van dit voorstel en de beoordeling van dit kabinet binnen enkele weken geïnformeerd
middels een BNC-fiche.

Agendapunt onder w.v.t.t.k.: Gelijke behandeling en intersectionele discriminatie

Dit agendapunt betrof informatievoorziening van het Hongaars Voorzitterschap over
haar behandeling van de thema’s gelijke behandeling en intersectionele discriminatie.
Nederland heeft tijdens dit agendapunt opgeroepen tot spoedige afronding van de onderhandelingen
tussen de lidstaten over de Richtlijn Gelijke Behandeling buiten Arbeid. Het richtlijnvoorstel
ligt vanwege de vereiste unanimiteit in de Raad vast door de blokkade van enkele lidstaten.
Het inkomend Poolse Voorzitterschap en de Commissie hebben Nederland en andere lidstaten
die deze boodschap afgaven bedankt voor deze oproep.