Brief regering : Indiening tweede betaalverzoek Nederlands Herstel- en Veerkrachtplan en wijzigingstraject

Nr. 2083
BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 13 november 2024

Vandaag heeft het kabinet het tweede betaalverzoek van het Nederlandse Herstel- en
Veerkrachtplan (HVP) ingediend bij de Europese Commissie (hierna: Commissie). Met
dit verzoek maakt Nederland aanspraak op € 1,2 miljard. Dit is het tweede van vijf
betaalverzoeken die Nederland voornemens is in te dienen. Eerder dit jaar ontving
Nederland de eerste betaling van € 1,3 miljard. In totaal is er € 5,4 miljard voor
Nederland beschikbaar uit de Herstel- en Veerkrachtfaciliteit (HVF).

De 21 mijlpalen en doelstellingen (M&D) die onderdeel zijn van dit betaalverzoek,
zijn volgens het kabinet behaald. Hieronder licht ik deze onderdelen nader toe. In
deze Kamerbrief geef ik tevens verder invulling aan de toezegging gedaan tijdens het
commissiedebat van 3 oktober jl. (Kamerstuk 21 501-33, nr. 1095) over de Energieraad om de Kamer op de hoogte te houden van het wijzigingstraject
van enkele maatregelen uit het HVP.1

1. Opbouw betaalverzoek en beoordelingsproces

Conform de HVF-verordening2 bestaat het betaalverzoek uit drie onderdelen: i) bewijslast per behaalde M&D, ii)
een algemene beheersverklaring en iii) een samenvatting van audits. Hieronder licht
ik deze onderdelen nader toe.

Bewijslast per behaalde M&D

Elke maatregel in het HVP heeft één of meerdere M&D die behaald moeten worden conform
het juridisch bindende raaduitvoeringsbesluit.3 Bij ieder betaalverzoek moet bewezen worden dat de M&D die in dat betaalverzoek zijn
opgenomen, ook daadwerkelijk zijn behaald. Daarvoor is per M&D een bewijsdossier opgesteld.
In bijlage 1 (Overzicht mijlpalen en doelstellingen betaalverzoek) vindt u een overzicht
van deze M&D.

Algemene beheersverklaring

Met de algemene beheersverklaring verklaar ik, als eindverantwoordelijk Minister voor
het Nederlands HVP, namens het kabinet, dat de aangeleverde informatie accuraat en
volledig is, dat de M&D op bevredigende wijze zijn behaald en dat de beheers- en controlesystemen
inzake de correcte besteding van middelen op orde zijn. Bij het ondertekenen van de
algemene beheersverklaring steun ik op departementale beheersverklaringen die zijn
ondertekend door de betreffende Ministers van de beleidsdepartementen.

Samenvatting van audits

De Auditdienst Rijk (ADR) heeft een audit uitgevoerd op de bewijsdossiers en op de
beheers- en controlesystemen van het HVP. In de samenvatting van audits heeft de ADR
een aantal bevindingen geïdentificeerd gericht op het verbeteren van de beheers- en
controlesystemen en het verzamelen en bijhouden van documenten en informatie. In de
algemene beheersverklaring heb ik hiervoor voorbehouden opgenomen. Voor al deze bevindingen
worden door de beleidsdepartementen verbetermaatregelen doorgevoerd. In de samenvatting
van audits geeft de ADR aan dat met deze verbetermaatregelen de bevindingen voldoende
worden geadresseerd.

Beoordelingsproces

Na indiening van het betaalverzoek heeft de Commissie twee maanden beoordelingstijd.
Nadat het oordeel van de Commissie gepubliceerd is, brengt het Economic and Financial
Committee (EFC) een opinie uit over de goedgekeurde mijlpalen en doelstellingen, waarna
in het HVF-comité (comitologieprocedure)4 wordt besloten over de uitbetaling. Mocht de Commissie oordelen dat een mijlpaal
of doelstelling niet is behaald, dan kan dit conform de kortingsmethodiek5 leiden tot een korting op de uitbetaling van HVF-middelen oplopend tot 600 miljoen
euro per niet-behaalde mijlpaal of doelstelling.

2. Mogelijke wijzigingen van het HVP

In artikel 21 lid 1 van de HVF-verordening staat dat het onder strikte voorwaarden
mogelijk is om HVP-maatregelen te wijzigen, als die vanwege onvoorziene objectieve
omstandigheden in de huidige vorm niet langer haalbaar zijn. Sinds het laatste richtsnoer
van de Commissie, waarover uw Kamer is geïnformeerd,6 is het ook mogelijk om een maatregel te wijzigen teneinde de administratieve lasten
te verminderen. Hiermee reageert de Commissie op de tussentijdse evaluatie van de
HVF, waarin lidstaten om meer flexibiliteit vragen. Daarnaast is het mogelijk een
maatregel te wijzigen om administratieve fouten te corrigeren.

Zoals aan u gemeld in de vorige voortgangsbrief over het HVP7 is het nodig gebleken om het Nederlandse HVP (of meer specifiek: het onderliggende,
juridisch bindende raaduitvoeringsbesluit) voor het tweede betaalverzoek aan te passen.
Hierbij zijn ook wijzigingen doorgevoerd op grond van het hierboven genoemde nieuwe
richtsnoer. De Ecofinraad heeft dit raaduitvoeringsbesluit op 5 november goedgekeurd.8

Daarnaast is aan uw Kamer gemeld dat een aantal maatregelen uit latere betaalverzoeken
mogelijk niet (tijdig) wordt behaald.9 In dat licht wordt een volgend wijzigingsverzoek voorbereid.

De afgelopen tijd zijn er informele en technische gesprekken met de Commissie gevoerd
ter voorbereiding van het aanstaande wijzigingsverzoek. Dit betreft (onderdelen van)
de volgende HVP-maatregelen:

Voor de Wet Open Overheid, het
programma Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg & welzijn
(TAZ) en Programma Natuur worden M&D gewijzigd om de administratieve last te verminderen. Voor Veilig, Duurzame en Slimme Mobiliteit (VSDM) wordt een doelstelling gewijzigd om een administratieve fout te corrigeren.

De volgende maatregelen worden gewijzigd op basis van objectieve omstandigheden of
om een beter passend alternatief aan te dragen:

– Eén mijlpaal van de Energiebelasting is niet meer haalbaar (binnen de looptijd van de HVF). Daarom worden de mogelijkheden
verkend voor het aandragen van een passend alternatief.

– Twee mijlpalen van de hervorming van de autobelasting (i.e., Betalen naar Gebruik) zijn waarschijnlijk niet meer haalbaar binnen de looptijd
van de HVF. Daarom worden de mogelijkheden verkend voor het aandragen van een passend
alternatief.

– Eén doelstelling van Wind op Zee is niet meer haalbaar binnen de looptijd van de HVF vanwege objectieve omstandigheden
(i.e. niet tijdig kunnen opleveren van belangrijke technische elementen door de markt).
Daarom wordt ingezet op het wijzigen van de doelstelling.

– Project Zero Emission Services (ZES) is niet meer haalbaar binnen de looptijd van de HVF vanwege objectieve omstandigheden
(i.e. netcongestie, inflatie, arbeidstekort en onvoldoende vraag). Daarom wordt ingezet
op het wijzigen van de doelstellingen.

– Twee mijlpalen van Luchtvaart in Transitie zijn niet meer in dezelfde vorm haalbaar als aanvankelijk beoogd, doordat technologische
ontwikkelingen andere werkwijzen mogelijk maken. Deze andere werkwijzen vormen een
beter passend alternatief. Deze wijzigingen veranderen niet de essentie van de afgesproken
resultaten uit het raaduitvoeringsbesluit.

– Meerdere mijlpalen en doelstellingen van European Rail Traffic Management System (ERTMS) zijn niet meer haalbaar binnen de gestelde termijn vanwege objectieve omstandigheden,
namelijk arbeidsmarktkrapte, uitdagingen op de leveranciersmarkt en door de grote
onderlinge verwevenheid van deelprojecten. Dit heeft de Staatssecretaris van het Ministerie
van Infrastructuur en Waterstaat in april van dit jaar ook aan uw Kamer gemeld.10 Daarom wordt ingezet op het naar achteren schuiven van de deadline.

– Eén doelstelling van VSDM is niet meer haalbaar binnen de gestelde deadline vanwege objectieve omstandigheden.
Deze komen voort uit arbeidsmarktkrapte die leidt tot een gebrek aan deskundige capaciteit
bij de gemeentes of de provincies die de Intelligente Verkeersregelinstallaties (IVRI’s)
plaatsen, en uit afstel van gebieds-/projectontwikkeling waarvan de IVRI’s onderdeel zijn. Daarom wordt ingezet op het naar achteren
schuiven van de deadline.

– Twee doelstellingen van Intelligente Wegkantstations (iWKS) zijn niet meer haalbaar binnen de looptijd van de HVF vanwege objectieve omstandigheden,
met name als gevolg van inflatie. Daarom wordt ingezet op het bijstellen van de te
behalen aantallen.

– Eén doelstelling van Vernieuwen IT infrastructuur bij het Ministerie van Defensie is niet meer haalbaar als beoogd. Er wordt een beter alternatief voorgesteld, dat
de efficiëntie en effectiviteit van de maatregel ten goede komt.

– De mijlpalen van de Wet Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid voor Zelfstandigen (BAZ) zijn vertraagd, vanwege uitdagingen in het wetgevingstraject. Reeds eerder is uw
Kamer geïnformeerd dat gezien de stand van het wetgevingstraject het kabinet het tijdig
halen van de wetgevingsmijlpaal niet langer realistisch acht.11 Daarom wordt ingezet op het naar achteren schuiven van de deadline. Uw Kamer is over
de voortgang van het wetsvoorstel BAZ separaat geïnformeerd door de Minister van Sociale
Zaken en Werkgelegenheid.12

Uw Kamer wordt geïnformeerd als het wijzigingsverzoek is ingediend bij de Commissie.
In hoeverre het mogelijk is het HVP op alle onderdelen waar dat nodig is te wijzigen
binnen de strikte kaders van de HVF, is uiteindelijk aan de Commissie en de Raad.

3. Tot slot

Ik ben verheugd dat Nederland het tweede betaalverzoek kan indienen en daarmee aanspraak
kan maken op € 1,2 miljard aan EU-middelen. Daarnaast ben ik gemotiveerd om samen
met het gehele kabinet de in deze brief besproken uitdagingen het hoofd te bieden
om zo ook de volgende betaalverzoeken succesvol in te kunnen dienen.

De Minister van Financiën,
E. Heinen