Brief regering : Appreciatie van de amendement van de leden Beckerman en Bushoff over budget voor het aanpakken van ongelijkheid tussen gasgedupeerden in Groningen en Drenthe (Kamerstuk 36600-VII-49)

Nr. 82
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 26 november 2024

Door de leden Beckerman (SP) en Bushoff (Groenlinks-PvdA) is op 11 oktober jl. een
amendement1 ingediend om extra geld vrij te maken voor het uitvoeren van de maatregelen zoals
beschreven door de Commissie Verschillen onder leiding van Pieter van Geel. Indieners
willen extra geld vrijmaken om ontstane onwenselijke verschillen in Groningen en Noord-Drenthe
tussen gedupeerden van de gaswinning aan te pakken. Financiële dekking zou gevonden
moeten worden in de middelen in het klimaatfonds geoormerkt voor kernenergie. Zoals
verzocht tijdens het wetgevingsoverleg Groningen op 18 november jl. ontvangt u hierbij,
mede namens de Minister voor Klimaat en Groene Groei, mijn schriftelijke reactie op
dit amendement.

Ik ontraad dit amendement, en zal hieronder toelichten waarom.

Wat doen we al uit Van Geel?

Het advies van de Commissie van Geel om verschillen weg te nemen omvat meerdere maatregelen,
bijvoorbeeld op het gebied van verduurzaming, terugwerkende kracht in de schadeafhandeling
en een deur-tot-deur aanpak. Voor de uitvoering van het advies van de Commissie van
Geel is en wordt al veel gedaan:

• Met de Aanvullende Vaste Vergoeding (AVV) kan op elk adres waar in het verleden een
lager schadebedrag dan € 10.000 is uitgekeerd, dit bedrag worden aangevuld tot € 10.000.

• Ook krijgen bewoners in het versterkings- en aardbevingsgebied voor het tegengaan
van energie-armoede een bijdrage van respectievelijk 100% en 50% voor de kosten voor
isolatiemaatregelen. Dit is inclusief een bijdrage vanuit het Klimaatfonds (ISDE).

• Voor maatwerk zoals sloop en nieuwbouw in de versterking is € 240 miljoen beschikbaar
bij de Nationaal coördinator Groningen (NCG). Daarnaast zetten gemeenten zich ook
in om verschillen op te lossen.

• Verschillen in de beoordeling voor de regeling voor immateriële schade binnen gezinnen
en tussen huurders en woningeigenaren worden weggenomen door het IMG en de regeling
is verruimd.

Hiermee heeft het kabinet al grote en betekenisvolle stappen gezet in het tegengaan
van onwenselijke verschillen tussen bewoners in de regio, binnen de huidige mogelijkheden.
Verdergaan in de opvolging van de adviezen van de commissie Van Geel zou grote consequenties
voor de versterkingsoperatie en schadeafhandeling hebben. Hiervoor ontbreekt op dit
moment een praktisch uitvoerbaar plan. Ik verken samen met de regio en de uitvoeringsorganisaties
de verdere mogelijkheden en alternatieven, rekening houdend met wat haalbaar en uitvoerbaar
is. Daarbij blijven de veiligheid van Groningers, een tijdige realisatie van de versterkingsoperatie
en een voortvarende schadeafhandeling de prioriteit. Zodra ik de plannen heb uitgewerkt
zal ik uw Kamer hierover informeren. Op dat moment valt ook pas een goede inschatting
te maken van de financiële gevolgen, en in hoeverre dat budgettair past.

Belang kernenergie

De Rijksbegroting rond krijgen is een complexe puzzel. Het kabinet maakt andere keuzes
over deze middelen in het hoofdlijnenakkoord (bijlage bij Kamerstuk 36 471, nr. 37) en houdt daaraan vast. Deze middelen zijn namelijk nodig voor de kabinetsdoelen
op het gebied van kernenergie. Kernenergie kan een stabiele, continue en CO2-vrije energievoorziening verzorgen die bijdraagt aan de robuustheid van het elektriciteitssysteem
en de behoefte aan flexibiliteitsopties verkleint. Daarnaast biedt kernenergie ook
diversificatie in het productieaanbod en kent het een andere toeleveringsketen waardoor
Nederland minder afhankelijk wordt van individuele technologieën en individuele landen.

De ontplooiing van kernenergie vraagt hoge investeringen vooraf. In het buitenland
ziet het kabinet grote betrokkenheid van overheden, met substantieel geld. De Nederlandse
ambitie wordt serieus genomen, mede vanwege het gereserveerde geld. Het kabinet ziet
een risico dat de beperkte groep technologieleveranciers elders hun pijlen richten,
als dit kabinet het signaal afgeeft dat kernenergie minder belangrijk is.

Financiële haalbaarheid

Ten slotte is het amendement in zijn huidige vorm financieel niet uitvoerbaar voor
een verhoging in 2025.

Dit komt met name omdat het amendement in de toelichting dekking vanuit de middelen
voor kernenergie voorstelt. Op de begroting van het Klimaatfonds staat echter geen
€ 1,8 miljard in 2025, en ook niet specifiek voor kernenergie. De middelen voor kernenergie
staan op de klimaatfonds-begroting vanaf 2026 (en het grootste deel pas in latere
jaren); dus inzet van deze middelen kan niet worden geregeld via dit amendement. Inzet
van deze middelen voor extra uitgaven in 2025 zou vragen om het naar voren halen van
dit budget. Daarvoor is zeer weinig tot geen ruimte t.a.v. het EMU-saldo in komende
jaren, wat de opgave om onder de norm van 3% te blijven verder vergroot. In de toelichting
van het amendement wordt ook gesteld dat het ritme van de uitgaven van deze € 1,8
miljard later wordt bepaald; dus daarmee kan ik nu geen uitspraak doen over de haalbaarheid
als het niet het jaar 2025 betreft.

Tot slot, het kabinet is juist kritisch op het aantal begrotingsfondsen. Een fonds
zoals voorgesteld in het amendement vereist een instellingswet, die eerst parlementaire
behandeling vergt. Dit kan wel 1,5 jaar duren.

De Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
E. van Marum