Brief regering : Eindadvies ‘Veilig, schadevrij en verduurzaamd’ van de commissie verschillen gaswinning Groningen

Nr. 1195
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 13 oktober 2023

Bij de schadeafhandeling en versterking in het gaswinningsgebied in Groningen en Noord-Drenthe
zijn onuitlegbare verschillen ontstaan. Deze verschillen leiden tot sociale ontwrichting
in straten, buurten en dorpen. Ook schaden ze het vertrouwen in de instanties die
de regelingen bedenken en uitvoeren. Ik heb in mijn brieven van 26 september 2022
(Kamerstuk 33 529, nr. 1076) en 24 november 2022 (Kamerstuk 33 529, nr. 1084) laten weten dat ik deze onaanvaardbare verschillen, voor zover dat in redelijkheid
en met oog voor proportionaliteit mogelijk is, wil overbruggen. Dat is een complex
probleem.

Daarom heb ik een commissie onder leiding van de heer P.L.B.A. van Geel gevraagd om
mij hierin te adviseren. De commissie heeft haar advies «Veilig, schadevrij en verduurzaamd» vandaag aan mij gepresenteerd. Met deze brief stuur ik u het eindadvies van de commissie
toe en geef ik een eerste reactie die ik in ons wetgevingsoverleg (WGO) van 16 oktober
a.s. nader kan toelichten.

De commissie heeft gesproken met tal van bewoners en partijen die direct en indirect
bij de gaswinning en de gevolgen daarvan zijn betrokken. Overeenkomstig de motie van
het lid Agnes Mulder (Kamerstuk 36 200 XIII, nr. 104) heb ik de commissie gevraagd om in haar advies het perspectief van bewoners als
uitgangspunt te nemen. Ik ben de commissieleden veel dank verschuldigd voor hun werk,
de grondigheid van hun analyse én hun heldere aanbevelingen.

De commissie herkent dat in de afhandeling van schades, de versterking van woningen
en het toepassen van verduurzamingsmaatregelen, ongelijkwaardige uitkomsten zijn ontstaan
in op het oog vergelijkbare situaties. De zichtbare én onzichtbare verschillen zijn
zeer divers waardoor het, naar het oordeel van de commissie, niet mogelijk is om deze
verschillen te vatten in vaste criteria om te bepalen of deze verschillen al dan niet
aanvaardbaar zijn. Daarom stelt de commissie in haar advies het perspectief van een
gelijkwaardige eindsituatie en een integrale aanpak voor alle gedupeerden voorop:
een veilig, schadevrij en verduurzaamd huis in een leefbare buurt of wijk, waar het
fijn wonen is. De commissie doet acht aanbevelingen om dit perspectief te helpen realiseren.

Ik zal hieronder kort aangeven wat ik nu al doe, en vervolgens hoe ik naar het advies
kijk en hoe ik hier komende tijd verder mee wil gaan.

Eerste reactie op de aanbevelingen met betrekking tot versterking, schadeafhandeling
en verduurzaming

De commissie adviseert onder andere om de versterking gebiedsgericht aan te pakken
en de bewoners daarbij mee te nemen in het proces. In lijn met dit advies wordt sinds
de dorpenaanpak en Nij Begun in de versterking steeds meer gewerkt met een gebiedsgerichte aanpak, waarbij veiligheid, leefbaarheid
en sociale cohesie zoveel mogelijk in samenhang worden aangepakt. Het bevorderen van
de veiligheid blijft daarbij leidend, zowel fysieke, mentale als sociale veiligheid.
De Nationaal Coördinator Groningen (NCG) staat náást bewoners en helpt hen de juiste
keuzes te maken voor hun situatie en thuis. Verschillen die zijn ontstaan doordat
woningen op verschilende momenten zijn beoordeeld, worden met maatwerk opgelost. Verduurzamingsmaatregelen
worden direct meegenomen in de uitvoering van de versterking waar dit de uitvoering
niet vertraagt en de bewonersbegeleiders besluiten direct met mandaat als de situatie
daar om vraagt. De lessen uit de dorpenaanpak worden nu reeds gedeeld in de rest van
het versterkingsgebied.

Elke bewoner in het aardbevingsgebied heeft recht op een schadevrij huis volgens de
commissie. In de schadeafhandeling worden de komende maanden al fundamentele verbeteringen doorgevoerd die het schadeherstel
milder, makkelijker en menselijker zullen maken. In mijn brief van 6 oktober jl. (Kamerstuk
33 529, nr. 1175) heb ik aangegeven hoe dit eruit gaat zien. We gaan naar een systeem dat draait om
vertrouwen in mensen en om daadwerkelijk herstel. Bewoners kunnen alle schade aan
hun woning tot een bedrag van € 60.000 in één keer daadwerkelijk laten herstellen,
zonder gedoe. Zo komt er een eind aan de situatie waarin buren verschillende vergoedingen
kregen voor op het oog vergelijkbare schades en krijgt iedereen een gelijkwaardig
eindresultaat aangeboden: een volledig herstelde woning. Dit verbetert de kwaliteit
van het woningbestand én de leefbaarheid van Groningen en Noord-Drenthe. Dat is de
basis voor verder sociaal en economisch herstel van het aardbevingsgebied. Daarnaast
kan iedereen die in het verleden een lagere schadevergoeding dan € 10.000 schade heeft
ontvangen, alsnog tot dit bedrag een schadevergoeding aangevuld krijgen.

Voor wat betreft de verduurzaming van het aardbevingsgebied constateert de commissie terecht dat verschillende regelingen
zijn ontstaan voor verschillende doelgroepen met telkens verschillende toepassingsgebieden.
Daarom werk ik in het kader van Nij Begun al samen met mijn collega van Volkshuisvesting
en Ruimtelijke Ordening en de regio aan een nieuwe regeling en gebiedsgerichte aanpak
voor woningisolatie. Ook wordt de bestaande subsidieregeling voor woningverbetering
en verduurzaming van € 10.000 uitgebreid naar een groter gebied, zonder onlogische
enclaves of exclaves, en eindigt de waardevermeerderingsregeling als aparte subsidie.

Uitwerking en uitvoering van de adviezen

De commissie beschrijft heldere doelen en een aantrekkelijk eindbeeld voor het hele
aardbevingsgebied: veilige, schadevrije en verduurzaamde woningen in een leefbare
wijk, dorp of buurt. Bij het wegen, uitwerken en eventueel uitvoeren van de aanbevelingen
van de commissie past ook de erkenning dat het streven naar een gelijkwaardige eindsituatie
voor iedereen in het aardbevingsgebied om een jarenlange inspanning vraagt. Niet alles
kan, en ook niet meteen voor iedereen. Daarbij wijst de regio, in de brief (d.d. 28 september
jl.) van gedeputeerde Top aan de vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat,
terecht op de voortdurende zoektocht naar een goede balans tussen snelheid en kwaliteit.
Er zit een spanning tussen de noodzaak van versterking en herstel op korte termijn
enerzijds en de begrijpelijke wens om bewoners zoveel mogelijk in één keer een totaaloplossing
te bieden anderzijds. Ik ga in op het verzoek van de regionale overheden om hier gezamenlijk
over verder te praten en te komen tot uitlegbare, evenwichtige en samenhangende uitvoering
van de maatregelen uit Nij Begun en de adviezen van de commissie Van Geel.

Ik wil nadrukkelijk voorkomen dat ik aan de mensen in het aardbevingsgebied beloften
doe, of verwachtingen wek, die uiteindelijk niet uitvoerbaar blijken of niet snel
genoeg gerealiseerd kunnen worden. Dit is in het verleden al te vaak misgegaan. De
commissie waarschuwt daarom terecht realistisch te zijn: niet alle verschillen zijn
op te lossen, verschillen zijn niet altijd precies te bepalen en niet altijd te voorkomen.
Daarom volg ik het advies van de commissie op om het Instituut Mijnbouwschade Groningen
(IMG)en de NCG te vragen om samen met bouwbedrijven en andere betrokkenen te onderzoeken
op welke wijze de adviezen opgevolgd kunnen worden, welke scenario’s denkbaar zijn,
welke impact deze hebben wat mogelijk is om de capaciteit op te schalen.

Ik ga de komende tijd aan de slag met de adviezen van de commissie. Deze adviezen
schetsen een aantrekkelijk toekomstbeeld waar ik, binnen de grenzen van het mogelijke,
aan wil werken. Daarvoor bespreek ik met het IMG en de NCG de mogelijkheden en kom
zo snel als mogelijk met een uitwerking. Tot die tijd mogen de schadeafhandeling en
versterking geen vertraging oplopen.

De Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat,
J.A. Vijlbrief