Brief regering : Negende periodieke rapportage van de Commissie van Aanbestedingsexperts

Nr. 119 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 3 juni 2022

Met deze brief informeer ik u over de negende periodieke rapportage van de Commissie
van Aanbestedingsexperts (hierna: Commissie)1.

In het verslag van het Schriftelijk Overleg over de Commissie van 8 april 20132 is toegezegd dat ik de periodieke rapportage van de Commissie jaarlijks aan uw Kamer
stuur. Met deze brief geef ik invulling aan deze toezegging. Ook geef ik uitvoering
aan de motie van het lid Bruins van 9 maart 20163 die verzoekt de capaciteit en doorlooptijden van de Commissie van Aanbestedingsexperts
te monitoren en de Kamer hierover ten minste eens per jaar te informeren.

Commissie in transitie

De Commissie is in 2013 ingesteld om snel, zorgvuldig en laagdrempelig bij te dragen
aan het oplossen van aanbestedingsklachten door te bemiddelen of door niet-bindende
adviezen te geven. De Commissie bevindt zich momenteel in een transitiefase, als onderdeel
van een breder plan om de rechtsbescherming van ondernemers bij aanbestedingen te
verbeteren. De Tweede Kamer is hierover eerder geïnformeerd per brief van 12 februari
20214.

In de toekomst zal de Commissie zich uitsluitend richten op klachten die eerder in
het aanbestedingsproces opkomen waardoor deze nog kunnen leiden tot aanpassing, zal
zij sneller advies uitbrengen en zullen de adviezen meer gewicht krijgen. Zo zal de
Commissie uitsluitend klachten over het ontwerp van de aanbesteding5 (hierna: designklachten) behandelen. De Commissie brengt binnen 2 weken advies uit.
De aanbestedingsprocedure wordt gedurende deze periode van rechtswege opgeschort.
Aanbestedende diensten kunnen alleen deugdelijk gemotiveerd van dit advies afwijken
(volgens het «pas toe of leg uit principe»).

Ik ben in goed overleg met de Commissie over de voorbereiding op deze aangepaste rol
en het proces daarnaartoe en waardeer zeer de stappen die de Commissie nu al zet om
zich tijdig voor te bereiden. De aangepaste rol krijgt een plek in het wetsvoorstel
dat ik voorbereid ter wijziging van de Aanbestedingswet 2012 en waarover ik na de
zomer een consultatie zal starten. Met het oog op deze wijziging is de Commissie gestart
met het aanpassen van haar werkprocessen om onder andere de doorlooptijden te verkorten.
Ook zal de Commissie in het vervolg minder prioriteit geven aan klachten over motivering
van selectie- of gunningsbeslissingen, omdat die klachten in de toekomst niet meer
tot haar werkterrein zullen behoren. Ik vind het positief dat de Commissie zich op
deze wijze voorbereidt en alvast oefent met de aangepaste rol.

In het kader van het treffen van voorbereidingen op de aangepaste rol heeft de Commissie
tevens besloten in de toekomst niet meer met een vaste lijst van externe experts te
werken. Door bundeling van inkoop- en aanbestedingsrechtelijke deskundigheid in de
Commissie zelf lijkt een vaste lijst van deskundigen niet meer nodig. In gevallen
waarin behoefte bestaat aan specifieke (branche)expertise kan die worden bijgeschakeld.
Dit voornemen van de Commissie om per geval te bezien of aanvullende expertise nodig
is, kan ik ondersteunen.

Appreciatie jaarrapportage Commissie van Aanbestedingsexperts 2021

Ondanks dat 2021 een lastig jaar was voor de Commissie vanwege knelpunten in de capaciteit,
zie ik dat zij veel werk heeft verzet en dat zij – met succes – belangrijke stappen
heeft gezet in het verbeteren van haar werkprocessen. De Commissie heeft met gezamenlijke
inspanningen achterstanden in de werkvoorraad weggewerkt en beheersbaar gehouden.
In de voorbereiding op snelle advisering heeft de nieuwe werkwijze ertoe geleid dat
de Commissie een behoorlijke slag heeft gemaakt met een verkorting van de doorlooptijden.
Zo is de gemiddelde doorlooptijd bij spoedzaken teruggebracht naar 28 dagen, tegenover
55 dagen in het vorige rapportagejaar. Voor niet-spoedeisende zaken is in 2021 de
gemiddelde doorlooptijd 89 dagen tegenover 112 dagen in het vorige rapportagejaar.
Ik zie hierin een Commissie die samenwerkt en zich met grote betrokkenheid en flexibiliteit
inzet om de klachtafhandeling effectief en beheersbaar te houden. Ik heb veel waardering
voor deze houding. In de uitwerking van de aangepaste rol bekijk ik in overleg met
de Commissie ook wat nodig is qua capaciteit zodat zij haar rol goed kan uitvoeren.

Het is de Commissie helaas niet gelukt om de vacature van secretaris op te vullen.
Op dit moment wordt opnieuw geworven voor een nieuwe, vaste secretaris. Het Ministerie
van Economische Zaken en Klimaat ondersteunt daarbij. Daarnaast is de Commissie ook
gestart met de werving van de nieuwe voorzitter, omdat de huidige voorzitter, mevrouw
mr. A.C.M. Fischer-Braams heeft aangegeven niet meer beschikbaar te zijn voor een
herbenoeming. Zij is sinds 2017 als vicevoorzitter betrokken bij de Commissie en sinds
1 januari 2021 als voorzitter. Ik heb veel waardering voor haar deskundigheid en betrokkenheid
in het werk van de Commissie, maar vooral ook voor haar bijdrage aan de voorbereidingen
op de transitie van de Commissie naar haar nieuwe rol.

De jaarrapportage bevat ook een aantal kernstatistieken. Er zijn 33 adviezen uitgebracht
(tegenover 42 vorig rapportagejaar), waarvan 19 adviezen klachten betrof uit het huidige
rapportagejaar en 14 adviezen klachten betrof die zijn ingediend in het voorgaande
rapportagejaar. Het aantal ontvangen klachten is lager dan de voorafgaande jaren (30
tegenover 50 vorig rapportagejaar en 57 in de zevende rapportageperiode). Zij hebben
hoofdzakelijk betrekking op overheidsopdrachten. Aantekening verdient dat de rapportage
dit keer 10 maanden beslaat (1 maart 2021–31 december 2021) om voortaan per kalenderjaar
te rapporteren. Mogelijk zijn de coronacrisis en de daarmee samenhangende economische
situatie van invloed geweest op de vermindering van het aantal klachten.

De Commissie heeft intern onderzoek gedaan naar het aantal designklachten in de 33
uitgebrachte adviezen in 2021 om alvast een beeld te krijgen van de te verwachte hoeveelheid.
Hieruit blijkt dat verreweg het merendeel van de klachten designklachten zijn. De
Commissie heeft 6 klachten niet in behandeling genomen (tegenover 9 vorig rapportagejaar).
Daarnaast heeft de Commissie opnieuw navraag gedaan naar de opvolging van haar adviezen.
Hieruit blijkt dat bij de aanbestedende diensten niet of nauwelijks bereidheid bestond
tot opvolging van de adviezen. De Commissie meldt verder dat de bereidheid bij aanbestedende
diensten om de aanbestedingsprocedure op te schorten in 2021 nog verder is teruggelopen
(8,33% versus 26% in het vorige rapportagejaar). Dit bevestigt nogmaals dat de aanpassingen
die ik voorbereid ten aanzien van de rol van de Commissie noodzakelijk zijn om de
rechtsbescherming voor ondernemers bij aanbestedingen verder te verbeteren.

Tot slot ben ik enthousiast over de inzichtelijke jaarrapportage van de Commissie.
In deze rapportage herken ik de betrokkenheid, deskundigheid en grote inzet van de
Commissie van het afgelopen jaar. De diverse activiteiten uit de rapportage onderschrijven
de belangrijke rol van de Commissie in de aanbestedingsprakijk. Een rol die ik verder
zal versterken zodat de Commissie een waarborg kan vormen voor een effectieve rechtsbescherming
bij aanbesteden.

De Minister van Economische Zaken en Klimaat, M.A.M. Adriaansens