Brief regering : Uitvoering van de motie van het lid Amhaouch c.s. over samen met de regio acties ondernemen voor de doorontwikkeling en schaalsprong van de mainport (Kamerstuk 33009-127)

Nr. 136
BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 21 november 2023

Tijdens het tweeminutendebat innovatie op 7 juli 2023 heeft uw kamer de motie1 van het lid Amhaouch c.s. aangenomen. De motie verzoekt de regering acties te ondernemen
voor de doorontwikkeling van de mainportstatus van de Brainportregio en in het eerstvolgende
bestuurlijk overleg (BO-Brainport) af te stemmen hoe de knelpunten op het gebied van
onderwijsinfrastructuur, de arbeidsmarkt en de netcongestie kunnen worden opgepakt.
In deze brief informeer ik u over de aanpak die in het BO-Brainport van 4 oktober
jl. met de Brainportregio is afgesproken. Dat doe ik mede namens de Minister van Onderwijs
Cultuur en Wetenschap en de Minister voor Klimaat en Energie.

Doorontwikkeling mainportstatus

In mijn brief2 van 7 juni 2023 heb ik u geïnformeerd over mijn visie dat Nederland en Europa gebaat
zijn bij een sterk technologisch leiderschap dat bijdraagt aan de nationale veiligheid
en de strategische autonomie van Europa. De Brainportregio is hierin het innovatief
brandpunt voor de hightech maakindustrie. Bedrijven, kennisinstellingen en overheden
investeren in deze regio de komende jaren volop extra in de groeimogelijkheden en
het verbeteren van de wereldwijde concurrentiepositie van Nederland en de Europese
Unie. Ook vermindert zo de afhankelijkheid van technologieën uit derde landen.

Voor de doorontwikkeling van de mainportstatus werk ik vanuit het BO-Brainport aan
een gebiedsgerichte aanpak. Hierdoor wordt de groei van de hightech maakindustrie
tot en met 2030 geaccommodeerd met functies voor wonen en bereikbaarheid. Er is echter
meer nodig om het hightech ecosysteem van de Brainportregio een internationale voorsprong
te kunnen laten houden. De gebiedsgerichte aanpak vraagt ook om de beschikbaarheid
van voldoende talent en zekerheden voor bedrijven dat ze over voldoende stroom kunnen
beschikken. Hieraan werk ik in het BO-Brainport samen met de Minister van Onderwijs
Cultuur en Wetenschap en de Minister voor Klimaat en Energie.

Aanpak talentopgave

De talentopgave voor de Brainportregio is fors. In de periode tot 2030 zijn er 72.000
nieuwe banen nodig. Belangrijk is dat de hele waaier van onderwijssectoren hierop
aansluit: po, vo, mbo, hbo en wo. Het zwaartepunt voor de talentopgave ligt echter
bij het mbo-onderwijs, 60% van de nieuwe banen in de hightech maakindustrie gaat om
mbo-niveau. Daarom heb ik in het BO-Brainport met het Ministerie van Onderwijs, Cultuur
en Wetenschap (OCW) en de regio afgesproken, dat alle mbo-instellingen gebruik kunnen
maken van de bestaande wettelijke mogelijkheden die de opleidingsdomeininschrijving
biedt voor een breed oriëntatieprogramma voorafgaand aan de definitieve studiekeuze
door studenten. De Minister van OCW zal deze aanpak in een wet-interpreterende beleidsregel
toelichten. De reden dat ik hiernaar verwijs is dat we studenten de mogelijkheid willen
bieden om via een oriëntatieperiode te kiezen voor een kansrijke opleiding, zoals
in de hightech maakindustrie. Daar zijn dan de wettelijke mogelijkheden voor via de
opleidingsdomeininschrijving en wet-interpreterende beleidsregels. Ook heb ik in het
BO-Brainport afgesproken dat door de Minister van OCW wordt onderzocht hoe de initiatieven
in het kader van een Leven Lang Ontwikkelen ingezet kunnen worden om competenties
te certificeren die duidelijk maken wat studenten en professionals weten en kunnen.

Voor de komende maanden vraagt de talentopgave om verder te worden uitgewerkt. Brainport-development
heeft recent de Regionale Agenda Schaalsprong Talent opgesteld. Daarin wordt – in
aansluiting op voornoemde afspraken – duidelijk in welke richting de regio de verdere
dialoog wil voeren:

− Het goed aansluiten van het po, vo, mbo, ho en wo op de ruimtelijke schaalsprong van
de regio.

− hbo-techniek voor een bredere doelgroep aantrekkelijker maken.

Het Ministerie van OCW en de regio hebben samen afgesproken de Regionale Agenda Schaalsprong
Talent verder te helpen en samen te bezien welke beleidskaders ontwikkeld moeten worden
om tot gedragen oplossingen te komen. In het volgende BO-Brainport wordt dit geagendeerd.

Aanpak netcongestie

De Brainportregio vormt één van de meest veelbelovende wereldwijde hightech ecosystemen.
Hier wordt samengewerkt aan een toekomstbestendige economische groei voor Nederland.
We moeten voorkomen dat deze economische groei onnodig wordt belemmerd of dat bedrijven
vertrekken naar het buitenland omdat ze geen aansluiting kunnen krijgen op het elektriciteitsnet.
Nederland kan zo waardevolle technologie verliezen. En we verliezen hiermee toekomstig
verdienvermogen. Daarom heb ik in het BO-Brainport afgesproken dat de regio een prioritair
gebied gaat worden voor de aanpak van netcongestie. Hierdoor kan vanuit nationaal
belang gewerkt worden aan voldoende zekerheid voor bedrijven voor de verzwaring van
het elektriciteitsnet en voor innovatieve oplossingen in de vorm van energiehubs,
batterijopslag en congestiemanagement. Verkend wordt op welke wijze dit het beste
vorm en inhoud gegeven kan worden ook in relatie tot het Meerjarenprogramma Infrastructuur
Energie en Klimaat (MIEK). En hierover vinden intesieve sessies met de regio plaats.
De Minister voor Klimaat en Energie neemt hierin het voortouw en zal uw kamer separaat
informeren.

In de tussentijd spreken we met de netbeheerders Enexis en TenneT over het beschikbaar
stellen van menskracht voor zowel de verzwaring van het elektriciteitsnet en waar
dat niet meteen kan samen te werken aan de innovatieve oplossingen. Om hier vaart
te kunnen maken treedt Brainport-development op als gebiedsregisseur, om vanuit een
multistakeholderaanpak te kunnen samenwerken aan concrete casussen van bedrijven.
Hierin worden netbeheerders, gemeenten en provincie maximaal gevraagd mee te denken
in mogelijkheden, op het gebied van bijvoorbeeld contracten en vergunningen. Onderdeel
van de aanpak voor de Brainportregio is ook de verbinding met het Nationaal Stimuleringsprogramma
Energiehubs. Ik zie energiehubs als een schakel in een sterker energiesysteem. Hierdoor
kunnen bedrijven lokaal samenwerken aan de gezamenlijke energiebehoefte, het verbruik
onderling verdelen, opslaan of convergeren. Dit vraagt wel om een juridische entiteit
die namens de bedrijven de energiebehoefte kan verdelen. Voor de aansluiting van de
Brainportregio op het Nationale Stimuleringsprogramma Energiehubs neemt de Minister
voor Klimaat en Energie het initiatief. Ook heeft de Minister voor Klimaat en Energie
landelijk nieuwe maatregelen aangekondigd voor de aanpak van netcongestie3. Het gaat hier onder meer om sneller bouwen aan de benodigde infrastructuur, een
betere benutting van het elektriciteitsnet, flexibel gebruik van het net en oplossingen
zoals slim laden van elektrische voertuigen.

De Minister van Economische Zaken en Klimaat,
M.A.M. Adriaansens