Brief regering : Reactie op verzoek commissie over de brief van SIGV inzake uitvoeringsproblemen, aanbestedingen van tolkdiensten en verhogen tarieven tolken.

Nr. 72
BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 15 mei 2023

In de procedurevergadering van 16 maart jl. heeft uw commissie mij gevraagd te reageren
op een brief, d.d. 16 februari 2023 van SIGV-coöperatie (verder te noemen SIGV). De
volgende punten zijn door SIGV aangedragen en worden door mij in mijn reactie in dezelfde
volgorde als in de brief van SIGV behandeld:

− Uitvoeringsproblemen;

− Aanbestedingen van tolkdiensten; en

− Verhogen tarieven tolken.

Ik vind het belangrijk om allereerst de context van de aanloopperikelen mee te geven.
De herziening van het stelsel ten aanzien van de kwaliteit, inzet en inkoop van tolkdienstverlening
kent uitdagingen en is daarom met de noodzakelijke zorgvuldigheid ontwikkeld en ingevoerd.
Ondanks de aanloopperikelen ben ik blij u te kunnen mededelen dat nagenoeg alle aanbestedingen
voor de tolkdienstverlening van de justitiële diensten inmiddels zijn gepubliceerd
en dat daarmee de stelselherziening in de praktijk steeds meer vorm krijgt. Daarnaast
zie ik de positieve effecten van de stelselherziening zich manifesteren, doordat onder
andere de inzet van tolken en vertalers uit het register beëdigde tolken en vertalers
stijgt, zoals ik reeds in mijn schrijven d.d. 20 december (Kamerstuk 29 936, nr. 71) heb bericht.

SIGV geeft in haar brief aan dat er sprake is van structurele problemen in de inregeling
van de dienstverlening waarbij een aantal voorbeelden wordt aangehaald waaruit dat
zou blijken. Zoals in het schrijven van SIGV is aangehaald zijn hierover klachten
ingediend bij de Commissie van Aanbestedingsexperts en is er een WOO-verzoek ingediend.
De Commissie van Aanbestedingsexperts bemiddelt bij en adviseert over klachten over
aanbestedingen van overheidsopdrachten. De Commissie bestaat uit professionals op
het gebied van aanbestedingen waarbij klachten ingediend kunnen worden over aanbestedingen.
De adviezen die deze Commissie geeft zijn niet bindend.

Uitvoeringsproblemen

In tegenstelling tot hetgeen wordt gesteld, is er geen sprake van structurele problemen,
maar van aanloopperikelen. Aanloopperikelen zijn helaas vooraf niet uit te sluiten
bij de invoering van een nieuwe systematiek en waren ook (deels) voorzien. Dat is
ook de reden dat ik dit eerder als aandachtspunt heb benoemd. Om tijdens de invoering
van de vernieuwde systematiek de kwaliteit en continuïteit van de dienstverlening
te garanderen, moeten voorzorgsmaatregelen worden getroffen en is maatwerk nodig.

SIGV verwijst in haar brief naar een geval waarin de Raad voor Rechtsbijstand (hierna:
Raad) niet tot heraanbesteding van de reeds uitgevoerde tolkaanbesteding wilde overgaan.
SIGV geeft hierbij aan dat de contractant niet aan haar verplichtingen zoals neergelegd
in de overeenkomst voldeed. Hieromtrent wil ik het volgende toelichten. In de gegeven
situatie was het, om het werk van de Raad te kunnen continueren, noodzakelijk dat
de dienstverlening van de zittende intermediair tijdelijk werd gecontinueerd. Een
dergelijke maatregel is derhalve af en toe nodig wanneer een aanbesteding of de implementatie
van een nieuwe overeenkomst nog niet volledig is afgerond of wanneer de nieuwe dienstverlening
tijdelijk uitdagingen kent. Dergelijke aanloopperikelen behoren in de overeenkomsten
die SIGV heeft aangehaald inmiddels tot het verleden.

Desondanks heeft SIGV over deze casus van de Raad een klacht ingediend bij de Commissie
van Aanbestedingsexperts. In de kern kwam de klacht erop neer dat de Raad niet adequaat
zou hebben opgetreden tegen de gecontracteerde intermediairs over diens prestaties.
De Commissie heeft in het specifieke geval van de Raad voor Rechtsbijstand uitgesproken
deze klacht niet in behandeling te kunnen nemen, omdat zij van oordeel is dat de teksten
zoals opgenomen in de aanbestedingsdocumenten en derhalve onderdeel uitmakend van
de overeenkomsten, voor verschillende uitleg vatbaar zijn en derhalve niet transparant
zijn. Ondanks dat de Commissie de klacht niet verder in behandeling heeft genomen,
hecht ik waarde aan transparantie en neem ik haar advies graag ter hand om, daar waar
nodig, tekstuele verduidelijking in de aanbestedingsdocumenten aan te brengen waardoor
die niet langer voor verschillende uitleg vatbaar zijn.

Binnen de kaders van de overeenkomst worden de prestaties van de intermediairs nauwlettend
gemonitord en waar nodig bijgestuurd. Daar waar nodig worden passende maatregelen
getroffen. Met betrekking tot het door SIGV aangehaalde WOO-verzoek hebben zij een
bericht van uitstel ontvangen, waarna op 2 februari 2023 een inhoudelijke reactie
is gegeven op het verzoek.

Ik herken het beeld niet dat er sprake is van een achteruitgang in de kwaliteit van
de tolkdienstverlening. Immers, met de stelselherziening zijn de inschrijfvoorwaarden
voor het taalniveau C1 niet gewijzigd. Ook wijzen de monitoringsgegevens over de prestaties
op dit punt anders uit. In 2022 is binnen de nieuwe overeenkomsten in 82% van alle
geleverde tolkopdrachten van wettelijk daartoe verplichte organisaties een C1-tolk
ingezet, waar dit voorheen circa 60% betrof.1 Dat is een significante stijging.

Aanbestedingen van tolkdiensten

SIGV stelt in haar brief dat, ondanks de motivatie van mijn voorganger, in de praktijk
geen sprake is van een verbreding van de markt doordat een groter aantal intermediairs
worden gestimuleerd om actief te worden op de markt van tolk- en vertaalaanbestedingen.
Eén van de doelstellingen van de stelselherziening was juist om een groter aantal
intermediairs op het gebied van tolk- en vertaaldienstverlening aan te trekken. In
tegenstelling tot hetgeen wordt gesteld, zie ik deze ontwikkeling wel degelijk tot
stand komen. In de huidige aanbestedingen zien we namelijk dat meer partijen dan voorheen
inschrijven op de aanbestedingen. Daarnaast zijn er met meer intermediairs dan voorheen
contracten afgesloten.

Ondanks deze verbreding had SIGV zich bij de Commissie van Aanbestedingsexperts beklaagd
over de samenvoeging in de tolkaanbesteding voor de Dienst Justitiële Inrichtingen
en Reclassering Nederland in een tolkaanbesteding. In navolging op het advies van
de Commissie is de samenvoeging aanvullend gemotiveerd. Na voortzetting van de aanbesteding
spande SIGV hiertegen een kort geding aan. De voorzieningenrechter heeft alle vorderingen
van SIGV afgewezen. Ook heeft de voorzieningenrechter gesteld dat de samenvoeging
het vertrouwensbeginsel niet heeft geschonden en dat er wordt bijgedragen aan de door
mijn voorganger toegezegde marktverbreding ter versteviging van de positie van de
tolken in relatie tot de intermediairs.

Verhogen tarieven tolken

Om de tussentijdse en naar ons oordeel onvoorziene doorgevoerde verhoging van het
minimumtarief voor alle tolken te garanderen, is er in de reeds gegunde contracten
een tariefsverhoging doorgevoerd. Zoals ik eerder aan uw Kamer heb toegelicht, heb
ik het minimumtarief voor tolken verhoogd naar € 55,– per uur op basis van een verscheidenheid
aan factoren.2 SIGV heeft in haar schrijven aangegeven dat de verhoging van het minimumtarief,
in de reeds aanbesteedde contracten, niet toegestaan is. SIGV heeft zich ook verzet
tegen deze contractwijziging en hierover een klacht tegen de rijksoverheid ingediend
bij de Commissie van Aanbestedingsexperts. De Commissie heeft in haar advies aangegeven
dat de motivering voor deze wijziging onvoldoende is waarmee de aanbestedingsrechtelijke
grondslag voor deze wijziging ontbreekt en zij deze wijziging niet had mogen doorvoeren
in de lopende contracten. Hoewel tegen de motivering van de Commissie verweer te voeren
is, is besloten de tolkaanbestedingen van de Raad voor Rechtsbijstand en COA/DT&V
opnieuw te gaan aanbesteden. De motivatie hiervoor volgt niet alleen op dit specifieke
advies van de Commissie. Het biedt daarnaast de mogelijkheid om de wijzigingen die
de afgelopen periode zijn toegezegd, maar niet in de bestaande contracten meegenomen
konden worden, te verwerken. Voorbeelden hiervan zijn de monitoring van de tolkentarieven
en het uitvoeren van audit op de managementrapportages.

Tot slot

In juni ontvangt uw Kamer een brief met daarin de halfjaarlijkse resultaten van de
monitoring op geaggregeerd niveau.3 In deze brief zal ik tevens stilstaan bij het verdere verloop van het advies van
de Commissie. Eerder heb ik uw Kamer een technische briefing aangeboden over de monitoring
van het vernieuwde stelsel.4 Graag herhaal ik dit aanbod waarin tevens de aanbestedingssystematiek toegelicht
kan worden.

De Minister van Justitie en Veiligheid,
D. Yeşilgöz-Zegerius