Brief regering : Voortgang convenant dierwaardige veehouderij en daarmee verband houdende wet- en regelgeving

Nr. 1297
BRIEF VAN DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 14 juni 2023

In vervolg op mijn brief van 4 november 20221 over de aanpak dierwaardige veehouderij en vervolgstappen amendement artikel 2.1
Wet dieren, informeer ik u over de voortgang van het convenant dierwaardige veehouderij
en over de daarmee verband houdende wet- en regelgeving.

Zoals is afgesproken in het Coalitieakkoord (bijlage bij Kamerstuk 35 788, nr. 77) werk ik met verschillende partijen2 aan de totstandkoming van het convenant dierwaardige veehouderij. Dit traject heeft
tot eind maart onder leiding gestaan van Bram van Ojik. Bijgevoegd treft u zijn persoonlijke
verslag aan. Ik dank de heer Van Ojik voor het werk dat hij heeft verricht en de voortgang
die is geboekt. Zoals u kunt lezen in zijn verslag is de afgelopen periode veel werk
verzet om de te maken afspraken voor het eerste deel van het convenant vorm te geven.
De deelnemende partijen werken aan een inhoudelijke uitwerking van het begrip «diergericht
ontworpen houderijsystemen» en de toepassing daarvan in de vier deelnemende veehouderijsectoren
aan de hoofdtafel (kalveren, melkvee, pluimvee en varkens). Zij hebben daarnaast geïnventariseerd
welke randvoorwaardelijke maatregelen vanuit de markt en overheid nodig zijn om de
af te spreken inhoudelijke maatregelen richting het uiteindelijk volledige gebruik
van diergericht ontworpen houderijsystemen te kunnen implementeren. De context waarbinnen
is gewerkt is complex omdat veel partijen tegelijkertijd ook hun bijdragen hebben
moeten leveren in het intensieve traject van het landbouwakkoord. Vanuit de voorzitters
en secretariaten van beide trajecten is onderling afstemming gezocht om deze trajecten
zo goed mogelijk op elkaar aan te laten sluiten.

De deelnemende partijen hebben in april meerdere toetsen uitgezet om in beeld te brengen
met welke inhoudelijke en randvoorwaardelijke maatregelen de doelen kunnen worden
bereikt. Het gaat daarbij om een toets op de maatregelen die nodig zijn voor het realiseren
van de verdere ontwikkeling naar een dierwaardige veehouderij, om een berekening van
de economische impact van de maatregelen en om een juridische toets op de eenduidigheid
van afspraken en juridische verenigbaarheid met wet- en regelgeving. Zodra deze toetsen
zijn afgerond verwerken de partijen de uitkomsten daarvan in de afspraken, waarmee
per sector de concrete maatregelen worden vastgelegd. Dit zullen zij doen onder leiding
van de nieuwe voorzitter, Elbert Roest. Hij heeft deze taak op zich genomen naast
zijn functie als burgemeester van Bloemendaal. Het deel van het convenant over de
ontwikkeling naar diergericht ontworpen houderijsystemen wordt eind september afgesloten.
De heer Roest zal dit deel van het convenant afronden en zal tevens starten met het
tweede deel van het convenant, dat onder meer zal gaan over bedrijfsgebonden aandoeningen
en het stoppen met fokken en houden van dieren met schadelijke kenmerken voor hun
gezondheid en welzijn.

Na vaststelling van de afspraken van het eerste deel van het convenant zullen partijen
de uitvoering van deze afspraken ter hand nemen. Het begin van de uitvoering van de
afspraken uit het eerste deel van het convenant vindt daarmee tegelijkertijd plaats
met de start van deel twee. Ik kan u tevens melden dat in de uitvoering van het convenant
de moties over adviesverlening aan boeren3 en over het betrekken van agrarische opleidingen4 zullen worden meegenomen.

Met bovenstaande kom ik de op 10 mei jl. gedane toezegging van de Minister voor Natuur
en Stikstof na aan het lid Omzigt om een brief aan de Kamer te sturen over het convenant
dierwaardige veehouderij.5

Naast het convenant is ook gewerkt aan de toegezegde wet -en regelgeving voor de verdere
ontwikkeling naar een dierwaardige veehouderij. Deze regelgeving heeft als doel een
einde te maken aan ingrepen en beperkingen van natuurlijk gedrag die plaatsvinden
om dieren in de veehouderij te kunnen houden in een bepaald houderijsysteem of een
bepaalde wijze van huisvesting. Ik heb daartoe een nota van wijziging voorbereid op
het bij het parlement aanhangige wetsvoorstel tot Wijziging van de Wet dieren in verband
met actualisering van de diergezondheidsregels en enkele technische aanpassingen6. Deze wetswijziging dien ik op heel korte termijn bij de Kamer in, mede vergezeld
van mijn reactie op het advies van de Raad van State7 (het nader rapport) waarin ik inga op de juridische aspecten ten aanzien van de inwerkingtreding
van het amendement, de keuze om mijn alternatieve voorstel in een nota van wijziging
vorm te geven en op de wijze waarop de doelstellingen van het amendement zo worden
bereikt. Deze stukken had ik graag gelijktijdig met deze brief aan de Kamer gezonden,
zodat u daar voorafgaand aan het commissiedebat Dieren in de Veehouderij van 15 juni
kennis van had kunnen nemen, maar dat is helaas niet gelukt.

Deze nota van wijziging beoogt in de plaats te komen van de wijziging die in artikel
2.1, eerste lid, van de Wet dieren bij amendement8 is doorgevoerd en die blijkens de analyse niet uitvoerbaar en handhaafbaar is. De
doelstellingen van het amendement wil ik daarom bereiken via de artikelen 2.2 en 2.8
van de Wet dieren in plaats van via artikel 2.1. Ik heb artikel 2.2 zo aangepast dat
het aansluit bij de bedoeling van het amendement voor zover het gaat om het waarborgen
van mogelijkheden voor natuurlijk gedrag in de veehouderij. Die wijziging bevat de
toevoeging van een verbod aan artikel 2.2 om dieren die vanwege productiedoeleinden
worden gehouden permanent de mogelijkheid te onthouden dat ze kunnen voorzien in soortspecifieke
gedragsbehoeften. Wat die gedragsbehoeften zijn en wat er voor nodig is om daarin
te kunnen voorzien, zal bij algemene maatregel van bestuur worden aangewezen. Ten
aanzien van ingrepen zal ik de onder artikel 2.8, tweede lid, onderdeel b, bij algemene
maatregel van bestuur aangewezen ingrepen heroverwegen, gericht op het uitfaseren/maximaal
inperken van resterende fysieke ingrepen die dienen om dieren aan te passen aan het
houderijsysteem. Die grondslag kent de Wet dieren al, een nieuwe of andere grondslag
voor regels over lichamelijke ingrepen hoeft daarom niet te worden toegevoegd aan
de wet. Als het parlement tijdig instemt met dit wijzigingsvoorstel, treedt dit voorstel
in de plaats van het amendement voordat het in werking treedt. Hiermee bied ik de
Kamer de mogelijkheid om te kiezen voor een werkbaar alternatief voor het amendement.

Ik zal, zoals aangekondigd in mijn brief van 4 november, via aanpassingen in algemene
maatregelen van bestuur (AMvB’s) voor gedragsbehoeften en voor ingrepen helder maken
wat per diersoort verboden wordt, of welke aanvullende strenge voorwaarden aan ingrepen
worden gesteld, en wat de gevolgen daarvan zijn. Voor de invulling van deze lagere
regelgeving baseer ik mij waar mogelijk op de afspraken die ik in het convenant dierwaardige
veehouderij met de deelnemende partijen maak en die eind september zijn afgerond.
De AMvB’s doorlopen nog een eigen traject waarvan onder meer de internetconsultatie
en de voorhangprocedure deel uit maken. In een voorhangprocedure worden de Tweede
Kamer en de Eerste Kamer in de gelegenheid gesteld kennis te nemen van het ontwerp
van die AMvB en daarover haar mening geven voordat de AMvB ter advisering aan de Afdeling
advisering van de Raad van State wordt voorgelegd. Direct na het afsluiten van het
convenant start ik het traject voor de eerste AMvB.

Ik benadruk dat hoewel het amendement bij de behandeling is ontraden door mijn voorganger
en niet-uitvoerbaar wordt geacht, dit amendement door beide Kamers is aanvaard en
inwerkingtreding daarom is aangewezen. In mijn brief van 4 november kondigde ik aan
dat ik het inwerkingtredingsbesluit voor het amendement tegelijk in procedure zal
brengen met het indienen van de nota van wijziging bij de Tweede Kamer. Dat heb ik
gedaan en ik verwacht dat het inwerkingtredingsbesluit op heel korte termijn in het
Staatsblad wordt bekendgemaakt.

Dat besluit bepaalt dat het amendement in werking treedt op 1 juli 2024. Dat is een
half jaar later dan ik aankondigde in genoemde brief. Ik acht dit helaas noodzakelijk,
nu het proces rond de indiening van de nota van wijziging enige tijd meer heeft gevergd
dan voorzien. De inwerkingtredingsdatum van 1 juli 2024 biedt beide Kamers een, weliswaar
strakke, maar in beginsel haalbare termijn om deze wetswijziging nog te behandelen
voordat het amendement in werking treedt.

Indien beide Kamers ervoor kiezen de door het kabinet voorgestelde wetswijziging om
de doelstelling van het amendement-Vestering op uitvoerbare wijze te regelen niet
(tijdig) aan te nemen, dan zal het amendement-Vestering in werking treden, ongeacht
de onduidelijke juridische situatie die daarmee zal ontstaan. Hiermee hebben de Kamer(s)
volledige zeggenschap over welke bepalingen op 1 juli 2024 in werking zullen treden.

De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit,
P. Adema