Brief regering : Uitwerking aanpak verbetering ventilatie in scholen

31 289 Voortgezet Onderwijs

25 295 Infectieziektenbestrijding

Nr. 609 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR PRIMAIR EN VOORTGEZET ONDERWIJS

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 3 februari 2022

Frisse lucht en ventilatie zijn goed voor de gezondheid. Daarom komen we vandaag samen
met de PO-raad, de VO-raad en de VNG met een actie-aanpak voor ventilatie. Goede ventilatie
is belangrijk voor leraren om goed en veilig les te kunnen laten geven en voor leerlingen
om goed en veilig les te kunnen krijgen. Door de oplopende besmettingen, ook in het
onderwijs, is het belang hiervan alleen maar groter geworden. In de brief Stand van
zaken COVID-19 van 14 januari 2022 (Kamerstuk 25 295, nr. 1717) staat dat het kabinet groot belang hecht aan goede ventilatie. Ook uw Kamer onderschrijft
het belang van goede ventilatie, zo blijkt uit verschillende moties die zijn aangenomen
en die oproepen om meer werk te maken van ventilatie in de klas. Daarom is in de brief
van 14 januari ook een stevigere aanpak aangekondigd.

In de brief van 14 januari staat dat de sluitingstermijn van de tweede SUVIS-tranche
zou worden verlengd tot en met 30 april 2022. Verder is in deze eerdere brief gewezen
op het belang van goede informatie over ventilatie in schoolgebouwen en het inzetten
van experts die langs de scholen gaan om de ventilatieproblematiek in kaart te brengen
en om op maat ventilatieadvies uit te brengen. Ook is aangegeven dat die plannen alleen
vorm kunnen krijgen vanuit een gedeeld verantwoordelijkheidsgevoel tussen Rijk, schoolbesturen
en gemeenten. In deze brief informeer ik uw Kamer over de aanpak van de ventilatie
in scholen en over de inzet van € 20 miljoen op de korte termijn voor de verbetering
van ventilatie in scholen.

Aanpak ventilatie in scholen

Inmiddels is de SUVIS-regeling verlengd tot en met 30 april. Na goed overleg tussen
het Rijk, de PO-Raad, de VO-raad en de VNG zijn concrete afspraken over de aanpak
van de ventilatieproblemen tot stand gekomen.1 Die afspraken zijn als bijlage2 bij deze brief meegestuurd en kunnen in 4 pijlers onderverdeeld worden.

Hulplijn voor direct advies en praktische tips

Er komt een hulplijn waardoor je direct in contact komt met de frisse lucht experts
van Ruimte-OK (telefoonnummer 0800–0224402) en een website Ventilatiehulp.nl. Dit moet scholen die nu nog geen concreet zicht hebben op welke verbetermogelijkheden
er zijn snel inzicht en houvast bieden.

Team van experts die langskomen om te helpen

Ruimte-OK zorgt dat er een hulpteam klaarstaat dat scholen van deskundig advies kan
voorzien. Deze spoeddienst gaat de scholen op locatie helpen. Zij kijken hoe bestaande
ventilatiemiddelen beter kunnen worden gebruikt, geven advies tot verbetering van
ventilatiemiddelen en brengen in kaart welke investeringen nodig zijn mocht het huidige
systeem onvoldoende blijken.

CO2-meter in iedere klas

In alle klaslokalen moet een CO2-meter komen. Het Rijk stelt geld beschikbaar via de lumpsumbekostiging, Ruimte-OK
geeft aan waar de meters aan moeten voldoen en de schoolbesturen kopen de meters.
Ook zorgt Ruimte-OK voor handzame informatie die in de klas kan worden gebruikt, waarin
staat hoe je een meter gebruikt en wat je moet doen als de CO2-waarden te hoog zijn.

Gemeentelijk aanspreekpunt en gedeelde verantwoordelijkheid

De gemeenten brengen met de schoolbesturen de ventilatie op de scholen in kaart. Gemeenten
stellen hiervoor een aanspreekpunt in voor scholen. Gezamenlijk stellen gemeenten
en scholen de prioriteiten voor de aanpak. Bij die investeringen kan een beroep worden
gedaan op de SUVIS-regeling. Omdat het zich kan voordoen dat gemeenten en schoolbesturen
met bestaande middelen en de SUVIS-regeling niet tot een (tijdelijke) oplossing komen,
vinden de partijen het essentieel dat er ruimte komt voor maatwerkoplossingen. Het
Ministerie van OCW neemt de verantwoordelijkheid op zich om de beste inzet van de
overige € 140 miljoen uit te werken voor deze maatwerkoplossingen en zet de reguliere
besluitvorming hiervoor zeer snel in werking.

Met deze afspraken en maatregelen zijn niet direct alle problemen met de ventilatie
automatisch opgelost, maar het zijn wel belangrijke stappen om op korte termijn de
situatie te verbeteren en hulp te bieden daar waar dat het meest nodig is. Zoals beschreven
in het IBO Onderwijshuisvesting is bij veel schoolgebouwen, naast het verbeteren van
de ventilatie, een integrale aanpak nodig om de school gezond, duurzaam en geschikt
voor hedendaags onderwijs te maken. Over die aanpak maken het Ministerie van OCW,
de VNG, PO-Raad en VO-raad verdere afspraken de komende tijd.

Inzet op korte termijn en financiering

Hulplijn en hulpteams

Met deze Kamerbrief wil ik u tevens informeren over de inzet van € 20 miljoen op de
korte termijn voor de verbetering van ventilatie in scholen. Deze € 20 miljoen zal
via de vierde Incidentele Suppletoire Begroting (Kamerstuk 36 022) aan de OCW-begroting worden toegevoegd, en is gedekt uit de € 160 miljoen die op
de Aanvullende Post is gereserveerd voor de verbetering van ventilatie op scholen.
In de Kamerbrief stand van zaken COVID-19 van 14 januari 2022 bent u geïnformeerd
over de beoogde inzet van de resterende € 160 miljoen voor ventilatie. Onder andere
werd u de denkrichting geschetst om experts in te zetten die langs de scholen gaan
om de ventilatieproblematiek in kaart te brengen en op maat ventilatieadvies uit te
brengen. Inmiddels heb ik dit nader uitgewerkt. Ik zet € 2,7 miljoen in voor deze
experts in zogenaamde hulpteams. De activiteiten van deze spoeddienst ter plaatse
bestaan uit het maken van een analyse van de ventilatiesituatie; het instrueren van
het onderwijspersoneel; het opstellen van een behandelplan; en het leveren van een
uniforme rapportage van de ventilatiesituatie aan OCW. Dit laatste is een eerste stap
in het actualiseren en uitbreiden van data over ventilatie in schoolgebouwen. Om dit
snel te kunnen organiseren acht ik het noodzakelijk om Kenniscentrum Ruimte-OK te
vragen deze hulpteams te organiseren en richtlijnen op te stellen voor het ventilatie-advies.
Normaal is voor de inhuur van experts ter hoogte van voornoemd bedrag een Europese
aanbestedingsprocedure nodig; dit proces duurt echter minimaal drie maanden. Gezien
de urgentie die uw Kamer en het Kabinet op dit dossier hebben uitgesproken, is die
tijd er nu in onze ogen niet, vanwege de noodzaak om de urgente ventilatieproblematiek
te bestrijden. Daarom informeer ik u hierbij over mijn voornemen deze opdracht onrechtmatig
aan Ruimte-OK te verstrekken.

CO2-meters

Daarnaast zal ik € 17,3 miljoen inzetten voor de aanschaf van continue CO2-meters in elk klaslokaal in het funderend onderwijs. Hiervoor zal ik € 17,3 miljoen
toevoegen aan de bekostiging aan po- en vo-schoolbesturen (inclusief de scholen voor
speciaal onderwijs). Uitbetaling hiervan vindt plaats in de loop van dit jaar na een
eerstvolgende reguliere aanpassing van de bekostiging. Ik wil schoolbesturen oproepen
om met de zekerheid van deze toezegging de continue CO2-meters zo snel mogelijk aan te schaffen en te gebruiken. Als het schoolbestuur dit
reeds gedaan heeft, wordt het schoolbestuur hiervoor in de bekostiging gecompenseerd.
Om er zeker van te zijn dat er straks daadwerkelijk in ieder klaslokaal in Nederland
een CO2-meter hangt, bezien wij samen met de sector de mogelijkheden hoe we hier het beste
inzicht in te kunnen krijgen.

Vervolg

Voor de overige € 140 miljoen zal ik uw Kamer spoedig informeren over de voorgenomen
inzet daarvan, daarbij kijk ik in ieder geval naar de genoemde denkrichtingen in de
bovengenoemde Kamerbrief van 14 januari 2022, zoals het voortzetten van de SUVIS-regeling,
al dan niet in aangepaste vorm, waarin ik ook de mogelijkheid voor het toepassen van
maatwerk verken. Ook wordt conform de motie van de leden Van der Staaij en Paternotte
(Kamerstuk 25 295, nr. 1689) bezien of de cofinanciering aanpassing behoeft, hoewel onderwijshuisvesting primair
decentraal belegd is bij gemeenten en schoolbesturen. Hierin neem ik tevens de uitkomsten
van het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) Onderwijshuisvesting mee. Ook zal
ik het plan om data over ventilatie in schoolgebouwen te actualiseren en uit te breiden,
verder uitwerken.

Beleidskeuzes uitgelegd Hulpteams

Onderbouwing doeltreffendheid, doelmatigheid en evaluatie (CW 3.1)

Doel(en)

Uit het verdiepend onderzoek van Ruimte-OK blijkt dat op 27% van de schoollocaties
de ventilatie niet op orde is (niet aan de wettelijke norm voldoet). Bij een deel
van deze schoollocaties is dit het gevolg van onvoldoende kennis over het juist ventileren
op de schoollocatie. Doelstelling is scholen optimaal bewust te maken van een goed
gebruik van de aanwezige ventilatievoorzieningen op locatie.

De eerder genoemde 27% van de schoollocaties waarbij de ventilatie niet op orde is,
is daarbij geëxtrapoleerd. Het ophangen van CO2-meters in alle schoollokalen, levert via meer inzicht van schoolbesturen, gemeenten
en Ruimte-OK tevens nauwkeurigere informatie over het aantal schoollocatie dat niet
aan de wettelijke norm voldoet voor ventilatie.

Beleidsinstrument(en)

Hulpteams gaan langs op locatie, maken een analyse van de situatie en geven instructies
en advies voor de vervolgaanpak. Kenniscentrum Ruimte-OK voorziet in projectorganisatie
en coördinatie.

Financiële gevolgen voor het Rijk

De totale kosten voor de hulpteams en organisatie zijn € 2,7 miljoen. Deze worden
door het Rijk gefinancierd door opdrachtverstrekking aan Ruimte-OK.

Financiële gevolgen voor maatschappelijke sectoren

Er zijn geen kosten voor de schoollocaties en hun schoolbesturen voor het laten langskomen
van de experts. Er zijn ook geen kosten voor de gemeenten.

Nagestreefde doeltreffendheid

Elke schoollocatie kan een hulpteam laten langskomen indien ventilatie niet op orde
lijkt te zijn. Bij het merendeel van de 27% van de locaties die niet op orde is, wordt
de ventilatie op deze manier verbeterd.

Nagestreefde doelmatigheid

Schoolbesturen hoeven niet zelf op zoek naar hulp. Door centrale organisatie van de
experts bij Ruimte-OK wordt iedere schoollocatie op maat bediend. De aanvraag van
een hulpteams is hiermee zo efficiënt en zo laagdrempelig mogelijk ingericht.

Evaluatieparagraaf

De experts ter plaatse rapporteren aan Ruimte-OK over de aangetroffen ventilatiesituatie
op de schoollocatie en over het gegeven advies voor vervolgaanpak. Ook rapporteren
zij wekelijks over het aantal bezochte schoollocaties. OCW ontvangt op basis van al
voorgaande een geaggregeerde rapportage van Ruimte-OK. Daarnaast zal de effectiviteit
van de hulpteams geëvalueerd worden.

Beleidskeuzes uitgelegd CO2-meters

Onderbouwing doeltreffendheid, doelmatigheid en evaluatie (CW 3.1)

Doel(en)

Voor optimale leerprestaties is het belangrijk dat scholen zo verantwoordelijk mogelijk
fysiek onderwijs kunnen blijven organiseren. Voorwaardelijk hieraan is goede luchtkwaliteit,
om het risico op COVID-19 besmettingen te verkleinen. Daarnaast dient onderwijspersoneel
les te geven onder goede arbeidsomstandigheden. Goede luchtkwaliteit is hier voorwaardelijk
voor.

Beleidsinstrument(en)

Om ervoor te zorgen dat leerlingen en onderwijspersoneel niet worden blootgesteld
aan ongezonde lucht, is het nodig dat de luchtkwaliteit in de klaslokalen permanent
kan worden gemeten. Het CO2-gehalte in de klaslokalen is een goede indicator van de luchtkwaliteit. Daarom worden
schoolbesturen middels kostendekkende ophoging van de lumpsum gestimuleerd om CO2-meters aan te schaffen voor in elk klaslokaal.

Financiële gevolgen voor het Rijk

De totale kosten voor de aanschaf van CO2-meters bedragen € 17,3 miljoen en worden volledig door het Rijk gedragen. Ook schoolbesturen
die reeds CO2-meters hebben aangeschaft, worden gecompenseerd.

Financiële gevolgen voor maatschappelijke sectoren

Er zijn geen kosten voor de schoollocaties en hun schoolbesturen voor de aanschaf
van CO2-meters. Er zijn ook geen kosten voor gemeenten. De kosten voor de aanschaf van CO2-meters worden vergoed via de lumpsum aan schoolbesturen. Omdat de uitbetaling plaatsvindt
op de reguliere momenten, wordt schoolbesturen gevraagd de CO2-meters voor te financieren en ze direct aan te schaffen (mits nog niet aangeschaft).
Vanwege de verantwoordelijkheid van schoolbesturen voor een gezonde werkomgeving inclusief
binnenklimaat, worden de abonnementskosten voor een monitoringssysteem voor de CO2-meters niet vergoed vanuit het Rijk.

Nagestreefde doeltreffendheid

100% van de schoolbesturen wordt in staat gesteld continue CO2-meters aan te schaffen voor ieder klaslokaal. Op deze manier kan de luchtkwaliteit
in ieder klaslokaal worden gemeten en kan de ventilatieproblematiek (ook met het oog
op de inzet van de aanjaagteams) scherper in beeld te worden gebracht. In aanvulling
op het onderzoek van Ruimte-OK. Op deze manier wordt helder waar interventie nodig
is. Dit is de meest effectieve interventie om het aanjaagteam op de juiste plekken
de ventilatie te laten verbeteren.

Nagestreefde doelmatigheid

Vanuit goed werkgeverschap is het schoolbestuur verantwoordelijk voor een gezonde
en veilige werkomgeving. Daar hoort een goed binnenklimaat, waaronder goede ventilatie
bij. Daarnaast kan bij het komen tot optimale ventilatie, blijken dat het aanpassen
van het gebouw kosten met zich meebrengt, dan vallen deze kosten primair onder de
verantwoordelijkheid van het schoolbestuur. Ingrepen die het karakter hebben van een
renovatie vallen primair onder de verantwoordelijkheid van gemeenten, waarbij schoolbesturen
eventueel kunnen meebetalen.

Zo bezien is de aanschaf en financiering van CO2-meters geen primaire taak van het Rijk. Echter heeft het Rijk ook een verantwoordelijkheid
in het verantwoord fysiek openhouden van de scholen zodat leerlingen optimaal kunnen
leren. Gezien de hoge urgentie en grote maatschappelijke impact van het fysiek sluiten
van scholen door Corona, stelt het Rijk daarom eenmalig middelen ter beschikking voor
het aanschaffen van CO2-meters. Schoolbesturen hebben vanuit hun verantwoordelijkheid voor goed werkgeverschap
in sommige gevallen al CO2-meters aangeschaft. Om ongelijke behandeling te voorkomen wordt daarom ook voor deze
schoolbesturen de reeds gedane aanschaf vergoed. Dit is niet optimaal doelmatig, maar
wordt wel verantwoord geacht in uitzonderlijke tijden van de COVID-19 pandemie.

Evaluatieparagraaf

Er zal worden onderzocht (middels aparte evaluatie) of de scholen daadwerkelijk een
CO2-meter hebben opgehangen en of dit de gewenste inzichten oplevert.

Ik dank de PO-Raad, de VO-raad, de VNG en Ruimte-OK voor de snelheid waarmee we de
afgelopen weken hebben gewerkt aan dit urgente probleem op veel scholen in Nederland.
Het is nu aan eenieder in het onderwijs om hier samen de schouders onder te zetten
zodat we er snel voor kunnen zorgen dat onze leerlingen en leraren in een frisse,
veilige klas les kunnen geven en krijgen.

De Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs, A.D. Wiersma