Brief regering : Onderzoek niet-fiscale taken digitaliseren en overdragen registratie onderhandse akten

Nr. 9 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 21 maart 2024

In de kabinetsreactie op het evaluatieonderzoek van de Wet elektronische registratie
notariële akten van 15 december 2020 heeft mijn ambtsvoorganger, mede namens de toenmalige
Minister voor Rechtsbescherming en de toenmalige Staatssecretaris van Economische
Zaken en Klimaat, aangekondigd te onderzoeken of de twee in de Registratiewet 1970
aan de Belastingdienst opgedragen niet-fiscale taken nog passend zijn bij het takenpakket
van de Belastingdienst.1 Dit betreft de registratie van onderhandse akten en het toezicht op de registratie
van notariële akten. Het onderzoek naar de vragen rondom de tweede taak zullen binnenkort
worden afgerond en daarover wordt uw Kamer dan geïnformeerd. Wat betreft de eerstgenoemde
taak is duidelijk geworden dat dit een niet-fiscale taak is. Daarop zijn gesprekken
gevoerd met de Kamer van Koophandel en de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie
(KNB) om de mogelijkheid te verkennen om de registratie bij één van die organisaties
onder te brengen. Naar aanleiding van deze gesprekken heb ik onderzoek laten doen
naar het digitaliseren en overdragen van de registratie onderhandse akten aan deze
organisaties. Graag bied ik u het onderzoeksrapport van Berenschot en VKA aan.

Niet-fiscale taken

Niet-fiscale taken vallen buiten de kerntaken van de Belastingdienst en kosten ICT-
en personele capaciteit. Capaciteit die hard nodig is om fiscale taken uit te voeren.
Daarom wil de Belastingdienst zich op zijn kerntaken concentreren. Voor nieuwe niet-fiscale-taken
geldt het principe «nee, tenzij». Dit principe wordt sinds 2020 toegepast. Dit houdt
in dat alleen in het geval dat de Belastingdienst over unieke kennis, infrastructuur
of data beschikt de organisatie kan worden aangewezen om bij te dragen aan de oplossing
van een maatschappelijk vraagstuk. De Belastingdienst kijkt ook kritisch naar bestaande
niet-fiscale taken en of deze taken elders kunnen worden ondergebracht. Een van deze
taken is de hiergenoemde registratie van onderhandse akten. Met dit onderzoek wordt
een stap gezet, om niet-fiscale taken daar waar mogelijk buiten de Belastingdienst
te beleggen.

Onderzoeksresultaten en aanbevelingen

Het registratie onderhandse akten proces (ROA) biedt de mogelijkheid voor met name
banken en kredietverstrekkers om een onderhandse akte met pandrecht te laten registreren
voor hun financiële dienstverlening aan ondernemingen. De registratie heeft een functie
in het economisch en juridisch verkeer. Ook particulieren kunnen gebruikmaken van
de registratie.

Huidig proces

Op dit moment registreert de Belastingdienst onderhandse akten. Dit gebeurt fysiek.
De Belastingdienst geeft een datumstempel waarmee is aangegeven dat de akte in goede
orde is aangekomen. De papieren akte wordt ingevoerd in de ROA-applicatie. Na goedkeuring
wordt een officiële ontvangstbevestiging opgesteld. Vervolgens wordt de akte geregistreerd
en geëtiketteerd. De Belastingdienst verstuurt de akte per post terug naar de aanbieder.

Digitalisering

De onderzoekers concluderen dat digitalisering goed mogelijk is en dat het de efficiëntie
van het proces sterk verhoogt. Op basis van architectuurprincipes kan de uitvoerder
het proces zodanig vormgeven dat het nieuwe proces tegemoetkomt aan de belangrijkste
eisen en wensen van de stakeholders.

Uitgangspunt is het borgen van de huidige functionaliteit in het nieuwe digitale proces
en het benutten van technologische standaarden en bestaande overheidsvoorzieningen.

Voordat een gedigitaliseerd proces in werking kan treden zijn wetswijzigingen nodig.
Een samenvatting van alle aanpassingen is in het rapport te vinden.

In de praktijk is vooral de registratiedatum van pandakten van belang. Eén of meerdere
partijen in de akte kunnen een gemachtigde, zoals een advocatenkantoor, de bevoegdheid
geven om de registratie van akte te raadplegen in geval van onenigheid.

Onderbrengen alternatieve uitvoerder

Het rapport geeft een mooie aanzet en voldoende aanknopingspunten om tot gewogen beleidskeuzes
te komen. Ik ga over de uitkomsten van het onderzoek en de aanbevelingen in gesprek
met de Minister voor Rechtsbescherming en de Staatssecretaris van Economische Zaken
en Klimaat. Daaruit zal volgen wie het proces van registratie van onderhandse akten
in de toekomst gaat uitvoeren en hoe het vervolgproces eruit gaat zien.

Uw Kamer wordt voor het einde van dit jaar over de uitkomsten geïnformeerd.

De Staatssecretaris van Financiën, M.L.A. van Rij