Brief regering : Ontwikkelingen rondom de toegang van de Eerste en Tweede Kamer tot het EU Delegates Portal

JK/ Nr. 3944
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 15 mei 2024

Met deze brief komt het kabinet tegemoet aan het verzoek van de vaste commissie voor
Europese Zaken van de Tweede Kamer om een reactie op een brief van de Commissie Meijers,
een onafhankelijke expertgroep op het terrein van het EU-recht, van 9 april jl. inzake
de toegang van nationale parlementen tot het Delegates Portal. Ook komt het kabinet
in deze brief tegemoet aan het gezamenlijke verzoek van de vaste commissies voor Europese
Zaken van de Eerste en Tweede Kamer om een reactie te geven op een brief van het Secretariaat-Generaal
van de Raad van 29 april jl. hierover.1

Ontwikkelingen inzake Delegates Portal vanaf september 2023

Het Secretariaat-Generaal van de Raad heeft in september 2023 het voornemen geuit
om de groep gebruikers die rechtstreeks toegang kunnen krijgen tot het Delegates Portal te gaan beperken. Conform de toezegging om de Tweede Kamer te informeren over de
relevante ontwikkelingen inzake het voornemen van het Secretariaat-Generaal van de
Raad2, is hierover vanaf oktober 2023 verschillende keren informatie verstrekt.3

Het Secretariaat-Generaal van de Raad treft deze maatregel in de eerste plaats vanwege
de noodzaak in de huidige geopolitieke context de informatiebeveiliging aan te scherpen.
Om dezelfde reden is afgelopen jaar ook een multi-factor authenticatie geïntroduceerd
waarmee een extra beveiligingslaag is aangebracht voor de Delegates Portal-accounthouders. Volgens het Secretariaat-Generaal van de Raad is het altijd de bedoeling
geweest dat alleen ministeries en permanente vertegenwoordigingen (de «Delegates») het Delegates Portal zouden gebruiken. Het Secretariaat-Generaal van de Raad wijst er, onder meer, op
dat de wijze waarop nationale parlementen de controle uitoefenen op hun regering met
betrekking tot de activiteiten van de EU onder de verantwoordelijkheid valt van de
eigen constitutionele inrichting en praktijk van de lidstaten, zoals in Protocol 1
bij het Verdrag betreffende de Werking van de Europese Unie (VWEU) betreffende de
rol van de nationale parlementen in de EU is opgenomen. Informatievoorziening aan
nationale parlementen is daarmee geen verantwoordelijkheid voor de EU zelf. Om die
redenen zullen alleen nog accounts van ministeries en permanente vertegenwoordigingen
van lidstaten kunnen worden toegelaten en niet meer van de nationale parlementen.

Aangezien er in de loop van de jaren een praktijk is ontstaan waarbij de nationale
parlementen van een aantal lidstaten rechtstreeks toegang hadden tot het Delegates Portal, biedt het Secretariaat-Generaal van de Raad een overgangsperiode waarin (de betreffende)
nationale parlementen hun toegang tot het Delegates Portal tijdelijk behouden totdat een technische oplossing door de lidstaten tot stand is
gebracht. Het stelt het zogeheten «Council Information Exchange Platform» (CIxP) beschikbaar waarmee lidstaten de documenten uit het Delegates Portal op verschillende manieren aan eventuele andere partijen, waaronder in het bijzonder
de nationale parlementen, kunnen verstrekken. De documenten die via dit systeem ter
beschikking worden gesteld, zijn dezelfde als in Delegates Portal. De wijze van ontsluiting en de functionaliteiten kan de lidstaat vervolgens in overleg
met gebruikers zelf invullen. In deze opzet wordt de nationale lidstaat verantwoordelijk
voor het verstrekken van deze informatie en de beveiliging hiervan.

In de brief van de Commissie Meijers worden verschillende overwegend praktische bezwaren
geuit tegen het voornemen van het Secretariaat-Generaal van de Raad. In een gezamenlijke
brief van verschillende nationale parlementen van de EU-lidstaten aan het Secretariaat-Generaal
van de Raad van 9 februari jl. zijn vergelijkbare bezwaren geuit.4 Zo is aangevoerd dat de mogelijkheden voor nationale parlementen om de inzet van
hun regeringen in de besluitvorming binnen de Raad te kunnen controleren aanzienlijk
worden belemmerd als de (rechtstreekse) toegang tot het Delegates Portal voor hen wordt afgesloten. Het alternatieve systeem dat het Secretariaat-Generaal
van de Raad aanbiedt zou instabiel zijn en minder functionaliteiten kennen. Daarnaast
zou de samenwerking binnen de EU wordt ondermijnd, de toegang tot EU-documenten wordt
beperkt en de administratieve lasten voor de lidstaten worden verhoogd.

Het Secretariaat-Generaal van de Raad biedt een reactie op deze bezwaren in de al
aangehaalde brief van 29 april jl. De vaste commissies van Europese Zaken stellen
naar aanleiding van deze brief aan het kabinet een aantal nadere vragen. Deze betreffen
de huidige kabinetsinzet, de gevolgen van het afsluiten voor andere overheidsinstellingen
die het Delegates Portal gebruiken, de huidige stand van zaken in Nederland en de ervaringen van andere lidstaten
met het CIxP.5

Kabinetsinzet en huidige stand van zaken in Nederland

Nederland heeft zich er in besprekingen op hoogambtelijk en technisch niveau in Brussel
steeds actief voor ingezet dat EU-informatie (waaronder Limitédocumenten) toegankelijk
is, en moet blijven, voor nationale parlementen. Ook ten aanzien van de modernisering
van het EU-transparantiebeleid heeft het kabinet zich altijd actief ingezet en zal
het dat onverminderd doen.6

Het kabinet hecht onverkort aan goede informatievoorziening aan de Eerste en Tweede
Kamer over EU-besluitvorming. Op basis van de EU-informatieafspraken worden de beide
Kamers dan ook in een vroeg stadium van EU-beleids- en besluitvorming en de voorgenomen
kabinetsinzet geïnformeerd, zodat de beide Kamers de controlerende taak ten opzichte
van de regering, en daarnaast de zelfstandige rol binnen de Europese Unie, effectief
kunnen vervullen.7

Nederland heeft er bij het Secretariaat-Generaal van de Raad voor gepleit dat het
Delegates Portal voor nationale Parlementen rechtstreeks te benaderen blijft omdat dit een toegankelijke
manier is om EU-documenten te raadplegen. Het Secretariaat-Generaal van de Raad heeft
daarop aangegeven dat de ontsluiting van EU-informatie de verantwoordelijkheid voor
nationale lidstaten is, maar mee te willen werken aan een overgangstermijn tot lidstaten
een goed functionerend CIxP hebben uitgerold.

Uit besprekingen in Brussel over het voornemen van het Secretariaat-Generaal van de
Raad is voortgekomen dat de toegang van de nationale parlementen tot de EU-documenten
die momenteel via het Delegates Portal worden ontsloten, niet in het geding is. De veranderingen voor de gebruikers betreffen
alleen de technische faciliteiten waarmee de toegang tot de documenten kan worden
verkregen. Omdat niet ter discussie staat dat de nationale parlementen toegang mogen
krijgen tot de EU-informatie uit het Delegates Portal, ziet het kabinet geen aanleiding om te veronderstellen dat de toegang tot EU-informatie
als zodanig wordt beperkt en dat de nationale parlementen hun controlerende taak niet
meer adequaat zouden kunnen uitoefenen. Om die redenen ziet het kabinet geen basis
om van strijd met in de brieven aangehaalde verdragsbepalingen te kunnen spreken.8

In Nederland wordt momenteel zorgvuldig bekeken welke technische modaliteiten het
CIxP biedt en welke functionaliteiten het meest gunstig zijn voor de Nederlandse situatie
om op een toegankelijke manier EU-documenten te kunnen blijven verstrekken aan de
Eerste en Tweede Kamer. Bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken is hiervoor een
speciale projectgroep ingericht met medewerkers van onder andere de IT- en informatievoorzieningsdiensten.
Het ministerie staat in nauw contact met het Secretariaat-Generaal van de Raad en
in geval van instabiliteit van het CIxP zal om technische ondersteuning worden verzocht.

Het kabinet hecht veel belang aan het tot stand brengen van een oplossing in samenspraak
met beide Kamers. Daarom vinden er op ambtelijk niveau besprekingen plaats zodat informatie
over de technische verandering en de mogelijkheden in deze transitie uitgewisseld
en gezamenlijk besproken kunnen worden. Om de transitie goed te laten slagen is de
samenwerking met de IT- en informatiediensten van zowel de Eerste als de Tweede Kamer
van doorslaggevend belang.

Situatie in andere lidstaten

In elke lidstaat is de EU-informatievoorziening vanuit de regeringen aan de nationale
parlementen op andere wijze georganiseerd. Er gelden verschillende constitutionele
bepalingen en praktische arrangementen die daaraan vorm geven.9 Er zijn tien lidstaten die er eerder voor hebben gekozen om rechtstreeks toegang
te bieden aan – al dan niet een beperkt onderdeel van – het Delegates Portal aan hun parlementen. Al deze lidstaten werken momenteel aan een technische oplossing
en maken daarvoor gebruik van het CIxP. Uit de brief van het Secretariaat-Generaal
van de Raad blijkt dat enkele lidstaten dit proces inmiddels hebben afgerond, dat
in enkele lidstaten het proces ver gevorderd is, en dat enkele lidstaten meer tijd
nodig hebben om een oplossing tot stand te brengen. Het Delegates Portal zal tijdelijk toegankelijk blijven voor de nationale parlementen van de betreffende
lidstaten totdat de lidstaten de aansluiting op het CIxP hebben kunnen organiseren.

Conform de toezegging aan uw Kamer, blijf ik u informeren over de relevante ontwikkelingen
inzake de (huidige) toegang van de Eerste en Tweede Kamer tot het Delegates Portal.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
H.G.J. Bruins Slot