Brief regering : Werkagenda verslavingspreventie kansspelen op afstand

Nr. 219
BRIEF VAN DE MINISTER VOOR RECHTSBESCHERMING

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 26 februari 2024

Sinds de legalisering van de online kansspelmarkt zie ik zorgwekkende en onwenselijke
ontwikkelingen op het gebied van bescherming van spelers. Deze situatie heeft er toe
geleid dat ik nog voor de oplevering van de evaluatie van de Wet kansspelen op afstand
(koa), in oktober 2024, al vergaande maatregelen heb genomen en zo nodig nog zal nemen.
Dit doe ik binnen de kaders van de bestaande wet. Op 21 december 2023 heb ik uw Kamer
hierover geïnformeerd.1

In aanvulling op eerdergenoemde maatregelen informeer ik uw Kamer, mede namens de
Staatssecretaris van VWS, hierbij over de acties die voortvloeien uit de werkagenda
verslavingspreventie.2 De Staatssecretaris van VWS is verantwoordelijk voor verslavingspreventiebeleid in
den brede en is met mij opdrachtgever van het Verslavingspreventiefonds (Vpf). De
preventiemaatregelen uit de werkagenda die gefinancierd worden uit het Vpf hebben
vooral betrekking op het versterken van expertise, onderzoek en bewustwording.

In deze brief ga ik in het bijzonder in op de inrichting van een onafhankelijk expertisecentrum
voor (preventie van) kansspelverslaving bij het Trimbos-Instituut en op bewustwordingsactiviteiten
om de risico’s van gokken onder de aandacht te brengen. De werkagenda is als bijlage
bij deze brief gevoegd. Ook deel ik met uw Kamer in de bijlagen een tweetal recent
uitgevoerde onderzoeken met betrekking tot online kansspelen, te wetenhet onderzoek
«Communicatie over risico’s van kansspelen» (uitgevoerd door Ferro Explore) en de
«Peiling kansspelen jongvolwassenen» (uitgevoerd door I&O Research).3

De maatregelen in de werkagenda zijn onder meer gebaseerd op de uitkomsten van voornoemde
onderzoeken, de onderzoeken die ik in december met uw Kamer heb gedeeld en de monitoringsrapportages
van de Ksa.4 Ook zijn de adviezen uit het rapport «Gokken met Gezondheid, advies online kansspelen»
van de Nationaal Rapporteur Verslavingen (NRV) meegenomen, zoals aangekondigd in de
beleidsreactie op dit rapport.5

Werkagenda verslavingspreventie

De lopende en toekomstige activiteiten, onderzoek en beleidsontwikkeling geef ik vorm
langs de vier lijnen van de werkagenda verslavingspreventie: geïnformeerde (potentiële)
speler, passende interventies, passende zorg en kennis over (preventie van) kansspelverslaving.
Zoals in de werkagenda is aangegeven, betrek ik daarbij ook de pijlers van verslavingspreventie
bij genotsmiddelen: beschikbaarheids-, reclame- en prijsmaatregelen. Uit de werkagenda
blijkt voorts op welke wijze de rolverdeling en nauwe samenwerking tussen het Ministerie
van Justitie en Veiligheid, het Ministerie van VWS en de Ksa de komende tijd worden
vormgegeven. De werkagenda is een levend document dat ook bij toekomstige voortgangsbrieven
aan uw Kamer over kansspelen aandacht krijgt. Op enkele lopende en toekomstige activiteiten
uit de werkagenda ga ik hieronder nader in.

Expertisecentrum

Op dit moment is de kennis en expertise over kansspelen versnipperd en behoeft dit
verbetering. Dit is ook een van de adviezen van de NRV. Daarom vinden de Staatssecretaris
van VWS, de Ksa en ik het belangrijk dat kennis en expertise rond kansspelverslaving
worden gebundeld en verstevigd in een expertisecentrum voor (preventie van) kansspelverslaving
ten behoeve van professionals. Daarbij willen wij het voorbeeld van het expertisecentrum
Alcohol bij het Trimbos-instituut volgen.

Een expertisecentrum beoogt bij te dragen aan verschillende doelen. Allereerst kan
de kennis op het gebied van de risico’s van kansspelen worden gebundeld en gedeeld
met betrokken professionele partijen, zoals onderzoekers, zorgprofessionals en preventiemedewerkers.
Ook met kansspelaanbieders kunnen de laatste wetenschappelijke inzichten gedeeld worden.
Een belangrijke rol voor een expertisecentrum is tevens om partijen betrokken bij
verslavingspreventie met elkaar te verbinden. Daarnaast voorzie ik dat met een dergelijk
instituut continue ontwikkeling van kennis, onderzoek en monitoring op het gebied
van preventie bij kansspelen in Nederland beter geborgd kan worden. Tot slot kan een
expertisecentrum een belangrijke rol hebben bij het verbeteren van het overheidsbeleid
op verslavingspreventie bij kansspelen. Een belangrijk aandachtspunt is dat geborgd
wordt dat een expertisecentrum onafhankelijk van eventuele belangen op het gebied
van (verslavingspreventie van) kansspelen kan opereren.

Het Trimbos-instituut zal een plan opstellen voor het inrichten van een expertisecentrum.
Ik streef ernaar dat dit expertisecentrum in de eerste helft van 2024 van start gaat.

Centraal informatiepunt

Ik kijk samen met de staatssecretaris van VWS en de Ksa naar mogelijkheden om tot
één centraal informatiepunt voor burgers te komen waar zij onafhankelijke en feitelijke
informatie over (de risico’s van) kansspelen kunnen vinden. Dit is nodig, omdat de
huidige informatievoorziening vooral gericht is op mensen met gokproblemen en minder
op bijvoorbeeld recreatieve spelers en hun omgeving. Loket Kansspel. het huidig centraal
steunpunt op het gebied van gokproblemen, wordt in het eerste kwartaal van 2024 geëvalueerd
door de Ksa. Hierna zal worden bezien op welke wijze Loket Kansspel kan worden doorontwikkeld
en het centrale informatiepunt voor alle (potentiële) spelers of mensen in hun omgeving
kan worden.

Bewustwordingsactiviteiten

Sinds de opening van de legale online kansspelmarkt bestaat de wens om met een brede
campagne mensen bewust te maken van de risico’s van gokken. De mogelijkheden hiertoe
zijn bij de opening van de markt voor online kansspelen onderzocht en daaruit kwam
naar voren dat een brede campagne juist ook nieuwsgierig kan maken naar online gokken.
Om die reden is toen afgezien van een brede campagne.

Ik vind het echter belangrijk dat op de risico’s wordt gewezen en tegenwicht wordt
geboden aan de wervende reclames voor kansspelen. Daarom heb ik laten onderzoeken
op welke wijze alsnog bewustwordingscampagnes mogelijk zijn, die gerichter van aard
zijn. Hiervoor heb ik in samenwerking met VWS en de Ksa een adviestraject doorlopen
met campagnedeskundigen van het Ministerie van Algemene Zaken. Daarbij heb ik ook
kwantitatief en kwalitatief onderzoek laten uitvoeren, in het bijzonder naar de attitudes
en emoties van jongvolwassen spelers ten aanzien van kansspelen, zodat zij op een
effectieve manier aangesproken kunnen worden.6 Wederom werd duidelijk dat een campagne niet zonder risico’s is, met name wanneer
gekeken wordt naar een massamediale campagne. Hier kan namelijk een aanzuigende werking
van uitgaan. Dit is onwenselijk. Daarom wordt geadviseerd activiteiten te ontwikkelen
specifiek gericht op de doelgroep die bewust moet worden gemaakt van de risico’s van
gokken en de strategie te richten op spelers binnen de leeftijdscategorie 18 tot en
met 23 jaar. Op basis van dit advies wordt in 2024 gekeken in welke vorm op een verantwoorde
wijze gerichte bewustwordingsactiviteiten verder ontwikkeld kunnen worden.

Dit advies sterkt mij voorts in de reeds ingezette weg om kwetsbare mensen en hun
omgeving beter te informeren over de risico’s van gokken, waarover ik uw Kamer in
mijn brief van 1 juni 2023 heb bericht.7 Deze activiteiten worden gefinancierd vanuit het Verslavingspreventiefonds. Hieronder
informeer ik uw Kamer over de voortgang van deze activiteiten.

Zoals ook blijkt uit de monitoringsrapportage online kansspelen is een relatief groot
deel, namelijk 21 procent, van de online spelers 18 tot en met 23 jaar. Jongvolwassenen
zijn daarmee oververtegenwoordigd en dat is zeer zorgelijk. Het is juist van belang
hen te beschermen tegen problematisch of risicovol speelgedrag, onder andere omdat
de impulscontrole bij hen nog niet goed ontwikkeld is en zij meer moeite hebben om
hun eigen grenzen te stellen in vergelijking met oudere spelers. Middels een pilot
worden trainingsmaterialen voor schoolpersoneel binnen het programma Helder op School
aangereikt aan scholen ter verbetering van signalering en begeleiding bij jongvolwassenen
met risicovol of problematisch speelgedrag door het Trimbos-instituut. In het eerste
kwartaal van 2024 wordt gestart met het ontwerpen van deze trainingsmaterialen. De
implementatie van de training op mbo-scholen start in de tweede helft van 2024. Daarna
volgen het hbo/wo en voortgezet onderwijs.

Een andere kwetsbare doelgroep betreft mensen met financiële problemen of schulden.
Daarom is in samenwerking met de Nederlandse Schuldhulproute een pilot gestart rondom
het ontwikkelen van een gids op Geldfit.nl. Hiermee worden mensen met schuldenproblematiek
of financiële problemen, die ook deelnemen aan kansspelen, beter geïnformeerd over
de risico’s van kansspelen en de beschikbare hulp bij risicovol of problematisch speelgedrag.
De pilot zal begin 2024 gaan draaien en naar verwachting wordt in de zomer van 2024
de gids op basis van de bevindingen doorontwikkeld en vervolgens gepubliceerd.

Tot slot heb ik in mijn brief van 1 juni 2023 aangegeven dat ik de doorontwikkeling
van digitaal trainingsaanbod voor professionals op het gebied van kansspelverslaving
zou verkennen.8 Het doel hiervan is om (vroeg)signalering van verslavingsproblematiek bij online
gokken te verbeteren bij eerstelijnsprofessionals. Dit blijkt mogelijk en wenselijk.
Jellinek is de e-learningmodule hiervoor verder aan het ontwikkelen. Deze wordt in
de eerste helft van 2024 opgeleverd. Ook kijkt Jellinek de komende periode hoe kennisdeling
omtrent gokverslaving kan worden geïntegreerd in bestaande leer- en overlegstructuren
van eerstelijnsprofessionals.

Tot slot

De zorgelijke ontwikkelingen op de markt voor online kansspelen vragen om stevig ingrijpen.
Met de geschetste maatregelen in de voorgangsbrief van december 2023 zet ik daarom
in op betere bescherming van consumenten en daarbij het tegengaan van kansspelverslaving
in een vrij recent gelegaliseerde markt voor online kansspelen. Met de activiteiten
uit de werkagenda is de inzet samen met de Staatssecretaris van VWS en de Ksa om kansspelverslaving
zo veel mogelijk te voorkomen en hulp te bieden bij kansspelverslaving. Dit is nodig
om kwetsbare groepen te beschermen.

Met de komst van een expertisecentrum verwacht ik dat professionals op termijn toegang
tot betere en op één plek beschikbare gevalideerde informatie krijgen. Met de inzet
op gerichte bewustwordingsactiviteiten verwacht ik dat mensen met vragen of problemen
rond kansspelen sneller contact zoeken en beter geholpen worden. Ook worden hiermee
spelers en geïnteresseerden actiever voor de risico’s van gokken gewaarschuwd.

Ik blijf de ontwikkelingen omtrent online kansspelen nauwlettend volgen. Waar nodig
stuur ik bij, binnen de huidige kaders van de wet.

De Minister voor Rechtsbescherming,
F.M. Weerwind