Brief regering : Verslag van de informele Europese Raad van 7 oktober 2022

Nr. 1869
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 14 oktober 2022

Hierbij bied ik u, mede namens de Minister-President, het verslag aan van de informele
Europese Raad van 7 oktober 2022.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
W.B. Hoekstra

VERSLAG VAN DE INFORMELE EUROPESE RAAD VAN 7 OKTOBER 2022

Op vrijdag 7 oktober jl. vond een informele Europese Raad (ER) plaats in Praag. Op
de agenda stonden Oekraïne, energie en economie. De Minister-President nam deel aan
deze bijeenkomst.

Oekraïne

Staatshoofden en regeringsleiders bespraken de laatste escalatiestappen van de zijde
van Rusland. De leden van de Europese Raad hebben de illegaal georganiseerde schijnreferenda
en de daarop volgende illegale annexatie van de Oekraïense regio’s Donetsk, Loehansk,
Cherson en Zaporizja door Rusland sterk veroordeeld, in lijn met hun verklaring van
30 september jl.1 De leden van de G7 deden hetzelfde.2 De leden van de ER benadrukten dat deze escalatie door Rusland de vrede en veiligheid
op het Europese continent in gevaar brengt en herhaalden hun onvoorwaardelijke steun
voor de Oekraïense onafhankelijkheid, soevereiniteit en territoriale integriteit en
het recht van Oekraïne om zich te verdedigen. Tegen deze achtergrond bespraken de
leden van de informele ER maatregelen om de druk op Rusland verder op te voeren. Zo
heeft de EU snel en eensgezind gereageerd op de annexatie van Oekraïens grondgebied
met de aanname van het achtste sanctiepakket op 6 oktober jl. De leden van de ER gaven
voorts aan vastberaden te zijn om Rusland in overeenstemming met internationaal recht
ter verantwoording te roepen.

Militaire steun

De leden van de ER bespraken tevens de militaire steun die de EU en de lidstaten leveren
aan Oekraïne. Nederland heeft, samen met andere lidstaten, gepleit voor aanhoudende
militaire steun voor Oekraïne door de EU, alsook internationale coördinatie van deze
steun. In dit kader heeft Nederland aangegeven dat de steun voor Oekraïne vanuit de
Europese Vredesfaciliteit (EPF) moet worden voortgezet (conform motie van het lid
Sjoerdsma c.s.3). Nederland heeft in dit kader tevens benoemd dat er een oplossing gevonden moet
worden gevonden om de financiële duurzaamheid van de EPF op lange termijn te waarborgen.
Naar verwachting zal de Europese Dienst voor Extern Optreden (EDEO) hiertoe de komende
periode voorstellen doen. In lijn met de motie van het lid Van Wijngaarden c.s.4 zal het kabinet pleiten voor ophoging van het financieringsplafond van het EPF. De
Kamer zal hierover te zijner tijd worden geïnformeerd. Ook werd gesproken over een
voorstel voor een EU Military Assistance Mission (EUMAM) ter ondersteuning van Oekraïne,
dat op dit moment wordt uitgewerkt. Naar verwachting zal het Raadsbesluit over EUMAM
tijdens de Raad Buitenlandse Zaken van 17 oktober a.s. worden aangenomen.

Wederopbouw en financiële steun

De leden van de ER spraken tevens over financiële en humanitaire steun aan Oekraïne.
Daarbij ging bijzondere aandacht uit naar de steun voor kritieke herstelwerkzaamheden
die Oekraïne op zeer korte termijn nodig heeft om de winter door te komen. Voor deze
zogenaamde winterisation, waaronder noodoplossingen als isolatie, elektriciteit en toegang tot verwarming
vallen, is nog voor eind 2022 een bedrag van 3,4 miljard euro nodig. Het kabinet heeft
in dit kader tijdens de jaarvergadering van de Wereldbank een gift van 70 miljoen
euro aangekondigd.5 Over de humanitaire en financiële steun aan Oekraïne zal verder worden gesproken
tijdens de internationale conferentie over wederopbouw in Berlijn op 25 oktober 2022.

North Stream I en II

Verder bespraken de leden van de ER de actuele ontwikkelingen rondom de ontploffingen
bij de North Stream I en II-pijpleidingen. Zij stelden dat moedwillige verstoring
van vitale infrastructuur en andere hybride campagnes een gezamenlijke respons vergt.
Verder kwamen zij overeen om de weerbaarheid van en samenwerking rondom de bescherming
van vitale infrastructuur te versterken.

Energie

De Russische oorlog in Oekraïne heeft aanzienlijke invloed op de energiesituatie in
Europa, inclusief stijgingen in de energieprijzen en andere effecten op de economische
situatie. Tegen deze achtergrond bespraken de leden van de ER de energiesituatie op
basis van een roadmap van de Europese Commissie. Daarbij gaven lidstaten aan welke aanvullende maatregelen
zij kunnen steunen. Tijdens de ER van 20 en 21 oktober a.s. zal hierover verder gesproken
worden, op basis van een paper van de Europese Commissie dat op 18 oktober wordt verwacht.

De Europese Commissie kijkt onder meer naar aanvullende energiebesparingsmaatregelen.
Nederland heeft aangegeven dergelijke afspraken te kunnen steunen, gezien het belang
van het verder terugdringen van gasgebruik en het beheersbaar houden van de gasprijs
voor consumenten. Een lagere vraag kan immers bijdragen aan een lagere prijs. Bovendien
draagt dit bij aan het versneld afbouwen van de Europese afhankelijkheid van Russisch
gas. Ook verkent de Europese Commissie de mogelijkheid van een prijsplafond op Russisch
pijpleidinggas. Nederland heeft aangegeven voorstander van deze maatregel te zijn.
Dit vermindert de mogelijkheden voor Rusland om gas te gebruiken als wapen. Mogelijk
kijkt de Europese Commissie ook naar maatregelen om het functioneren van de markt
te verbeteren, naar de introductie van nieuwe benchmarks voor de gasprijs en naar
verbeterde coördinatie bij de opslag van gas. Het kabinet beschouwt dergelijke maatregelen
vanuit een constructieve grondhouding. Daarnaast wordt binnen de EU gesproken over
een prijsplafond op de groothandelsmarkt van gas. Nederland heeft aangegeven zorgen
te hebben over een dergelijke maatregel, vanwege de mogelijke gevolgen voor de leveringszekerheid
en het wegvallen van de besparingsprikkel.

Economie

De leden van de ER spraken kort over de onzekere en uitdagende macro-economische situatie
waarin we ons bevinden, waarbij een aantal lidstaten zijn nationale maatregelen om
de koopkracht van huishoudens te ondersteunen heeft toegelicht. Nederland vindt het
belangrijk dat deze maatregelen tijdelijk en gericht zijn, het gelijk speelveld op
de interne markt niet verstoren en niet leiden tot een verdere verhoging van de inflatie.
Nederland onderstreept dat het noodzakelijk is om terug te keren naar begrotingsdiscipline
om de houdbaarheid van de overheidsfinanciën te waarborgen.

Overig

Staatshoofden en regeringsleiders namen positief kennis van het voorstel van de voorzitter
van de ER om mevrouw Thérèse Blanchet voor te dragen als de volgende secretaris-generaal
van de Raad. In lijn met artikel 240 (2) WVEU zal de Raad zo snel mogelijk stappen
zetten om mevrouw Blanchet formeel te benoemen.

Toezegging plenair debat EPG en informele Europese Raad d.d. 5 oktober

De heer Amhaouch vroeg in het plenaire debat over de EPG en de informele ER van 5 oktober
jl. wat de vooruitzichten zijn ten aanzien van de verlenging van de graandeal in de
Zwarte Zee. Dit Black Sea Grain Initiative moet per 24 november verlengd worden. Primair verantwoordelijke partijen zijn het
Office for the Coordination of Humanitarian Assistance (OCHA) en UNCTAD namens de Verenigde Naties en Turkije, Oekraïne en Rusland. Op dit
moment staan alle partijen positief tegenover een verlenging, maar dit kan nog beïnvloed
worden door de actuele ontwikkelingen. Nederland en de Europese Unie moedigen een
verlenging aan. Het kabinet heeft toegezegd de capaciteit van UNCTAD en het Center for Humanitarian Dialogue, beide betrokken bij de onderhandelingen, te ondersteunen met een financiële bijdrage.