Brief regering : RIVM rapport ‘Kiezen voor een gezonde toekomst – Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2024’

Nr. 791
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 27 november 2024

Hierbij bied ik u, mede namens de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en
de Staatssecretaris Langdurige en Maatschappelijke Zorg, het RIVM rapport «Kiezen
voor een gezonde toekomst – Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2024» aan. Op 1 december
2023 hebben de bewindspersonen van VWS uw Kamer de vooruitblik op deze Volksgezondheid
Toekomst Verkenning (VTV) aangeboden met daarbij een eerste overzicht van de opgaven
voor volksgezondheid, zorg en ondersteuning voor 2050.1

Iedere vier jaar brengt het RIVM een langetermijnverkenning uit van de toekomstige
ontwikkelingen van de volksgezondheid in Nederland. Hierin worden belangrijke trends
en doorrekeningen in beeld gebracht, opgaven geformuleerd en handelingsopties weergegeven.
De toekomst wordt hierbij niet voorspeld, maar wel verkend.2

De bewindspersonen van VWS stellen elke vier jaar een landelijke nota gezondheidsbeleid
vast op het gebied van de publieke gezondheid. Dit volgt uit de Wet publieke gezondheid
(artikel 13). Deze nota beschrijft de landelijke prioriteiten op het gebied van publieke
gezondheid en geeft richting aan het lokale gezondheidsbeleid van gemeenten. De huidige
nota «Gezondheid breed op de agenda» heeft een looptijd van 2020–2024. In 2025 zal
ik uw Kamer de nieuwe landelijke nota gezondheidsbeleid aanbieden, waarvoor de VTV-2024
een belangrijke bron is. Gelet op de relatie met de lokale nota’s gezondheidsbeleid
zal ik de beleidslijnen bespreken met vertegenwoordigers van de VNG, de GGDGHOR NL
en een bredere afvaardiging van gemeenten en GGD’en.

De VTV-2024 laat zien dat de vergrijzing één van de grootste uitdagingen is die op
Nederland afkomt richting 2050. De levensverwachting stijgt waarschijnlijk van 81,6
jaar in 2021 naar zo’n 86,5 jaar in 2050. De combinatie van vergrijzing en een hogere
levensverwachting zal ervoor zorgen dat er in 2050 zo’n 4,8 miljoen 65-plussers zijn,
tegenover ongeveer 3,6 miljoen nu. Veel mensen voelen zich in de toekomst wel voor
een groot deel gezond en ervaren relatief weinig beperkingen. Graag verwijs ik u voor
meer informatie over de lopende beleidsprogramma’s naar de WOZO voortgangrapportages
die uw Kamer twee keer per jaar ontvangt, de voortgangsbrief over de nationale dementiestrategie
van de Staatssecretaris Langdurige en Maatschappelijke Zorg die uw Kamer in juni 2025
toekomt en de Mantelzorgagenda. Het RIVM noemt ook het belang van de sociale basis.
De inzet is dat er in het zorg- en welzijnsakkoord aandacht is voor het opnemen van
aanvullende afspraken over het versterken van deze sociale basis.

De VTV-2024 geeft duidelijk aan dat gezondheid en sociaaleconomische gezondheidsachterstanden
voor een belangrijk deel worden bepaald door omstandigheden waarin mensen opgroeien,
wonen en werken. Domeinoverstijgende inzet op gezondheid is dan ook een belangrijke
toekomstrichting voor gezondheidsbescherming en gezondheidsbevordering. Uw Kamer ontvangt
zo spoedig mogelijk de eerste contouren van een beleidsagenda Health in all
Policies met de brede inzet van dit kabinet om de gezondheid te bevorderen en gezondheidsachterstanden
terug te dringen. Beperkte gezondheidsvaardigheden kunnen bestaande gezondheidsachterstanden
ook versterken volgens het RIVM. Daarom wordt ingezet op toegankelijke en begrijpelijke
voorlichting, informatievoorziening en zorg. Dit helpt juist ook diegenen met beperkte
gezondheidsvaardigheden, zoals mensen die laaggeletterd of niet digitaal vaardig zijn.

Zoals ook in eerdere VTV-edities werd gemeld, staat zowel de fysieke als de mentale
gezondheid van jongeren onder druk. Jongeren hebben een steeds ongezondere leefstijl.
Meer jongeren zullen overgewicht hebben, op steeds jongere leeftijd. Gezond eten en
een gezonder gewicht, voldoende bewegen, matig alcoholgebruik en niet roken kunnen
bijdragen aan een betere gezondheid. In de loop van 2025 ontvangt u het actieplan
om vapen onder jongeren te verminderen, de brief over de (voortgang van) de maatregelen
om gezonde voeding te stimuleren en overgewicht te voorkomen en de gezamenlijke brief
met de Minister van Justitie en Veiligheid over het drugsbeleid. De druk op de mentale
gezondheid raakt naast jongeren ook andere groepen in de samenleving. In deze VTV
is aandacht voor maatschappelijke factoren die hierop van invloed zijn, zoals klimaatverandering,
stress en de toenemende vraag naar mantelzorg. De inzet van het kabinet voor het verbeteren
van de mentale gezondheid maakt onderdeel uit van de Hervormingsagenda Jeugd en de
werkagenda mentale gezondheid en GGZ die uw Kamer medio 2025 ontvangt.

De VTV-2024 laat zien dat de zorgvraag in de eerstelijnszorg tot 2050 verder zal toenemen.
Onder meer de groep mensen met één of meer chronische aandoeningen stijgt. Om de toenemende
zorgvraag op te kunnen vangen, zet dit kabinet in op versterking van de eerstelijnszorg.
Hierover is uw Kamer recent geïnformeerd.3Uit de VTV-2024 blijkt ook dat het belangrijk blijft om weerbaar te zijn tegen bestaande
en opkomende infectieziekten. Het is essentieel om ons voor te blijven bereiden op
(nieuwe) infectieziekten en mensen hier tegen te beschermen, bijvoorbeeld door middel
van vaccinaties. In de loop van 2025 wordt uw Kamer door de Minister van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport geïnformeerd over weerbaarheid en infectieziektebeleid.

De VTV-2024 geeft aan dat een gezonde leefomgeving, het veranderende klimaat en onze
gezondheid – nu en straks – onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Een ongezond
buiten- en binnenmilieu veroorzaakt 4,5 procent van de ziektelast in Nederland, vooral
door luchtvervuiling. Dat is een belangrijk aandachtspunt voor de grote veranderingen
in de leefomgeving waar het kabinet aan werkt, waaronder woningbouw, landelijk gebied
en ruimte voor economie. Nederland gezond houden vraagt daarom om een kabinetsbrede
inzet en om het in samenhang aanpakken van deze grote maatschappelijke vraagstukken.
De VTV-2024 wijst ook op de impact van de zorg op klimaat en milieu. De inzet van
het kabinet om de (publieke) zorg en welzijn te verduurzamen zetten we voort. Dat
is niet alleen goed voor het klimaat, maar ook voor het tegengaan van verspilling
en voorkomen van onnodige kosten. Hierover is uw Kamer reeds geïnformeerd.4

Tot slot houdt het kabinet vast aan de ambitie van een gezonde generatie in 2040 zoals
dat onder meer breed is omarmd door 70 partijen in het Nationaal Preventieakkoord
en het Gezond en Actief en Leven Akkoord (GALA). Er wordt door het kabinet een samenhangende
preventiestrategie uitgewerkt. In het eerste kwartaal van 2025 wordt uw Kamer hierover
geïnformeerd. Deze strategie gaat in op de doelstellingen van het preventiebeleid
en de inzet om deze te bereiken. Intensivering van de bestaande aanpak is hiervoor
nodig, in het bijzonder via aanpassingen in de voedsel- en leefomgeving. Ik betrek
dit bij de uitwerking van de preventiestrategie.

De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
V.P.G. Karremans