Brief regering : Geannoteerde agenda voor de Raad Buitenlandse Zaken van 27 mei 2024 en de informele NAVO ministeriële van 30 en 31 mei 2024

28 676
NAVO

Nr. 2897
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 22 mei 2024

Hierbij bied ik u de geannoteerde agenda aan voor de Raad Buitenlandse Zaken van 27 mei
2024 en de informele NAVO ministeriële van 30 en 31 mei 2024.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
H.G.J. Bruins Slot

Geannoteerde agenda Raad Buitenlandse Zaken (27 mei) en informele NAVO-ministeriële
(30 en 31 mei)

Op 27 mei a.s. vindt de Raad Buitenlandse Zaken (RBZ) plaats in Brussel. Op de agenda
staan de Russische agressie tegen Oekraïne en de situatie in het Midden-Oosten. Onder
Current Affairs zal worden gesproken over Venezuela en Georgië. Aansluitend aan de RBZ vindt de achtste
Syrië-conferentie in Brussel plaats. De Minister van Buitenlandse Zaken is voornemens
om deel te nemen.

Op 30 en 31 mei vindt de informele NAVO ministeriële (iFMM) plaats in Praag. Op de
ministeriële zal vooruit worden geblikt op de NAVO-top in Washington D.C. op 9–11 juli
a.s. De Minister is voornemens om deel te nemen aan de iFMM.

Russische agressie tegen Oekraïne

De Raad zal spreken over de voortdurende Russische agressie tegen Oekraïne. De Oekraïense
Minister van Buitenlandse Zaken Kuleba is uitgenodigd om aan het begin van deze bespreking
deel te nemen via videoverbinding. De Raad zal stilstaan bij de verschillende sporen
van EU-steun aan Oekraïne. Naar verwachting zal de Raad hierbij in het bijzonder aandacht
besteden aan voortzetting van urgente militaire steun, de voortgang van het werk aan
het EU-veiligheidsarrangement en de Vredesconferentie die 15 en 16 juni aanstaande
in Zwitserland zal worden gehouden. Voor wat betreft de voorzetting van de militaire
steun aan Oekraïne zal worden gesproken over de implementatie van het Ukraine Assistance Fund, het deel voor Oekraïne binnen de Europese Vredesfaciliteit (EPF). Momenteel wordt
er door de Raad gewerkt aan verschillende Raadsbesluiten waarmee de 5 mld. euro voor
2024 wordt uitgegeven aan leveringen uit de voorraden van lidstaten en het gezamenlijk
aanschaffen van materieel.

De inzet van het kabinet blijft onverminderd gericht op het verlenen van zoveel mogelijk
steun aan Oekraïne enerzijds en het verder vergroten van de druk op Rusland om de
agressie te beëindigen anderzijds. Het is existentieel voor Oekraïne dat het zich
kan blijven verdedigen. Hierbij is EU-steun cruciaal. Het kabinet zal tijdens de Raad
de urgentie benadrukken van meer militaire steun door de EU en de EU-lidstaten aan
Oekraïne, evenals versterking van de Europese defensie-industrie. Het vermogen van
Oekraïne om zich te verdedigen tegen Russische agressie bepaalt de Europese en daarmee
de Nederlandse veiligheid op fundamentele wijze. Het kabinet zal ook het belang benadrukken
van brede deelname aan de aankomende Vredesconferentie in Zwitserland, de rol van
de EU bij het betrekken van derde landen bij deze conferentie, en het belang om tijdens
deze conferentie concrete vervolgstappen te definiëren. Daarnaast blijft Nederland
zich actief inzetten op Restoring Justice for Ukraine, punt 7 van Zelensky’s vredesplan.

Het kabinet zal eveneens oproepen tot een snel akkoord over een ambitieus veertiende
sanctiepakket. Hierbij zal het ook aandacht blijven vragen voor effectieve naleving
van sancties en tegengaan van sanctie-omzeiling. Daarnaast pleit Nederland voor het
verhogen van de ambitie van de EU door het verkennen van vervolgstappen aangaande
geïmmobiliseerde tegoeden van de Russische Centrale Bank in samenwerking met G7-partners.

Situatie in het Midden-Oosten

De Raad zal stilstaan bij de situatie in het Midden-Oosten. Specifiek zal worden gesproken
over het uitblijven van een akkoord tussen Israël en Hamas over een staakt-het-vuren
en het vrijlaten van de gegijzelden, de zeer zorgwekkende humanitaire situatie in
Gaza en humanitaire toegang tot het gebied, de financiële EU-bijdragen aan de Palestijnse
Gebieden en de Palestijnse Autoriteit, toenemende spanningen in de regio en de noodzaak
om concrete voorbereidingen te treffen voor de periode direct na het ingaan van een
staakt-het-vuren en het heropstarten van een vredesproces.

De Raad zal tevens spreken over de ontwikkelingen in Rafah. Zoals besproken met uw
Kamer in het debat op 16 mei jl., maakt Nederland zich ernstige zorgen of de burgers
in Rafah de bescherming krijgen die zij nodig hebben. De Israëlische militaire operatie
heeft grote gevolgen voor de humanitaire hulpverlening in het gebied. Het is van belang
Israël er nadrukkelijk toe te bewegen zijn verantwoordelijkheid ten aanzien van de
bescherming van burgers beter in te vullen. Zoals besproken in het debat wordt bezien
of er onder EU-lidstaten draagvlak bestaat voor een bespreking van de mogelijke gevolgen
die het voortzetten van het offensief in Rafah zou kunnen hebben voor de EU-Israël
relatie, waarvoor het Associatieakkoord de basis vormt. In de brief van 16 mei aan
de Kamer gaat het kabinet nader in op de situatie in Rafah.1

Tijdens de discussie in de Raad zal ook opvolging worden gegeven aan de bespreking
tijdens de Europese Raad van maart jl. over het Peace Day Effort met Arabische landen en mogelijke nieuwe initiatieven, zoals een voorbereidende vredesconferentie.2

Nederland blijft de partijen oproepen tot een onmiddellijk staakt-het-vuren dat moet
leiden tot het vrijlaten van de gegijzelden en een drastische ongehinderde toename
van humanitaire hulp aan Gaza dat moet resulteren in een duurzame beëindiging van
vijandigheden. Er vallen veel te veel burgerslachtoffers en er is een zich ontvouwende
hongersnood. Nederland blijft in contacten met Israël op alle niveaus aandringen op
het zo snel mogelijk effectueren van toezeggingen om meer humanitaire hulp Gaza in
te krijgen.

Het kabinet benadrukt voorts dat verdere instabiliteit op de Westelijke Jordaanoever
moet worden voorkomen en zal, zoals ook aangegeven in het debat op 16 mei jl., pleiten
voor aanvullende sancties tegen gewelddadige kolonisten. Het geweld door kolonisten
tegen Palestijnen, als ook tegen hulpkonvooien die bestemd zijn voor Gaza, dient te
stoppen. Het is van belang dat de Palestijnse Autoriteit brede steun blijft krijgen
van zowel de EU als regionale en internationale partners. Nederland verwelkomt het
aantreden van een nieuwe Palestijnse regering onder leiding van premier Mustafa. Het
is belangrijk dat deze nieuwe regering de Palestijnse Autoriteit hervormt en vernieuwt,
zodat deze een rol kan nemen in het toekomstige bestuur van Gaza. Nederland pleit
voor het zo snel mogelijk uitkeren van de dit jaar voorziene EU-steun aan de Palestijnse
Gebieden en met name de Palestijnse Autoriteit. Daarnaast maakt het kabinet zich zorgen
om het risico op regionale escalatie en roept alle partijen op tot terughoudendheid.
Met Libanon dient te worden gekomen tot een diplomatieke oplossing voor de gespannen
situatie langs de Israëlisch-Libanese grens.

Zoals besproken met uw Kamer in het debat op 16 mei jl., organiseerde Nederland op
15 mei in nauw overleg met de VS en Israël een internationale expert bijeenkomst specifiek
gericht op sancties tegen Hamas, het tegengaan van financiering van Hamas en het tegengaan
van terroristische online content. Tijdens de conferentie namen de ruim 20 deelnemende
landen kennis van de veranderde financieringsstromen van Hamas na 7 oktober 2023 en
werd besproken hoe deze kunnen worden tegengegaan. Voorts bood de conferentie de eerste
gelegenheid tot een constructief gesprek tussen de aanwezige landen met het Global Internet Forum to Counter Terrorism (GIFCT), waar o.a. META, Microsoft en X bij aangesloten zijn, over de uitdagingen
in het tegengaan van terroristische content online. Als concrete uitkomst van de conferentie
hebben Nederland en Canada, namens de deelnemers aan de conferentie, het voortouw
genomen tot een gezamenlijke oproep aan GIFCT, tot nemen van verantwoordelijkheid
voor tegengaan van terroristische content online. Deze oproep is een eerste stap in
de voorgenomen dialoog met het forum. Voorts was een concrete uitkomst van de conferentie
de afspraak om de verschillende terrorisme sanctieregimes waar mogelijk te stroomlijnen.
Hiertoe werd afgesproken om op expertniveau kennis uit te wisselen. Zoals ook toegezegd
aan uw Kamer in het debat op 16 mei jl., blijft Nederland samen met andere EU-partners
werken aan het listen van additionele Hamasleden. Nederland zal deze inzet en het
belang van extra sancties nogmaals benadrukken.

Current Affairs

Venezuela

De Raad spreekt onder Current Affairs over de situatie in Venezuela in aanloop naar de presidentsverkiezingen op 28 juli
aanstaande. Repressie is de afgelopen maanden toegenomen in aanloop naar de verkiezingen.
De EU wil zo eerlijk mogelijke verkiezingen en wil dit onder andere ondersteunen met
het sturen van een verkiezingswaarnemingsmissie. Op 13 mei jl. werd daarom de sanctionering
van leden van de Venezolaanse Kiesraad op de EU-sanctielijst tijdelijk opgeschort,
maar dit signaal werd door het Maduro-regime als onvoldoende bestempeld. De Hoge Vertegenwoordiger
zal een update geven over de gesprekken met het regime om toch een waarnemingsmissie
te kunnen sturen. Gezien de nabijheid van de Caribische delen van het Koninkrijk staat
een oplossing voor de crisis in Venezuela en het herstel van democratie en rechtsstaat
centraal in de Nederlandse inzet. Er liggen momenteel geen beslispunten voor in de
Raad.

Georgië

De Raad zal onder Current Affairs spreken over de zorgelijke ontwikkelingen in Georgië. In april jl. herintroduceerde
regeringspartij Georgian Dream de «law on the transparency of foreign influence». Het Georgisch parlement nam het wetsvoorstel op 14 mei in de derde lezing aan. Tijdens
de massale dagelijkse demonstraties hebben vele Georgische burgers hun zorgen geuit
over deze wet. Groepen demonstranten kregen daarbij te maken met intimidatie en geweld.
Op 18 mei sprak de President haar presidentiële veto uit. Deze kan door het parlement
op korte termijn worden teruggedraaid. De aanname van de wet valt in een breder negatief
patroon. Mede op verzoek van Nederland riepen de Hoge Vertegenwoordiger en de Europese
Commissie vorige week in een statement de Georgische autoriteiten op om de wet in
te trekken en zich te committeren aan het EU-pad. Door de ontwikkelingen zou Georgië
zich verder verwijderen van de EU.

Ideeën nieuwe Commissie (2024–2029)

In het kader van de nieuwe Commissie die dit jaar zal aantreden heeft het Ministerie
van Buitenlandse Zaken een aantal ideeën opgesteld ter verbetering en versterking
van het EU buitenland beleid. De focus ligt hierbij op het bevorderen van beleidscoherentie
waarbij de Commissie, de Europese dienst voor extern optreden en de Europese Raad
meer in samenhang opereren om zo een effectiever EU buitenland beleid te kunnen voeren.
Deze ideeën zullen met de relevante instellingen en EU lidstaten gedeeld worden en
komen u hierbij ter informatie toe.

Syrië-conferentie

Aansluitend op de RBZ vindt de achtste Syrië-conferentie in Brussel plaats. Belangrijke
onderwerpen op de agenda zijn het politiek proces, de humanitaire situatie en de ondersteuning
voor de opvang van Syrische vluchtelingen en ontheemden in de regio. Nederland blijft
uitdragen dat alleen een politieke oplossing voor het conflict in Syrië, in lijn met
VNVR-resolutie 2254, kan leiden tot duurzame vrede.3 Tevens zal Nederland het belang van accountability benadrukken om onder meer degenen die mensenrechten schonden ter verantwoording te
roepen, inclusief sancties en de IGH-zaak inzake het VN Antifolterverdrag. Tevens
zal Nederland aandacht blijven vestigen op de verslechterde humanitaire situatie in
Syrië, met nadruk op het belang van humanitaire toegang en de bescherming van burgers.

Informele NAVO-ministeriële

De informele NAVO Foreign Ministers Meeting (iFMM) zal op 30 en 31 mei plaatsvinden
in Praag. Het hoofdthema van deze iFMM is de aanloop naar de NAVO-Top in Washington
D.C. op 9–11 juli 2024. De iFMM zal, net als de aanstaande NAVO-Top zelf, eens te
meer in het teken staan van de aanhoudende Russische agressie tegen Oekraïne, die
een voortdurende bedreiging vormt voor de veiligheid in het Euro-Atlantisch gebied.
Bondgenoten zijn eensgezind in hun vastberadenheid Oekraïne zo lang te blijven steunen
als nodig is. De steun is en blijft van levensbelang voor Oekraïne. De situatie aan
het front maakt dat Oekraïne urgent behoefte heeft aan munitie en luchtverdediging.
In dit kader is de versterking van gezamenlijke, geïntegreerde Europese luchtverdediging
een belangrijke stap. Nederland zal hier conform de motie Paternotte/Dassen (21 501-02, nr. 2883), voor pleiten. Ook onderzoekt Nederland met bondgenoten mogelijkheden om de levertijden
van munitie en luchtafweer te verkorten, conform motie Dassen c.s. (21 501-02, nr. 2884). Tevens zal het kabinet conform motie Brekelmans c.s. (21 501-02, nr. 2878) met bondgenoten onderzoeken hoe maximale flexibiliteit en creativiteit toe te passen,
teneinde samen met partnerlanden meer luchtafweer, in het bijzonder Patriotsystemen,
aan Oekraïne te kunnen leveren.

In navolging van de Foreign Ministers Meeting (FMM) in Brussel op 3–4 april jongstleden zullen de Ministers 30 en 31 mei spreken
over de resultaten die bondgenoten tijdens de aanstaande NAVO-Top in Washington D.C.
willen bereiken. Centraal staan hierin de intensivering en lange termijn bestendiging
van de NAVO-steun aan Oekraïne, het implementeren door bondgenoten van de afspraken
over de 2 procent NAVO-norm en de relatie van de NAVO met haar partners, zoals de
Europese Unie, de partners in de Indo-Pacific en in de zuidelijke aangrenzende regio’s.

Bondgenoten zijn nog met elkaar in overleg over de concrete stappen die zij op de
Top in Washington willen zetten met betrekking tot deze drie hoofdthema’s. Deze informele
FMM biedt de Ministers gelegenheid om in informelere sfeer te spreken over deze onderwerpen
en stelt hen in staat om daarop hun politieke sturing te geven. Over de Nederlandse
inzet ten aanzien van deze onderwerpen is uw Kamer geïnformeerd in de geannoteerde
agenda en het verslag van de FMM van 3–4 april 2024.4

Tijdens de informele FMM vindt zoals gebruikelijk geen officiële besluitvorming plaats.
Besluitvorming is voorzien voor de Top in Washington. Voorafgaand aan deze Top wordt
uw Kamer in de Geannoteerde Agenda voor de Top geïnformeerd over de voorliggende besluitvorming
en de inzet van het kabinet.